Wikipedysta:Rumcais/brudnopis6: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
UWAGA! Usunięcie treści (strona pozostała pusta)! |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 1:
RODZIAŁ II UWARUNKOWANIA POLITYKI ZAGRANICZNEJ ROSJI
2.1 Uwarunkowania wewnętrzne
Federacja Rosyjska to państwo położone we wschodniej części Europy i północnej części Azji. Stolicą Federacji Rosyjskiej jest Moskwa. Federacja Rosyjska jest największym państwem na świecie: powierzchnia wynosi 17 075 400 km2. Część europejska wynosi 25%, a część azjaycka 75%1. Część europejska i część azjatycka nie są proporcjonalne pod względem liczby ludności: w części europejskiej mieszka około 78% ludności, a w azjatyckiej 22%2. Rozlokowanie państwa na dwóch kontynentach stwarza przesłankę do bycia mocarstwem ponadregionalnym.
Federacja Rosyjska graniczy z Azerbejdżanem, Białorusią, Chinami, Estonią, Finlandią, Gruzją, Kazachstanem, Koreą Północną, Łotwą, Litwą, Mongolią, Norwegią, Polską i Ukrainą. Ogólna długość granic wynosi 19 917 km3. Federacja Rosyjska ma dostęp do 2 oceanów i 11 mórz, co stwarza możliwości do rozwoju handlu międzynarodowego4. Linia brzegowa wynosi 37 365 km5.
Federacja Rosyjska jest podzielona administracyjnie na 49 obwódów i 2 miasta wydzielone, mające prawa obwodu – Moskwa i Petersburg. Istnieją także kraje, które zostały wydzielone według kryterium niskiego rozwinięcia gospodarczego: Krasnodarski, Stawropolski, Ałtajski, Krasnojarski, Nadmorski i Chabarowski6. Szególną formą jednostek administracyjnych jest republika autonomiczna, których obecnie jest 217.
Liczba ludności wynosi około 146 mln ludzi. Od 1991 roku Federacja Rosyjska przeżywa kryzys demograficzny. Przyrost naturalny jest mniejszy od ilości śmierci. Zmniejszenie liczby mieszkańców powstrzymują imigranci8. Rosja jest jednym z najszybciej wynierających państw na świece: 13.5 zgonów na 1000 osób9. Najwięcej ludności napływa z byłych republik radzeickich. Początkowo były to osoby narodowości rosyjskiej, wracające do swojej Ojczyzny10.
Narodowościowy skład Federacji Rosyjskiej składa się w większości z Rosjan – około 78%, także Tatarów – około 3,8%, Ukraińców – około 2%, oraz innych narodowości11.
Prawosławie jest wyzniem dominującym, także bardzo ważną rolę odygrywa islam – większość rosyjskich muzułman są sunnitami. Katolicyzm jest rozpowszechniony wśród ludności polskiej i niemieckiej. Na pólnocy kraju występują kulty tradycyjne, a na granicy z Mongolią lamaizm12.
Rząd federacji Rosyjskiej w 2008 roku wydał rozporządzenie „Koncepcja długoterminowego społeczno-ekonomicznego rozwoju Federacji Rosyjskiej na okres do 2020 roku”. W dokumencie zostały zawarte główne cele rozwoju: wysokie standardy dobrobytu, wiodąca gospodarka innowacyjności, zbilansowany rozwój na całym terytorium państwa, konkurencyjna gosopdarka na rynku światowym, bezpieczeństwo państwa i społeczeństwa, instytucje zapeniające swobodę i sprawiedliwość gospodarczą. Także do 2020 roku planowano wejście do pięciu państw o największym PKB, zwiększenie liczby ludności powyżej 145 milinów i wydłużenie średniej długości życia do 75 lat13.
13 maja 2017 roku została zatwierdzona przez Prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina Strategia bezpieczeństwa ekonomicznego Federacji Rosyjskiej do 2030 roku. Jako zagrożenia dla bezpieczeństwa ekonomicznego państwa wymienia się wzrost globalnej konkurencji jako skutek rozpadu układu jednobiegunowego, wykorzystanie instrumentów ekonomicznych do osiągnięcia celów politycznych, podjęcie działań dyskryminacyjnych wobec najważniejszych sektorów gospodarki Federacji Rosyjskiej, dążenie państw wysokorozwiniętych do wykorzystania wyskoich technologii jako czynnika konkurecyjnego, zwiekszenie potencjału konfliktogennego w pobliżu granic Federacji Rosyjskiej, zmiana popytu na surowce energetyczne i rozwój odnawialnych źródeł energii14.
Według danych Banku Światowego, w 2016 roku PKB Federacji Rosyjskiej wyniosła 1,283 tryliony dolarów amerykańskich, a w 2013 roku wskaźnik ten wynosił 2,231 tryliony dolarów15. PKB per capita w 2013 roku osiągnął szczyt historyczny i wynosił 15 543,68 USD, zaś w 2016 zmalał do 8 748,36 USD16.
Inflacja w Fedracji Rosyjskiej w latach 1992-2008 zmiejszała się nie zważając na występujące w tym okresie kryzysy finansowe. W okresie od 2009 do 2013 roku utrzymywała się na pozionie 9% w skali roku, a już w 2014 wyniosła 11,4% i osiągnęła najwyższy poziom w 2015 roku – 16%17.
Od 2013 roku waluta narodowa Federacji Rosyjskiej jest w stanie dewaluacji. Stanem na 13.11.2013 kurs rubla odnośnie dolara wynosił 32,81, a odnośnie euro 43,9218. W dniu 27.01.2018 kurs bubla odnośnie dolara stanowi 55,8219.
Na dewalujację rubla składa się wiele czynników. Po pierwsze, jest to stały odpływ kapitału z państwa, skutkiem czego jest brak waluty na rynku, po drugie, odejście inwestorów z rynków rozwijających się, w tym rosyjskiego. Po trzecie, skup waluty zagranicznej przez mieszkańców kraju, który napędza obnizenie kursu rubla20.
Osobne miejsce wśród innych dziedzin przemysłu zajmuje przemysł wojskowy, gdyż bezpośrednio wpływa na stan obronności państwa. Kompleks przemysowo-gospodarczy realizuje zamówienia państwowe i kontrakty eksportowe. Udział rosyjskiej broni na rynku wynosi około 12%, a w 2015 roku została ona zakupiona przez 62 państwa21.
Obecnie kompleks przemysłu wojskowego znajduje się w upadku, a sprzęt nie nadąża za aktualnymi trendami w technologii zbrojeniowej. Przyczyną tego jest oddźwięk rozpadu ZSRR, kiedy część fabryk zbankrutowała, zmniejszył się popyt na kadrę inżyniersko-techniczną22.
Główną przyczyną zacofania technologicznego długi czas pozostawało niedofinansowanie tego sektoru gospodarki. W Państwowym programie zbrojeniowym Rosji na lata 2011-2020 pzewidziano 23 tryliony rubli, co ma poprawić stan kompleksu przemysłowo-obronnego. Tak ogromne dofinansowanie wskazuje na priorytetowe znaczenie wojska w obecnej polityce Federacji Rosyjskiej23.
Obecnie gospodarka rosyjska ponosi straty przez sankcje nałożone przez państwa Unii Europejskiej. Odnotowany jest spadek eksportu z Rosji do krajów UE na 20%, ale dzięki przekierowaniu towarów na inne rynki eksportowe (m.in. Chińska Republika Ludowa) ogólny eksport stanerm na 2015 rok wrósł o 2%24. Sankcje zostały wprowdzone przeciwko poszczególnym osobom, przeciwko przedsiębiorstwom zajmującym się wydobyciem gazu i ropy naftowej i przedsiębiorstwom z sektoru przemysłu zbrojeniowego, a także przeciwko rosyjskim bankom25.
Wymieniane są takie pozytywne aspekty sankcji: poszykiwanie nowych rynków eksportu, zastąpienie importu produkcją własną, opracowywanie własnego systemu płatniczego, zaciśnienie wspólpracy z państwami Azji i Ameryki Południowej26.
W odwet na sankcje zachodu rząd Federacji Rosyjskiej wprowadził ograniczenie importu towarów spożywczych: mięso, ryby, mleko, owoce i warzywa. Przez to Federacja Rosyska pozbawiła siebie około 40% importu. Taka sytuacja stwarza możliwość dla wypracowania strategii spożywczej samowystarczalności27.
W 1992 roku Prezydent Federacji Rosyjskiej wydał rozporządzenie dotyczące prywatyzacji przedsiebiorstw zajmujących się wydobyciem, transportem i przetwarzaniem ropy naftowej28. Dzięki temu powstały takie znane przedsiębiorstwa naftowe jak Rosnieft, Łukoil, TNK-WR, Gazprom nieft i inne29.
Rozpowszechnioną jest opinia, że stan gospodarczy Fedracji Rosyjskiej jest uzależniony od eksportu ropy naftowej. Na początku 2017 roku Minister Finansów Federacji Rosyjskiej oznajmił, że „Rosja wyleczyła się od tak zwanej choroby holenderskiej gospodarki”. Przyczyną tego jest zmiejszenie udziału dochodów od sprzedaży surowców dzięki sankcjom. W 2014 wynosiły one 9,6% od PKB, w 2016 – 5,8%, a do 2019 zakładano, że będą one wynosić 0,4%30. Także warto wspomnieć, że w budżecie fedralnym na rok 2018 cena za baryłkę ropy została ustalona na poziomie 40 USD31.
Założenia polityki energetycznej Federacji Rosyjskiej zostały ujęte w Strategii energetycznej Rosji na okres do 2030 roku. Celem strategicznym polityki energetycznej nazwano maksymalnie skuteczen wykorzystanie potencjału państwa dla podtrzymania jego pozycji na światowym rynku energetyki, a także uzyskanie najlepszych warunków dla rozwoju gospodarki kraju. Za główne zadania uznaje się wyrażenie interesów narodowych Federacji Rosyjskiej w systemie międzynarodowej energetyki, dywersyfikacja nowych kierunków eksportu surowców, budowanie wspólnego obszaru energetycznego Europa-Federacja Rosyjska-Azja32.
Stanem na 2010 rok, na terytorium Fedracji Rosyjskiej znajdowalo się 23,9% światowych zapasów gazu ziemnego. Gospodarka energetyczna Federacji Rosyjskiej opiera się na gazie własnego wydobycia – 54% od wykorzystywanych surowców33.
Zaczynając od końca lat 90tych Federacja Rosyjska rozpoczęła budowę gazociągów Jamał-Europa (1999 rok), Błękitny potok (2006 rok), Północny potok (2011 rok), ropociąg Wchodnia Syberia – Ocean Sokojny i terminale naftowe nad morzem Ochotskim i Pieczorskim. Planowano także budowę Południowego potoku na dnie morza czarnego od rosyjskiego Noworosyjska do Bułgarii. Tak rozpięty system transportu surowców miał uniezależnić Federację Rosyjską od dostaw dla państw WNP34.
W wyniku decyzji państw UE, budownictwo Południowego potoku zostało zatrzymane w 2014 roku. W tym samym roku Rosja podpisała umowę z Turcją dotyczącą budowy Tureckiego potoku, by zapewnic tranzyt gazu rosyjskiego do Europy w obejście Ukrainy35.
Wojsko Federacji Rosyjskiej znajduje sie na 2 miejscu zaraz po Stanach Zjednoczonych według rankingu Global Fire Power z 2017 roku. Federacja Rosyjska posiada 3 371 027 personelu wojskowego, 3 794 jednostek techniki lotnictwa wojskowego, 20 tysięcy czołgów i 30 tysięcy wozów opancerzonych, 352 okrętów róznych rodzai marynarki wojskowej36. Rosja posiada 521 rakiet zdolnych do przenoszenia głowic nuklearnych i 1735 głowic nuklearnych37.
Zmienność otoczenia międzynarodowego Federacji Royjskiej i nowe wyzwania dla bezpieczeństwa narodowego stawiają kardynalnie nowe zadania dla Wojska Federacji Rosyjskiej: oprócz powstrzymywania zagrożeń militarnych i polityczno miilitarnych dla bezpieczeństwa lub interesów Federacji Rosyjskiej, pojawia się obrona gospodarczych i politycznych interesów Federacji Rosyjskiej38.
Najwyższym prawem powszechnie obowiązującym jest Konstytucja Federacji Rosyjskiej. Według atykułu 10 Kontytucji Federacji Rosyjskiej, w państwie obowiązuje trójpodział władzy: wykonawcza, ustawodawcza i sądowa. Bardzo ważną ola Prezydenta Federacji Rosyjskiej w budowaniu polityki zagranicznej państwa: Prezydent Federacji Rosyjskiej jest najwyższym przedstawicielm państwa, zatwierdza doktrynę wojskową, formuje i zarządza Radą Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, zarządza polityką zagraniczną państwa, prowadzi negocjacje i podpisuje umowy, przyjmuje listy wierzycielskie od przedstwicieli dyplomatycznych39.
Organem ustwaodawczym jest Zgromadzenie Federalne, które się składa z niższej izby – Duma Państwowa, i izby wyższej – Rada Federacji40. Rada Federacji została wyposażona w takie kompetencje w zakresie polityki bezpieczeństwa państwa: decyzja o użyciu Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej poza granicami państwa, zatwierdzenie rozporządzenia Prezydenta Federacji Rosyjskiej o wprowadzeniu stanu wojskowego. Duma Państwowa uchwala budżet, ratyfikuje albo denonsuje umowy międzynarodowe, rozpatruje kwestie granicy państwowej Federacji Rosyjskiej41.
Rząd Federacji Rosyjskiej przedstawia budżet Dumie Państwowej, podejmuje działania na rzecz realizacji polityki zagranicznej panstwa, zabezpiecza przedstawicielstwo Federacji Rosyjskiej za granicą, podejmuje działania zmierzające do realizacji polityki zagranicznej państwa i wiążących umów międzynarodowych, broni interesów geoplitycznych i sprawuje ochronę nad obywatelami Federacji Rosyjskiej za granicą42. Podejmuje także działania na rzecz zwiększenia obronności i bezpieczeństwa państwowego, zabezpiecza materialnie Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej, podejmuje działania na rzecz ochrony granicy43.
AWTORYTARYZM bla bla bla
Pierwsza Koncepcja polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej w XXI wieku została zatwierdzona 10 stycznia 2000 roku. Jako trend występujący w stosunkach międzynaorodowych wskazano pojawienie się dwóch sprzecznych ze sobą wizji post-bipolarnego światu: wielobiegunowy układ: gdzie wielkiego znaczenia dla integracji nabiera czynnik ekonomiczny, i układ, gdzie dominują wysokorozwinięte kraje zachodnie pod przywództwem Stanów Zjednoczonych, gdzie przeważa siłowe rozwiązywanie konfliktów w obejście norm prawa międzynarodowego44.
Władimir Putin w swojej polityce kładzie nacisk na problemy wewnętrzne państwa, w dokumencie można zobaczyć dążenia do odbudowy silnego państwa, a nawet przywrócenia pozycji mocarstwa już na tym etapie. Oprócz budowania świata wielobiegunowego, odbudowa roli mocarstwa ma się zacząć od spotęgowania wpływów na obszarze tzw. ‘bliskiej zagranicy”. Pojęcie to służy do określenia państw byłego Związku Radzieckiego oprócz panstw nadbałtyckich45. Ważność tego obszaru w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej była osobno podkreślona podczas obrad Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej przez Władimira Putina: „Trzeba uważnie, wyważono i jednocześnie bardziej ofensywnie bronić interesów naszych obywateli za granicą – tych co mieszkają w państwach WNP i Nadbałtyckich, i tych co wybrali dla stałego pobytu państwa tzw. dalekiej zagranicy”46. Wątek obrony obywateli za granicą będzie szeroko wykorzystywany jako usprawiedliwienie zaaangażowania Federacji Rosyjskiej w poszczególne konflikty. Na tym obszarze naistotniejszymi zagrożeniami są aspiracje dążenia prozachodnie elit posszczególnych państw WNP, konflikty i spory graniczne, dywersyfikacja źródeł surowców, niestabilność polityczno-gospodarcza nowoutworzonych państw. Polityka Władimira Putina była bardziej pragmatyczna i nastawiona na szybkie osiąganie stabilności gospodarczej która umożliwiłaby Federacji Rosyjskiej swobodne działania na arenie międzynarodowej i przywrócenie pozycji mocarstwowej4748.
W regionie Europy głównym zaganieniem była kwestia Kaliningradu po rozszerzeniu Unii Europejskiej i budowanie możliwości współpracy gospodarczej, w dokumencie wyraźnie akcentuje się europejską tożsamość Federacji Rosyjskiej. Niezapomniano też o Azji, gdzie państwami partnerstwa strategicznego miały być Indie i Chińska Republika Ludowa49.
Kolejna Koncepcja Polityki zagranicznej została zatwierdzona przez Prezydenta Dmitrija Miedwiediewa w lipcu 2008 roku. Potwierdzała ona założenia wskazane w poprzedniej koncepcji, ale też uwzględniała ewolucję stosunków międzynarodowych. Nowością w tej koncepcji jest wskazanie obok Prezydenta i Zgromadzenia Federalnego kolejnego ogranu odpowiedzialnego za realizację polityki zagranicznej – Rządu50.
Czwarta w historii Federacji Rosyjskiej Koncepcja polityki zagranicznej powstaje w 2013 roku. Podkreśla się w niej skutki kryzysu finansowego z 2008 roku, zwłaszcza zmiejszenie możliwości dominacji państw zachodnich i przemieszczenie się potencjału siły i rozwoju w region pacyfiku51. Nowością także jest wprowadzenie do koncepcji pojęcia „siły miękiej” i potwierdzenie konieczności jej wykorzystania podczas realizacji polityki zagranicznej we współczesnym świecie. Wprowadzenie wsparcia informacyjnego w trakcie realizacji polityki zagranicznej w ramach dyplomacji publicznej i oddziaływanie na opinie publiczną za granicą52.
Jeśli Koncepcja polityki zagranicznej z 2008 roku wskazywała na tendencję pozbawienia się dziedzictwa zimnej wojny i związanej z nią stereotypów, to Koncepcja polityki zagranicznej z 2013 roku pokazuje odwrotną tendencję: reideologizacja stosunków międzynarodowych5354.
Obowiązująca Koncepcja polityki zagranicznej Fedracji Rosyjskiej pojawiła się 30 listopada 2016 roku. Określa ona dwa njowe zadania dla polityki zagranicznej państwa: zachowanie pozycji Federacji Rosyjskiej jako jednego z wpływowych centrów świata i doniesienie do całego świata rosyjskiej wizji poprzez media. We wcześniejszych koncepcjach wspominano, że Federacja Rosyjska jest za zmniejszeniem ważności siły w stosunkach międzynarodowych, to w obecnej koncepcji uznano podwyższenie ważności komponentu siłowego w stosunkach międzynarodowch i gotowność Fedracji Rosyjskiej do tego typu wyznań55. Deklaruje się zamiar przeciwdziałania próbom niekonstytucyjnej zmieny rządów w państwach sąsiedzkich, zniknął punkt dotyczący wspólnych celów z NATO. W stosunkach z USA odnotowuje się presja państw zachodnich, tekże Federacja Rosyjska już nie deklaruje swojej przynależności do cywilizacji Europejskiej, jak to było w poprzedniej Koncepcji56. Po raz pierwszy w konteście regionalnych interesów pojawia się Syria, integralność terytorialną której popiera Federacja Roysjka. Także Federacja Rosyjska zobowiąuje się do udzielenia wsparcia dla rozwiązania konfliktu na Ukrainie57.
Dyplomacja
2.2 Uwarunkowania zewnętrzne
Od 1991 roku Federacja Rosyjska jest rezprezentowana w ONZ jako niepodległe państwo, a na prawach sukcesora ZSRR zajęła miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ58. Zgodnie ze statutem ONZ, Federacja Rosyjska jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa i dysponuje prawem weta59. Od 2014 roku narasta współpraca pomiędzy Chińską Republiką Ludową w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, a raczej wspólna pozycja co do wykorzystywania prawa weta odnośnie projektów rezolucji. Taką spójność Federacja Roysjka i Chińska Republika Ludowa pokazały odnośnie projektu S/2007/14 dotyczący sytuacji w Mjanmie, S/2008/477 dotyczący stanu bezpieczeństwa w Afryce i Zimbabwe, szereg rezolucji dotyczących sytuacji na Bliskim Wschodzie: S/2011/612, S/2012/77, S/2012/538, S/2014/34860. Także Federacja Rosyjska aktywnie wykorzystuje prawo weta w celu obronie swoich strategicznych interesów na Bliskim Wschodzie. Stanem na 17 litopada 2017 roku, Federacja Rosyjska zwetowała 10 razy projekty rezolucji dotyczące wojny domowej w Syrii. Między innymi były to rezolucje dotyczące misji dochodzeniowej w sprawie użycia substancji trujących podczas działań wojskowych, zawieszenia broni w Aleppo na siedem dni i wprowadzenie sankcji wobec Syrii616263.
Jeszcze od lat dziewięćdziesiątych Federacja Rosyjska prowadziła rozmowy z państwami tzw. G7, czyli najbardziej rozwiniętymi państwami świata, i już w 1997 roku była pełnoprawnym członkiem tej grupy, co zmieniło jej nazwę na G8. Federacja Rosyjska została wykluczona z G8 w 2014 roku. Na taką decyzję państw G7 wpłynął brak akceptacji przez Federację Rosyjską dominacji państw Zachodu na obszarze Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, niestabilność których była motywowana nie czynnikami cywilizacyjnymi, tylko chęciś utrzymania w swojej strefie wpływów regionów o znaczeniu strategiczno-surowcowym. Z kolei państwa G7 nie zaakceptowali wrogą politykę Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy, co pozwoliło oficjalnie zakazać udziału tego państwa w szczytach G8. Taki krok został odebrany przez władze rosyjskie jako próbę izolacji państwa64.
Wspólnota Niepodległych Państw nadal zostaje instrumentem dla realizacji polityki zewnętrznej Federacji Rosyjskiej na obszarze post-radzieckim. WNP powstaje 8 grudnia 1991 roku, w wyniku podpisania przez ówczesnych prezydentów trzech państw Rosji, Ukrainy i Białorusi Porozumienia o utworzeniu WNP. W pojawiających się później Koncepcjach zagranicznych obszar WNP będzie zajmować szczególne miejsce. Wynika to z uznania przez społeczność międzynarodową państw tak zwanej bliskiej zagranicy za wyłączną strefę wpływów Federacji Rosyskiej65. W opinii Dyrektora Moskowskiego Centrum Carnegie Dmitrija Trienina, reintegracja na obszarze WNP i powrót do unitarnego państwa jest niemożliwa. Także wskazuje na problemy. Które przeszkadzają integracji państw WNP: wyjście Gruzji z WNP w 2009 roku, autonomiczność Azerbejdżanu pod względem własnych zasobów energetycznych, biedna w zasoby własne Armenia, która nie ma wspólnej granicy z Federacją Rosyjską66.
Od 23 sierpnia 2012 roku Federacja Rosyjska należy do Światowej Organizacji handlu. Proces przystąpienia był długi i nasycony sporami: czy przystąpienie zniszczy rosyjską gospodarkę czy da możliwość narozwój i dobrobyt w państwie. Pozytywne oczekiwania od przystąpienia do Światowej organizacji współpracy takie jak wzrost wiarygodności dla inwestorów zagranicznych i obniżenie cen na towary importowane nawskutek zmiejszenia cła zostały zniwelowale innymi czynnikami: inflacja, dewaluacja rubla i zaangażowanie w konflikty zbrojne67. Dzięki przystąpieniu do WTO rosyjskie towary mogą łatwiej trafiać na rynki zagraniczne, a jakość towarów ma dorównywać jakości zagranicznej by wytrzymać konkurencję68.
BRIKS
Rosja w koncepcjach innych
| |||