Megiddo: Różnice pomiędzy wersjami

{{Park narodowy infobox

| nazwa_parku = Park Narodowy Megiddo

| www = http://old.parks.org.il/BuildaGate5/general2/data_card.php?Cat=~25~~584902694~Card12~&ru=&SiteName=parks&Clt=&Bur=766188709

}}

 

== Położenie ==

|link = http://whc.unesco.org/en/list/1108

}}

 

W XVII wieku p.n.e. rozpoczęła się nowa era w historii Megiddo - miasto otrzymało status [[miasto-państwo|miasta-państwa]]. Wybudowano wówczas nowe [[fortyfikacja|fortyfikacje]], powstał nowy pałac, przy którym zbudowano nową bramę. Zniszczenia kolejnej warstwy archeologicznej wskazują, że miasto zostało zniszczone. Wykopaliska z XVI wieku p.n.e. ujawniły bogaty zbiór narzędzi oraz rozbudowane wschodnie skrzydło pałacu. Jednak do najciekawszych artefaktów należy zbiór rzeźb z [[kość słoniowa|kości słoniowej]] pochodzący z Egiptu i [[Lewant]]u. Zbiór nosi nazwę „Kość słoniowa z Megiddo” i zawiera 380 rzeźbionych przedmiotów. Do najpiękniejszych należy kwadratowa rzeźba z wizerunkami lwów i sfinksów{{odn|Bahn|2006|s=332}}. Na początku XV wieku p.n.e. miasto weszło w koalicję z [[Kananejczycy|Kananejczykami]], którzy mieli wsparcie militarne imperium [[Mitanni]]. W 1478 roku p.n.e. Megiddo otwarcie wystąpiło przeciwko władzy egipskiej. Doszło wówczas do [[bitwa pod Megiddo (XV w. p.n.e.)|bitwy pod Megiddo]], w której wojska faraona [[Totmes III|Totmesa III]] rozbiły koalicję książąt syryjskich. Samo miasto zostało zdobyte i zniszczone{{odn|zbiorowa|2009|s=180}}. Megiddo szybko stało się [[twierdza|twierdzą]] i ważnym ośrodkiem egipskiej administracji w regionie. Następnie Megiddo pojawia się w [[listy z Amarna|listach z Amarna]], które są datowane na XIV wiek p.n.e. (EA 234, 242, 243, 244, 245, 246, 248 i 365){{odn|Chavalas|2006|s=182-214}}. Około 1350 roku p.n.e. miasto zostało ponownie zniszczone i odbudowane. W połowie XIII wieku p.n.e. na tutejsze wybrzeża zaczęły napływać [[Ludy Morza]], za których sprawą Megiddo zostało zniszczone{{odn|Miloš|1979|s=82}}.

Po rozpadzie królestwa, Megiddo weszło w skład północnego [[Królestwo Izraela (państwo północne)|Królestwa Izraela]]. Za panowania króla [[Omri]] w IX wieku p.n.e. wybudowano nową bramę obronną, a z czasów króla [[Achab]]a pochodzą stajnie mogące pomieścić nawet kilka tysięcy koni do [[rydwan]]ów. Rozbudowując fortyfikacje wykopano głęboki tunel podziemny umożliwiający dostęp do źródeł wody{{odn|Finkelstein|2007|s=167-173, 188-193}}. W 841 roku p.n.e. w Megiddo zmarł król judzki [[Ochozjasz (król Judy)|Ochozjasz]]<ref group=uwaga>Zobacz: [[2 Księga Królewska]] 9,27: „''Kiedy Ochozjasz, król judzki, zobaczył to, uciekał drogą na Bet-Haggan. Lecz Jehu ścigał go i rozkazał: Także jego zabijcie! Zranili go więc na jego rydwanie u wejścia do Gur, które leży przy Jibleam. A on uciekał dalej do '''Megiddo''', gdzie umarł.''”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref>. Około 835 roku p.n.e. Królestwo Izraela najechał asyryjski król [[Chazael]], który zniszczył Megiddo i całe północne królestwo. Następni królowie izraelscy zręcznie odzyskali utracone terytorium i rozpoczęli odbudowę zniszczonej twierdzy. Za czasów [[Jeroboam II|Jeroboama II]] Megiddo odzyskało swoje znaczenie. Miasto zbudowano w oparciu o sieć równoległych i przecinających się ulic. Wykopaliska odkryły duże [[silos (magazyn)|silosy]] na zboże. Jednak słabość ówczesnych fortyfikacji wskazuje na osłabienie militarne i gospodarcze, co było charakterystyczne dla końcowej fazy istnienia Królestwa Izraela. Po śmierci króla Jeroboama II doszło do wewnętrznej walki o władzę, dzięki czemu [[Asyria|Asyryjczycy]] z łatwością podbili Izrael. W 734 roku p.n.e. Megiddo zostało zdobyte, jednak tym razem nie zniszczono go. Miasto zostało przekształcone w nowe centrum asyryjskiej administracji, a tutejsze stajnie koni były siedzibą elitarnej jednostki jazdy asyryjskiej. Prowadziła ona wojny z położonym na południu [[Królestwo Judy|Królestwem Judy]]. Podczas panowania króla judzkiego [[Jozjasz]]a doszło do załamania potęgi Asyrii. Jozjasz podjął próbę powstrzymania Egiptu przed zajęciem obszarów dawnego północnego Królestwa Izraela i zastąpił drogę wojskom faraona [[Necho II]] pod Megiddo w 609 roku p.n.e.<ref group=uwaga>Zobacz: [[2 Księga Kronik]] 35,22: „''Jozjasz jednak nie odwrócił się od niego i postanowił z nim walczyć. Nie usłuchał słów Neko, pochodzących z ust Bożych, i wystąpił do walki na równinie '''Megiddo'''.''”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref> [[Bitwa pod Megiddo (609 p.n.e.)|Bitwa pod Megiddo]] zakończyła się klęską, a sam król poległ<ref group=uwaga>Zobacz: 2 Księga Królewska 23,29-30: „''(29) Za jego czasu faraon Neko, król egipski, wyruszył do króla asyryjskiego nad rzekę Eufrat. Gdy król Jozjasz wyszedł przeciw niemu, Neko spowodował jego śmierć w '''Megiddo''', zaraz przy pierwszym spotkaniu. (30) Słudzy jego odwieźli na rydwanie jego zwłoki z '''Megiddo''', sprowadzili je do Jerozolimy i pochowali w jego grobowcu. Lud kraju wziął Joachaza, syna Jozjasza, namaścił go i obrał królem w miejsce jego ojca.''”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref>. Miasto Megiddo zostało zniszczone i nigdy już nie odzyskało swojej świetności{{odn|Tschirschnitz|1994|s=256-258}}. W warstwie wykopalisk z VI wieku p.n.e. widnieją pozostałości niewielkiego fortu, który zapewne pełnił funkcję koszarów wojsk perskich. Fort został opuszczony wraz z upadkiem [[starożytny Izrael w okresie perskim|Persji]]. O mieście Megiddo wspominał jeszcze prorok [[Zachariasz (prorok)|Zachariasz]] w jednym ze swoich [[prorok|proroctw]]<ref group=uwaga>Zobacz: [[Księga Zachariasza]] 12,11: „''W owym dniu będzie wielki płacz w Jeruzalem, podobny do płaczu w Hadad-Rimmon na równinie '''Megiddo'''.''”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref>. [[Nowy Testament]] używa nazwy tego miasta jako symbolu dla ostatniej bitwy: [[Har-Magedon]] („wzgórze Megiddo”)<ref group=uwaga>Zobacz: [[Apokalipsa św. Jana]] 16,16: „''I zgromadziły ich na miejsce, zwane po hebrajsku '''Har-Magedon'''''”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref>.

 

 

=== Asyryjska prowincja Megiddo ===

Asyryjska prowincja Megiddo utworzona została z północnej części [[Królestwo Izraela (państwo północne)|królestwa Izraela]] po tym, gdy ziemie te zostały zdobyte i przyłączone do [[Asyria|Asyrii]] przez króla [[Tiglat-Pileser III|Tiglat-Pilesera III]] (744-727 p.n.e.)<ref name=people>hasło ''Megiddo (place)'', w: {{cytuj stronę | url = http://www.ucl.ac.uk/sargon/peoplegodsplaces/#megiddoplace| tytuł = Assyrian empire builders - People, gods and places| data dostępu = 2015-09-22| autor = | opublikowany = ucl.ac.uk| praca = | data = | język =en}}</ref>. O wydarzeniach tych milczą wprawdzie inskrypcje tego władcy, ale wzmianka o nich znalazła się w [[Biblia|Biblii]] (2 Krl 15,29)<ref name=Radner>Radner K., ''Provinz. C'', w: ''Reallexikon...'', s. 61.</ref>. Przypuszcza się, iż miały one miejsce w 732 r. p.n.e., w trakcie wyprawy wojennej Tiglat-Pilesara III, która doprowadziła do zajęcia i zaanektowania [[Damaszek|Damaszku]]<ref name=Radner />. Stolicą nowej prowincji stało się miasto Megiddo (asyryjskie ''Magiddû''), które dało prowincji swą nazwę<ref name=Radner />. Prowincja wzmiankowana jest w tekstach administracyjnych z czasów panowania [[Sargon II|Sargona II]] (722-705 p.n.e.)<ref name=Radner />. Gubernator Megiddo o imieniu [[Issi-Adad-anenu]] pełnił za rządów [[Asarhaddon]]a (680-669 p.n.e.) urząd ''[[limmu]]'' w 679 r. p.n.e.<ref name=Radner /><ref name=Oracc>{{cytuj stronę | url = http://oracc.museum.upenn.edu/saao/saas2/corpus| tytuł = Assyrian Eponym List| data dostępu = 2015-09-22| autor = | opublikowany = oracc.museum.upenn.edu| praca = | data = | język =en}}</ref>

 

=== Praca archeologiczne ===

 

== Park narodowy ==

== Zobacz też ==

* [[Geografia Izraela]]

* [[Israel Nature and National Parks Protection Authority]]

 

 

== Bibliografia ==

* {{cytuj książkę | nazwisko = Cline | imię = Eric H. | tytuł = The Battles of Armageddon: Megiddo and the Jezreel Valley from the Bronze Age to the Nuclear Age | url = http://books.google.com/books?id=vMKtxYxoCycC&pg=PA115&dq=Lejjun&hl=pl#v=onepage&q=Lejjun&f=false | wydawca = University of Michigan Press | miejsce = | rok = 2002 | isbn = 0472067397 | język = en | data dostępu = 2012-12-22 | odn = tak}}

* {{cytuj książkę | nazwisko = Chavalas | imię = M.W. | tytuł = Historical Sources in Translation – The Ancient Near East | rozdział = Correspondence from El-Amarna in Egypt | autor r = E. von Dassow, K. Greenwood | wydawca = Blackwell Publishing | miejsce = Carlton | rok = 2006 | isbn = | odn = tak}}