John Stuart Mill: Różnice pomiędzy wersjami

Do dziś podstawowym źródłem informacji o życiu i działalności Milla jest "Autobiografia". Urodził się w [[Londyn]]ie. Jego ojciec [[James Mill]] był jednym z twórców utylitaryzmu i wychowywał syna w duchu tego systemu filozoficznego. Ojciec wychowywał go sam, separując Johna niemal całkowicie od otoczenia. Od najmłodszych lat narzucił synowi ostry reżim wychowawczy, który koncentrował się na jego edukacji i niemal całkowicie ignorował jego rozwój fizyczny i emocjonalny. W 1820 r. został wysłany do Francji. Wyjazd ten miał istotne znaczenie z powodu nawiązania przez niego kontaktu z [[Jean-Baptiste Say|Sayem]], słynnym ekonomistą francuskim, i [[Henri de Saint-Simon]]em, jednym z najważniejszych socjalistów utopijnych. John w wieku 17 lat zaczął pracować w India House - urzędzie sprawującym nadzór nad Indiami, którym to urzędem kierował jego ojciec. Pracował w tym departamencie aż do emerytury, stając się w końcu jego szefem. W wieku 18 lat John został jednym z założycieli [[Towarzystwo Utylitarian|Towarzystwa Utylitarian]], w którym intensywnie działał aż do 23 roku życia. W wieku 21 lat John przeżył ciężkie załamanie nerwowe i psychiczne, z którego wyciągnęła go [[Harriet Taylor Mill|Harriet Taylor]], z którą później związał się na stałe, a po śmierci jej męża, w roku 1851, oficjalnie poślubił. Po okresie załamania wyzwolił się spod wpływu ojca i napisał swoje pierwsze dzieło - ''Autobiografię'', która stała się bestselerem. Mill interesował się ekonomią i polityką, tworząc podstawy współczesnego liberalizmu. Pod koniec życia stał się nieformalnym liderem [[Partia Liberalna (Wielka Brytania)|Partii Liberalnej]]. Z ramienia tej partii był przez dwie kadencje (1865-1868) członkiem [[Izba Gmin|Izby Gmin]] brytyjskiego parlamentu. Jego najważniejsze dzieło filozoficzne to ''System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej'' (''System of Logic, Ratiocinative and Inductive''), zaś najważniejsze dzieła polityczno-ekonomiczne to ''[[O wolności]]'' (''On Liberty'') i ''Uwagi o rządzie reprezentatywnym'' (''Considerations on Representative Government'') oraz ''Poddaństwo kobiet'' (''The Subjection of Women'', 1869<ref>{{cytuj książkę|autor=John Stuart Mill|tytuł=The Subjection of Women|rok=1997|wydawnictwo=Dover Thrift Editions|isbn=0-486-29601-6|strony=v}}</ref>). Ostatnie lata, po wczesnej śmierci żony, spędził w osamotnieniu. Zmarł we Francji w 1873 r.

Wychodząc ze stanowiska empiryzmu, Mill uznawał, że pojęcia ogólne nie są nam poznawczo dane bezpośrednio, lecz są poprzedzane jakimś doświadczeniem. Doświadczenia zaś są zawsze doświadczeniami jednostkowymi, stąd tylko dzięki rozumowaniu indukcyjnemu możemy dojść do twierdzeń ogólnych. [[Rozumowanie dedukcyjne|Dedukcja]], jako kolejny sposób aktywności poznawczej człowieka jest według Milla jak najbardziej możliwa, lecz jest wtórna wobec indukcji, ponieważ indukcja wywodzi twierdzenia ogólne, które następnie stanowią pożywkę dla dedukowania kolejnych twierdzeń<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko=Tatarkiewicz | imię=Władysław | autor= | autor link= | inni= | tytuł=Historia filozofii. T. 3, Filozofia XIX wieku i współczesna | data=2005 | wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-14466-1 | strony=34-35}}</ref>. Ze względu na uprzywilejowany stosunek do poznania indukcyjnego J.S. Mill podjął wysiłek opracowania specjalnych metod, których zastosowanie prowadziłoby do zdobycia pewnych sądów na drodze indukcji. Metody te weszły do historii logiki i [[metodologia nauk|metodologii nauki]] pod nazwą kanonów Milla, są to kanony “jednej zgodności”, “jednej różnicy”, “reszty”, “zmian towarzyszących” oraz “zgodności i różnicy”. Tak specyficzna dla klasycznej logiki opozycja między wiedzą indukcyjną i dedukcyjną prowadziła również do nieklasycznego spojrzenia J.S. Milla na nauki hipotetyczno-dedukcyjne. Zgodnie z przyjętym stanowiskiem niemożliwe jest uzasadnienie istnienia twierdzeń pierwotnych, którym przysługuje predykat oczywistości, ponieważ nawet najbardziej intuicyjne prawa matematyczne mają swoje ugruntowanie w doświadczeniu rzeczy jednostkowych.

[[FilePlik:Mill - Essays on economics and society, 1967 - 5499347.tif |thumb|''Essays on economics and society'', 1967]]

* {{cytuj stronę | url = https://plato.stanford.edu/entries/mill/ | imię = Christopher | nazwisko = Macleod | tytuł = John Stuart Mill | data = 2016 | data dostępu = 2017-12-30 }}

* {{cytuj stronę | url = https://plato.stanford.edu/entries/mill-moral-political/ | imię = David | nazwisko = Brink | tytuł = Mill's Moral and Political Philosophy | data = 2014 | data dostępu = 2017-12-30 }}

{{DEFAULTSORTSORTUJ:Mill, John Stuart}}