Prąd Benguelski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
znaczna rozbudowa i uźródłowienie |
|||
Linia 1:
[[Plik:South Atlantic Gyre.png|thumb|Cyrkulacja wód powierzchniowych południowego Atlantyku]]
'''Prąd Benguelski'''{{r|ksng}} – zimny [[prąd morski]] wzdłuż wybrzeża południowo-zachodniej [[Afryka|Afryki]], odgałęzienie [[Prąd Wiatrów Zachodnich|Prądu Wiatrów Zachodnich]], płynący z południa, tj. od okolic [[Przylądek Dobrej Nadziei|Przylądka Dobrej Nadziei]], ku równikowi{{r|Mizerski}}.
Jest częścią zamkniętej cyrkulacji południowego [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]], nazywanej także południowoatlantyckim wirem subtropikalnym, a także rozpatrywanego w szerszym kontekście antycyklonalnego, podzwrotnikowego systemu cyrkulacji półkuli południowej. Łączy się z ciepłym [[Prąd Południoworównikowy|Prądem Południoworównikowym]], który w miarę zbliżania się do [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]] dzieli się na dwie odnogi – jedną, kierującą się na północ, drugą na południe. Ramię południowe przechodzi w ciepły [[Prąd Brazylijski]], który płynie wzdłuż wybrzeża południowoamerykańskiego, by ostatecznie zasilić płynący z zachodu Prąd Wiatrów Zachodnich{{r|Radomski|Bajkiewicz}}.
[[Plik:Upwelling image1.jpg|thumb|left|Obszaru upwellingu na świecie]]
Jego niska temperatura jest wynikiem dwóch głównych składowych – zimnych wód okołobiegunowych wędrujących wraz z Prądem Wiatrów Zachodnich oraz zjawiska [[upwelling]]u u wybrzeży Afryki, czyli wynoszenia się ku powierzchni wód głębinowych{{r|Trzeciak}}.
Masy wód prądu przemieszczają się z prędkością 1 km/h, w ilości około 16 mln m³/s. W marcu temperatura wód przypowierzchniowych prądu u wybrzeża Afryki waha się w granicach od 14 do 17 °C, na otwartym oceanie od 20 do 27 °C. We wrześniu i październiku temperatura wody jest niższa i wynosi 12–15 °C dla obszarów przybrzeżnych do 19–26 °C w otwartej toni. Jest odpowiedzialny za ochładzanie i wysuszanie zachodniego brzegu Afryki, czego efektem jest między innymi rozwój pustyni [[Namib]]{{r|pwn}}.
Charakterystycznym zjawiskiem klimatyczno-hydrologicznym jest Benguela Niño, podczas którego ciepłe i ubogie w składniki odżywcze masy wód z obszaru przybrzeżnego [[Angola|Angoli]] płyną na południe, mieszając się z zimnymi wodami Prądu Benguelskiego. Proces przemieszczania się ciepłej wody z Angoli na południe obserwuje się co roku, jednak podczas Benguela Niño jest szczególnie nasilony, może bowiem osiągać równoleżnik 25°S. Do tej pory zanotowano trzy takie wydarzenia (1934, 1963, 1984). W 1963 temperatury u wybrzeża [[Namibia|Namibii]] były wyższe o 2-4 °C od zwykle tam występujących odpowiednio w tym samym czasie{{r|rsmas|Mann}}.
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="ksng">{{Cytuj książkę | autor = Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski | tytuł = Morza i oceany | wydawca = Główny Urząd Geodezji i Kartografii | miejsce = Warszawa | data = 2008 | seria = Nazewnictwo Geograficzne Świata | strony = 29 | isbn = 976-83-254-0462-8 | data dostępu = 2018-01-27 | url = http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zeszyty/zeszyt_10.pdf}}</ref>
<ref name="Mizerski">{{Cytuj książkę | nazwisko = Mizerski | imię = Witold | tytuł = Tablice geograficzne | wydawca = Adamantan | miejsce = Warszawa | data = 2008 | strony = 143 | isbn = 978-83-7350-121-8 | nazwisko2 = Żukowski (red.) | imię2 = Jan}}</ref>
<ref name="Radomski">{{Cytuj książkę | nazwisko = Radomski | imię = Andrzej | tytuł = Elementy oceanologii. Wprowadzenie do środowisk morskich. | wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego | miejsce = Kraków | data = 2004 | strony = 192–194 | isbn = 83-233-1863-8 | nazwisko2 = Gasiński | imię2 = Marian}}</ref>
<ref name="Trzeciak">{{Cytuj książkę | nazwisko = Trzeciak | imię = Stefan | tytuł = Meteorologia morska z oceanografią | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 249 | isbn = 83-01-14160-3}}</ref>
<ref name="Bajkiewicz">{{Cytuj książkę | nazwisko = Bajkiewicz-Grabowska | imię = Elżbieta | tytuł = Hydrologia ogólna | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2011 | strony = 294–301 | isbn = 978-83-01-14579-8}}</ref>
<ref name="pwn">{{Cytuj stronę | url = https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Benguelski-Prad;3876015.html | tytuł = Benguelski, Prąd | opublikowany = Wydawnictwo Naukowe PWN | język = pl | data dostępu = 2018-01-27}}</ref>
<ref name="rsmas">{{Cytuj stronę | url = http://oceancurrents.rsmas.miami.edu/atlantic/benguela.html | tytuł = The Benguela Current | nazwisko = Gyory | imię = Joanna | nazwisko2 = Mariano | imię2 = Arthur | nazwisko3 = Ryan | imię3 = Edward | opublikowany = Rosenstiel School of Marine & Atmospheric Science | język = en | data dostępu = 2018-01-27}}</ref>
<ref name="Mann">{{Cytuj książkę | nazwisko = Mann | imię = Ken | tytuł = Dynamics of Marine Ecosystems: Biological-Physical Interactions in the Oceans | wydawca = Blackwell Publishing Ltd | miejsce = Oxford | data = 2006 | isbn = 978-1-405-11118-8 | nazwisko2 = Lazier | imię2 = John}}</ref>
}}
{{Prądy morskie}}
| |||