Ante Pavelić: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne merytoryczne, źródła/przypisy
m poprawa linków
Linia 24:
Pavelić urodził się w [[Bradin]]ie, małej wsi w pobliżu miasta [[Hadžići]] w [[Austro-Węgry|Austro-Węgrzech]] (dzisiejsza [[Bośnia i Hercegowina]]). Studiował prawo w [[Zagrzeb]]iu i w tym mieście wstąpił do [[Nacjonalizm|nacjonalistycznej]] [[Partia Prawa (Chorwacja)|Chorwackiej Partii Prawa]]. W 1920 roku został członkiem rady miejskiej Zagrzebia. W latach 1927–1929 był [[poseł|posłem]] do [[Zgromadzenie Narodowe Republiki Serbii|Skupsztiny]] (federalnego [[parlament]]u). Sprzeciwiał się dominacji [[Serbowie|Serbów]] w [[Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców|Królestwie SHS]] (od 1929 – [[Królestwo Jugosławii|Królestwie Jugosławii]]), choć potrafił negocjować nawet ze swoimi wrogami politycznymi z Partii Radykalnej.
 
W roku 1929, po zawieszeniu [[konstytucja|konstytucji]] przez [[Aleksander I Karadziordziewić|Aleksandra I Karadziordziewicia]], Pavelić uciekł do [[Włochy|Włoch]], gdzie założył faszystowską organizację [[Ustasze|ustaszów]]. Opowiadał się za niepodległą, [[Katolicyzm|katolicką]] [[Chorwacja|Chorwacją]]. Jego kadrowa organizacja była odpowiedzialna za kilkanaście [[Terror|zamachów bombowych]] w jugosłowiańskich pociągach oraz wybuch nieudanego [[Powstanie|powstania]] w [[Welebit|Welebicie]]. Paveliciowi pomogło wsparcie logistyczne wrogów Królestwa Jugosławii – [[Włochy|Włoch]], [[Węgry|Węgier]] i [[Bułgaria|Bułgarii]] oraz najstarszej organizacji terrorystycznej w [[Europa|Europie]] – [[Wewnętrzna Macedońska Organizacja Rewolucyjna|Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej]] (WMRO).
 
W 1934 roku współorganizował wraz z [[Macedonia|macedońską]] WMRO zamach w [[Marsylia|Marsylii]], w którym zginęli król Jugosławii [[Aleksander I Karadziordziewić|Aleksander I]] i minister spraw zagranicznych Francji [[Louis Barthou]]. Pavelić otrzymał za to dwa zaoczne wyroki śmierci, we Francji i w Królestwie Jugosławii.
Linia 43:
W maju 1945 roku Pavelić uciekł z NDH. Skutecznie ukrywał się, dzięki pomocy części duchowieństwa chorwackiego ([[Krunoslav Draganović]]) oraz [[Alois Hudal|bp. Aloisa Hudala]] z administracji watykańskiej<ref>Aarons and Loftus, ''Unholy Trinity: The Vatican, The Nazis, and the Swiss Bankers'', St Martins Press 1991, wznowienie 1998, s. 36</ref><ref name="GovUSA">Oficjalna informacja Podsekretarza Stanu USA Stuarta Eizenstata z dnia 2.06.1998: [https://archive.is/20121214052258/www.state.gov/www/policy_remarks/1998/980602_eizenstat_nazigld.html U.S. and Allied Wartime and Postwar Relations and Negotiations With Argentina, Portugal, Spain, Sweden, and Turkey on Looted Gold and German External Assets and U.S. Concerns About the Fate of the Wartime Ustasha Treasury]</ref>. Najpierw schronił się w austriackich klasztorach w [[Bad Ischl]] i w [[Sankt Gilgen]], a następnie w przebraniu [[zakonnik]]a dotarł do Włoch. W maju 1946 roku [[Stany Zjednoczone|amerykański]] [[kontrwywiad]] ([[Counter Intelligence Corps|CIC]]) wykrył, że były ''poglavnik'' mieszka wraz z innymi chorwackimi zbrodniarzami wojennymi w budynku koledżu San Girolamo, znajdującego się pod jurysdykcją Watykanu, a finansowanego, przynajmniej częściowo, ze środków zrabowanych przez ustaszy<ref name="GovUSA" />. Pavelić bywał również w [[Castel Gandolfo]], gdzie mieści się letnia rezydencja papieża. Zmieniał miejsca pobytu, np. mieszkał na Via Giacomo Venezian w budynku będącym własnością Kościoła, gdzie dzielił pokój z bułgarskim terrorystą [[Iwan Michajłow|Iwanem Michajłowem]], z którym w 1934 roku wspólnie organizował zamach na króla Jugosławii. Gdy wyjeżdżał z domu, korzystał z samochodu z watykańską rejestracją<ref>[http://www.jasenovac-info.com/cd/biblioteka/pavelicpapers/pavelic/ap0021.html jasenovac-info.com<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>. {{fakt|Według CIC, Pavelić często spotykał się z watykańskim podsekretarzem stanu Giovannim Montinim, późniejszym [[Paweł VI|papieżem Pawłem VI]]|data=2014-11}}.
 
Jesienią 1947 roku Pavelić uciekł z [[Europa|Europy]], w czym pomogły mu fałszywe dokumenty, otrzymane od watykańskiego biskupa [[Alois Hudal|Aloisa Hudala]]<ref>Biskup Alois Hudal otwarcie przyznawał, że pomógł wielu nazistowskim zbrodniarzom, którzy, jego zdaniem, „często byli całkowicie niewinni”. W swoich dziennikach pisał: „dzięki fałszywym dokumentom wielu z nich uratowałem. Mogli się wymknąć prześladowcom i uciec do szczęśliwszych krajów”. – Alois C. Hudal, ''Römische Tagebücher. Lebensbeichte eines alten Bischofs'', Leopold Stocker 1976, s. 21, cytowane w: Daniel J. Goldhagen, ''Niedokończony rozrachunek'', Wydawnictwo Sic! 2005, s. 185</ref>. Pod przybranym nazwiskiem Pablo Aranyos, na pokładzie włoskiego statku dotarł do [[Argentyna|Argentyny]]. W [[Buenos Aires]] w lipcu 1956 r. założył skrajnie [[Prawica|prawicowy]], antyjugosłowiański i [[antykomunizm|antykomunistyczny]] [[Chorwacki Ruch Wyzwoleńczy]]. W Argentynie mieszkał nie niepokojony do czasu, gdy w kwietniu 1957 r. został postrzelony w Buenos Aires przez nieznanego sprawcę. Zamach ten przypisuje się jugosłowiańskim służbom bezpieczeństwa [[UDBA]]. Zagrożony [[Ekstradycja|ekstradycją]] do Jugosławii, przeniósł się do [[Madryt]]u, gdzie zmarł<ref>Edmond Paris: ''Genocide in Satellite Croatia: 1941–1945'', American Institute for Balkan Affairs 1961, s. 279 280</ref><ref>Vladimir Dedijer: ''The Yugoslav Auschwitz and the Vatican'', Prometheus Books 1992, s. 416</ref>.
 
== Przypisy ==