Muzyka renesansu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Muzyka renesansu w Polsce: dopiero w baroku |
m lit. |
||
Linia 1:
[[Plik:Petits Chanteurs de Passy - Pavane de Thoinot Arbeau.ogg|thumb|[[Thoinot Arbeau]], [[pawana]] ''Belle qui tiens ma vie'' w wykonaniu Les Petits Chanteurs de Passy]]
== Ramy czasowe okresu ==
Kwestia określenia ram chronologicznych [[renesans]]u
[[August Wilhelm Ambros]] był pierwszym historykiem, który stworzył nowoczesną syntezę dziejów historii muzyki. W trzeciej części swojej pracy ''Geschicht der Musik'' przyjmuje nazwę renesans dla oznaczenia okresu historycznego. Podzielił tę epokę historyczną wewnętrznie:
Linia 32:
'''Lata: [[1430]]-[[1600]]'''
W renesansie zaczęto uważać muzykę za sztukę - wynik wiedzy, umiejętności i talentu. Zwracano uwagę na wartość muzyki i na jej wpływ na człowieka. Tu kompozytor stał się mistrzem, teoretyk natomiast jedynie osobą zajmującą się zapisywaniem i porządkowaniem zdarzeń.
Głównymi gatunkami muzyki religijnej pozostawały: [[msza (muzyka)|msza]], [[oficjum]] ([[magnificat]], [[hymn]], [[antyfona]]) oraz [[motet]] (najczęściej z tekstem psalmodycznym). W muzyce świeckiej dominowały pieśni: francuska [[chanson]], włoski [[madrygał]] oraz popularne utwory w prostej, akordowej technice i nierzadko w tanecznych rytmach ([[frottola]], [[balletto]], [[villanella]]).
Chociaż nadal bezwzględnie dominowała muzyka wokalna, coraz większą rolę odgrywały instrumenty. Na czoło wysuwały się instrumenty umożliwiające grę akordową; szczególnie popularna jako instrument akompaniujący i solowy była [[lutnia renesansowa|lutnia]]. Udoskonalono instrumenty klawiszowe: [[szpinet]], [[klawikord]], [[organy]] (wynaleziono podwójne klawiatury ręczne oraz klawiaturę nożną). W Holandii popularność zyskały [[carillons]] (kuranty) budowane z szeregu dzwonów połączonych z klawiaturą. Rosła ilość warsztatów budowniczych instrumentów, gdzie powstawały całe "rodziny" odpowiadające układowi chóralnemu, np. flety dyszkantowe (sopranowe), altowe, tenorowe, basowe. Ideałem stało się brzmienie eufoniczne, podkreślające spójność głosów.
Odrodzenie sztuki starożytnej, tak istotne dla literackiej i plastycznej kultury europejskiej XV i XVI wieku, w muzyce nie odgrywa równie doniosłej roli. Z jednej bowiem strony antyczną teorię muzyki kultywowano w średniowieczu od czasów [[Anicius Manlius Severinus Boethius|Boecjusza]], ale sama muzyka starożytna pozostawała muzyką. W praktyce kompozytorskiej wpływ antyku był więc pośredni: w XV w. popularnością cieszyli się improwizujący śpiewacy towarzyszący sobie na wioli lub lutni i naśladujący [[Orfeusz]]a, a u schyłku XVI w. dysputy florenckich intelektualistów dały początek operze ([[Camerata florencka]]).
Renesans był epoką wielkich odkryć i przewrotów. Dla kultury muzycznej brzemienne w skutki okazało się wynalezienie druku ([[Johannes Gutenberg]]) oraz [[reformacja]]. W wyniku zmian politycznych i gospodarczych nastąpiło przemieszczanie się głównych ośrodków kultury muzycznej. Wyczerpana i zniszczona wojną stuletnią w XV w. Francja straciła dominację na rzecz Flandrii i Burgundii, a z czasem najlepsi muzycy wędrowali do wzbogaconych na zamorskim handlu miast włoskich, które w drugiej połowie XVI w. stały się najważniejszymi ośrodkami muzycznymi w Europie.
Wielogłosowość pozostawała elitarną sztuką i wiedzą, wspartą na tradycji pitagorejsko-platońskiej (racjonalistycznej, matematycznej) i biblijnej (metafizycznej), w myśl których muzyka jest darem Bożym i odzwierciedleniem boskiego porządku rzeczy. Lecz znamienny dla tych czasów był również rozwój sztuki świeckiej, i to tak żywiołowy, że zmusił uczestników [[sobór trydencki|soboru trydenckiego]] do wyraźnego nakazania oddzielenia muzyki religijnej od laickiej.
Linia 76:
* D. Gwizdalanka ''Historia muzyki 1'', Kraków, (PWM) 2005, 107-176
* M. Kowalska ''ABC historii muzyki'', Kraków, (Musica lagellonica) 2001, s. 113-195
* P. Orawski ''Lekcje muzyki.
{{Renesansowa muzyka polska}}
| |||