Wikipedia

Nazaret: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
poprawiono - zgodnie z relacjami ewangelistów - informacje o związkach Jezusa z Nazaretem
m Anulowanie wersji 51439457 autora Wojciech sady (dyskusja), Potrzebne źródło, przywrócenie poprzedniej wersji
Linia 71:
Badania archeologiczne odkryły kultowy ośrodek sprzed ponad 9000 lat ([[neolit]]), położony przy kibucu [[Kefar ha-Choresz|Kefar HaChoresz]], w odległości około 3&nbsp;km od Nazaretu<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Goring-Morris|imię= A.N.|autor link= |tytuł= The quick and the dead: the social context of Aceramic Neolithic mortuary practices as seen from Kfar HaHoresh|wydawca= |miejsce= |rok= 1997|strony= |isbn=}}</ref>. Odnaleziono pozostałości 65 osób pochowanych pod olbrzymimi kamieniami nagrobnymi, które zostały wykonane z bloków białego gipsu o wadze około 3 [[tona|ton]]. Udekorowanie czaszek zmarłych jest powodem, dla którego archeolodzy przypuszczają, że był to ważny ośrodek kultowy w tamtych czasach<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.archaeology.org/0311/newsbriefs/nazareth.html| tytuł = Pre-Christian Rituals at Nazareth| data dostępu = 2008-02-15| praca= Archaeology| język = en}}</ref>. Badania archeologiczne prowadzone na terenie Nazaretu ujawniły pozostałości garncarstwa z [[epoka brązu|wczesnej epoki brązu]] (1500 p.n.e.) oraz ceramikę z [[epoka żelaza|epoki żelaza]] (1500-586 p.n.e.). Należy przypuszczać, że pierwsi mieszkańcy Nazaretu byli Kananejczykami, brak jednak na to potwierdzeń archeologicznych<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Emmett|imię= Chad Fife|autor link= |tytuł= Beyond the Basilica:Christians and Muslims in Nazareth|wydawca= University of Chicago Press|miejsce= Chicago|rok= 1995|strony= 16|isbn= 0226207110}}</ref>. Brak śladów osadnictwa z okresów asyryjskiego, babilońskiego lub perskiego<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Bagatti|imię= B.|autor link= |tytuł= Excavations in Nazareth|wydawca= |miejsce= |rok= 1969|strony= vol.1, s. 272-310|isbn=}}</ref>. Wykopaliska przeprowadzone przed 1931 nie ukazały także „żadnych śladów osadnictwa greckiego lub rzymskiego”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Tonneau|imię= R.|autor link= |tytuł= Revue Biblique XL|wydawca= C. Kopp|miejsce= |rok= 1938|strony= 188|isbn=}}</ref>. Franciszkanin i archeolog Bellarmino Bagatti, który prowadził dalsze wykopaliska, odkrył rzymskie i bizantyjskie artefakty, które pozwoliły jednoznacznie stwierdzić istnienie osadnictwa od II wieku<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Bagatti|imię= Bellarmino|autor link= |tytuł= Excavations in Nazareth, vol. 1|wydawca=|miejsce= |rok= 1969|strony= 272-310|isbn=}}</ref>. Również na podstawie grobów odkrytych w pobliżu wioski można wywnioskować, że Nazaret było żydowską osadą w okresie rzymskim<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Finegan|imię= Jack|autor link= |tytuł= The Archeology of the New Testament|wydawca=Princeton University Press|miejsce= |rok= 1992|strony= 46|isbn=}}</ref>; pierwsze groby tego typu prawdopodobnie pojawiły się w [[Galilea|Galilei]] w połowie I wieku naszej ery. W dwóch grobach znaleziono lampy gliniane, szklane naczynia i wazy pochodzące z okresu między I a III wiekiem<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Finegan|imię= John|autor link= |tytuł= The Archeology of the New Testament|wydawca=Princeton University Press|miejsce= Princeton|rok= 1992|strony= 46|isbn=}}</ref>.
 
We wczesnych żydowskich źródłach brak informacji o Nazarecie, może to wynikać z niskiej pozycji Galilei wśród Żydów żyjących w [[Judea|Judei]]<ref>{{Cytuj pismo |czasopismo= Anchor Bible Dictionary|odpowiedzialność= Nazareth|oznaczenie= |miejsce= New York|wydawca= Doubleday|rok= 1992|id=}}</ref>. Nie wzmiankuje o nim [[Stary Testament]], [[Talmud]] ani żydowski historyk [[Józef Flawiusz]]. Miasteczko pojawia się dopiero w [[I wiek p.n.e.|I wieku p.n.e.]] Ocenia się, że Nazaret liczył wówczas około 480 mieszkańców<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= E. Meyers|imię= J. Strange|autor link= |tytuł= Archaeology, the Rabbis, & Early Christianity Nashville|wydawca= Anchor Bible Dictionary|miejsce= New York|rok= 1992|strony=, s. 272-310|isbn=|tom=1}}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Cheyne|imię= T.|autor link= |tytuł= Nazareth|wydawca= Encyclopedia Biblica|miejsce= London|rok= 1899|strony= |isbn=}}</ref>. Według opisu [[Ewangelia Łukasza|Ewangelii Łukasza]] Nazaret był domem [[Józef z Nazaretu|Józefa]] i [[Maria z Nazaretu|Marii]], tam anioł Gabriel oznajmił Marii, że za sprawą Ducha Świętego pocznie i urodzi syna, któremu da imięrodziców [[Jezus Chrystus|JezusJezusa Chrystusa]]<ref group="uwaga">Zobacz: [[Ewangelia Łukasza]] 1,26-27: „(26) W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego '''Nazaret''', (27) do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja”. Tłumaczenie według [[Biblia Tysiąclecia|Biblii Tysiąclecia]].</ref>. Jezus urodził się jednak w Betlejem, gdzie Józef z Marią znalazł się z powodu spisu ludności<ref group="uwaga">Zobacz: Ewangelia Łukasza 2,1-5: „(1) W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. (2) Pierwszy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz. (3) Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swego miasta. (4) Udał się także Józef z Galilei, z miasta '''Nazaret''', do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, (5) żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref>; po poświęceniu dziecka w Świątyni Jerozolimskiej rodzina wróciła do Nazaretu. Według [[Ewangelii MateuszaBiblia|Biblii]] Józef i Maria mieszkali w Betlejem, skąd po narodzinachnarodzeniu się Jezusa uciekli do [[Egipt]]u przed prześladowaniami ze strony króla [[Herod Wielki|Heroda Wielkiego]];. poPo jego śmierci Józefpowrócili bałdo sięNazaretu, wrócićgdzie doJezus Judei,spędził swoje dzieciństwo. Przebywał on w związkuNazarecie zdo czymczasu zamieszkałpodjęcia zsię Mariąpublicznej idziałalności, Jezusemktórą rozpoczął w Galileiwieku w30 Nazarecielat. WedługWtedy przyjął [[Ewangeliichrzest]] Markaw [[Jordan (rzeka)|Jordanie]] Jezusz dorąk czasu[[Jan podjęciaChrzciciel|Jana działalnościChrzciciela]], mesjańskieja miałnastępnie byćprzeniósł cieśląsię ido mieszkaćpobliskiego w[[Kafarnaum]]<ref Nazareciegroup=uwaga>Zobacz: z[[Ewangelia matkąMateusza]] 4,12-13: czterema„12) braćmiGdy i/Jezus/ nieokreślonąposłyszał, liczbąże sióstr.Jan Gdyzostał wróciłuwięziony, usunął się do NazaretuGalilei. by(13) nauczaćOpuścił jednak '''Nazaret''', zostałprzyszedł przezi jegoosiadł w mieszkańcówKafarnaum przyjętynad wrogojeziorem, wedługna Ewangeliipograniczu ŁukaszaZabulona usiłowalii goNeftalego”. oniTłumaczenie zabićwedług Biblii Tysiąclecia.</ref>. Zgodnie z tradycją [[kościół katolicki|katolicką]] już w pierwszych latach po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa istniała w Nazarecie silna grupa [[judeochrześcijanie|judeochrześcijan]], która spotykała się w domu Maryi i Józefa. Kolejne lata wiązały się z falą ciężkich prześladowań chrześcijan, a także i Żydów. W 1962 roku w [[Cezarea Nadmorska|Cezarei Nadmorskiej]] odkryto listę w języku aramejskim zawierającą spis rodzin kapłańskich, rozesłanych do różnych miejscowości z powodu upadku w 70 roku [[Jerozolima|Jerozolimy]] i zniszczenia [[Świątynia Jerozolimska|Świątyni Jerozolimskiej]], z których jedna zamieszkała w Nazarecie; według inskrypcji „kapłani z porządku Elkalira uczynili Nazaret swoim domem”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Barnett|imię= Paul|autor link= |tytuł= Behind the Scenes of the New Testament|wydawca= Anchor Bible Dictionary|miejsce= New York|rok= 1990|strony= 42|isbn=}}</ref>. Miasto Nazaret pozostawało żydowskim co najmniej do VII wieku, jednak jego historia była już nierozerwalnie związana z [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwem]]. [[Euzebiusz z Cezarei]] w swojej ''Historii Kościoła'' powołuje się na Hegezypa, który w II wieku pisał o krewnych Jezusa z Nazaretu, kiedy opowiada o prześladowaniach za cesarza [[Domicjan]]a (81-96 n.e.). Następnie krewni Jezusa mieli rozejść się po całym świecie. Archeolodzy znaleźli również miejsce nabożeństw wczesnych chrześcijan (III w.), w tym [[baptysterium]] w podłodze pokrytej [[mozaika|mozaiką]], na której widnieje imię diakona Conona z Nazaretu. Według podania [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiusza z Cezarei]] (''Historia Kościoła'', t. 1, 7:13-14) w czasie prześladowań za [[Decjusz (cesarz rzymski)|Decjusza]] (249-251) chrześcijański męczennik Conon powiedział w czasie przesłuchania, że jest z potomków rodziny Chrystusa z Nazaretu w Galilei. W IV wieku w tej niewielkiej osadzie wybudowano pierwszy drewniany [[kościół (budynek)|kościół]], który znajdował się przy jaskini<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Taylor|imię= J.|autor link= |tytuł= Christians and the Holy Places|wydawca= Clarendon Press|miejsce= Oxford|rok= 1993|strony= 265|isbn=}}</ref>. [[Hieronim ze Strydonu]] pisał w V wieku, że Nazaret był zwykłą wsią, której żydowscy mieszkańcy czerpali zyski z handlu z chrześcijańskimi pielgrzymami. Do VI wieku była to żydowska osada<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Taylor|imię= J.|autor link= |tytuł= Christians and the Holy Places|wydawca= Clarendon Press|miejsce= Oxford|rok= 1993|strony= 215|isbn=}}</ref>. W VI wieku legendy o Marii zaczęły zyskiwać coraz większą popularność wśród chrześcijańskich pielgrzymów przybywających do [[Palestyna|Palestyny]]. Wybudowano wówczas w miejscu przypuszczalnego położenia domu Marii trzynawową bizantyńską [[bazylika|bazylikę]] Zwiastowania z przylegającym do niej [[Klasztor|konwentem]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Geyer|imię= P.|autor link= |tytuł= Itinera Hierosolymitana saeculi|wydawca= G. Freytag|miejsce= Lipsiae|rok= 1898|strony= 161|isbn=}}</ref>. W 614 roku [[Persowie]] prowadzący wojnę z [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]] najechali na Palestynę. Przeciwko chrześcijanom wystąpili wówczas żydowscy powstańcy pod wodzą Beniamina, którzy zburzyli liczne kościoły i klasztory. W nagrodę za poparcie Persowie dali Żydom ograniczoną władzę nad Palestyną (lata 614-617). Gdy Bizantyjczycy zaczęli odnosić sukcesy w wojnie z Persami, w 627 roku Żydzi zawarli tajne porozumienie z cesarzem [[Herakliusz (cesarz bizantyński)|Herakliuszem]]. Po zajęciu Palestyny cesarz złamał warunki porozumienia i nakazał mordowanie wszystkich złapanych Żydów. Miejscem szczególnej kaźni było Nazaret, które od 630 roku przestało być żydowską osadą<ref>{{Cytuj pismo |czasopismo= Journal of the Palestine Oriental Society|odpowiedzialność= C. Kopp|oznaczenie= Beiträge zur Geschichte Nazareths|miejsce= vol. 18, s. 215|wydawca= |rok= 1938|id=}}</ref>.
 
W 637 roku Palestyna została podbita przez Arabów. Następnie [[I wyprawa krzyżowa]] rozpoczęła długą epokę konfliktu chrześcijańsko-muzułmańskiego. W tym czasie wioska Nazaret często przechodziła z rąk do rąk, ponosząc przy tym znaczne straty w ludności. W 1099 roku jeden z rycerzy, [[Tankred (regent Antiochii)|Tankred]], otrzymał tytuł [[księstwo Galilei|księcia Galilei]]. Stolicę swojego księstwa ulokował on w Nazarecie, do którego przeniesiono także [[diecezja|diecezję]] z [[Bet Sze’an|Beisan]] tworząc [[Archidiecezja nazaretańska|archidiecezję nazaretańską]]. W 1187 roku muzułmanie ponownie przejęli panowanie nad Nazaretem, aby w 1229 roku utracić je i ponownie odzyskać w 1263 roku. Sułtan [[Bajbars]] dokonał wówczas zniszczenia wszystkich chrześcijańskich budynków i wygnał z miasteczka całą ludność chrześcijańską. Na ich powrót zezwolił w 1620 roku druzyjski książę [[Fachr ad-Din II]]. Wtedy [[Zakon Braci Mniejszych|franciszkanie]] otrzymali w darze ruiny katedry krzyżowców. W 1730 roku wzniesiono nową świątynię, którą zburzono w 1955 roku i zastąpiono nowoczesną bazyliką pod wezwaniem [[Bazylika Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie|Zwiastowania Pańskiego]] (1959 r., według projektu Giovanniego Muzio). W 1799 roku miasto zajęły wojska [[Napoleon Bonaparte|Napoleona Bonaparte]] podczas jego kampanii syryjskiej. Napoleon odwiedził święte miejsca w mieście. Za rządów [[Ibrahim Pasza|Ibrahima Paszy]] miasto było otwarte dla europejskich pielgrzymów i misjonarzy. Władze tureckie umożliwiały europejskim przedsiębiorcom inwestowanie pieniędzy w Nazarecie, dzięki czemu miasto mogło się rozwijać. Podczas rozruchów 1860 roku [[Beduini|beduiński]] przywódca Aghil Agha zapewnił bezpieczeństwo chrześcijańskiej społeczności w mieście. W 1864 roku Ormianin Kaloost Varstan założył pierwszy szpital misyjny w Nazarecie. Ten tzw. „szpital na górce” był sponsorowany przez stowarzyszenie misyjne z [[Edynburg]]a. Sułtan zezwolił także na otworzenie chrześcijańskiego sierocińca. W rezultacie pod koniec XIX wieku Nazaret było miastem o silnej społeczności chrześcijańskiej, z wieloma nowo wzniesionymi obiektami sakralnymi<ref>{{cytuj książkę | autor = Michael Dumper | autor2 = Bruce E. Stanley | autor3 = Janet L. Abu-Lughod | tytuł = Cities of the Middle East and North Africa: a historical encyclopedia | url = http://books.google.ca/books?id=3SapTk5iGDkC&pg=PA274&dq=%22arab+capital+of+israel%22#v=onepage&q=%22arab%20capital%20of%20israel%22&f=false | wydawca = ABC-CLIO | miejsce = | data = | rok = 2006 | strony = 273-274 | isbn = 9781576079195 | język = en | data dostępu = 2012-11-16}}</ref>.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Nazaret”