Parafia św. Wojciecha i św. Stanisława w Burzeninie: Różnice pomiędzy wersjami

Najstarszą wiadomość o istnieniu parafii burzenińskiej zawiera pismo arcybiskupa Bodzanty z roku [[1387]], w którym wzmiankowany jest rektor kościoła burzenińskiego. W Liber beneficiorum Jana Łaskiego (1511 r.) odnotowano: Nobilium haeredum de eodem Buzenyn, et In eodem ecclesia parochia lis sub titulo sancte Crucis et sancte Catherinae. Oznacza to: Burzenin stanowi dziedziczną własność szlachecką, w tej miejscowości znajduje się parafialny kościół pod wezwaniem św. Krzyża i św. Katarzyny. Odnotowano tam, że „Akta konsystorskie na początku XIV wieku nazywają go starym”, stąd przypuszcza się, że pierwszy kościół mógł powstać jeszcze w XIII w. Dowiadujemy się tam także, oraz, że w Burzeninie istnieje szkółka parafialna, a do obowiązków nauczyciela należy również służba podczas Mszy Świętych. Można zakładać, że parafia została erygowana w końcu XIII w. lub na początku XIV w. Prawdopodobnie fundatorami byli Bużeńscy, właściciele miasta i okolicznych wsi. Oni również sprawowali patronat nad kościołem. W źródłach zachowały się informacje na temat uposażenia plebańskiego z XVI w. Wiadomo, że proboszcz posiadał wówczas grunt, na którym wznosiła się jego plebania wraz z ogrodami oraz sadzawka. Część ziemi parafialnej użytkował zagrodnik plebański. W posiadaniu parafii były również dwa pola, z których dochód przeznaczano na finansowanie wikarego i kościelnego. Przylegały one do miejskiego cmentarza. Parafia posiadała również dwa niewielkie pola, odpowiadające gospodarstwom zagrodniczym, na których mieściły się karczmy. Były one położone wśród gruntów mieszczan, nad brzegiem Warty. do proboszcza należała również część biegu rzeki Warty w okolicach miasta, gdzie mógł swobodnie łowić ryby. Do ich połowu miał specjalnego rybaka. W skład uposażenia wchodziły jeszcze cztery inne kawałki ziemi, położone między polami mieszczańskimi i folwarcznymi oraz sześć łąk (trzy na prawym brzegu Warty koło Wielkiej Wsi, czwarta koło miejsca zwanego Wysoki Brzeg, piąta w lesie, szósta w okolicy Szczawna). Proboszcz otrzymywał trzecią część cła i trzecią część z opłat za przewóz soli. Jako kolędę pobierał od mieszczan jeden grosz od domu, jeden grosz od komorników, a także dziesięcinę snopową z pól folwarcznych. Od kmieci proboszcz pobierał kolędę w wysokości 1 grosza od łana. Wiadomo, że w XVII i XVIII w. na terenie parafii znajdowała się Kaplica św. Rocha (według innych św. Ducha), a przy niej bractwo różańcowe. Jej inicjatorem był Spytek Rogacjan Pstrokoński. Została erygowana 17 IV 1674 r. Znajdowała się prawdopodobnie pomiędzy współczesnymi ulicami Krótką i Sieradzką. W 1686 r. ks. Pruski, archidiakon uniejowski stwierdza, że w przykaplicznym schronisku mieszkało siedmiu ubogich. Od 25 czerwca 1791 r. burzenińscy proboszczowie czuwali nad prawidłowym wydatkowaniem pieniędzy, które ks. kanonik metropolitalny gnieźnieński Baltazar (Balcer) Pstrokoński przekazał na urządzenie nowej szkoły. Sumę 10 000 zł złożył w Wielkiej Wsi. Z wypłacanego procentu proboszcz utrzymywać miał nauczyciela, który dzieci szlacheckie, miejskie i wiejskie uczyć miał prawideł wiary katolickiej, czytania, pisania, podstaw liczenia, języka łacińskiego i języka niemieckiego. Szybko zbudowano drewniany budynek szkolny kryty gontem, który przetrwał aż do 1946 r., kiedy to zastąpiono go drewnianym barakiem pochodzącym z pobliskich Monic. Szkoła została w niedługim czasie zamknięta do 1807 r. przez pruskich zaborców, gdyż nie odpowiadała ich wymogom. Ks. kan. przekazał również znaczną kwotę na remont kościoła parafialnego. Dokumenty z 1793 r. podają, że 4 spośród zabudowań należały do plebana i były pokryte gontami,a przy kościele i kaplicy posługę pełnili proboszcz i kanonik (prawdopodobnie emerytowany). W latach 1812, 1813 i 1814 parafia musiała utrzymywać z własnych pieniędzy przechodzące i koszarujące wojska koalicji francuskiej, które, jak pisał ks. Koźmiński, w liczbie dochodzącej do 1600 żołnierzy przyczyniały się do znacznych zniszczeń. Spis miejscowości parafii rzymskokatolickich w Guberni Kaliskiej z 1912 r. podaje, że parafia Burzenin znajdowała się w dekanacie sieradzkim, a w skład parafii wchodziły następujące miejscowości: Antonin, Bagna, Będkowska Wólka, Będków, Biadaczew, Burzenin (osada), Grabówka, Huby Tyczyńskie, Izydorów, Jarocice, Jastrząb, Kamilów, Kopaniny, Korzeń, Kurnica, Lgock, Ligota, Majaczewice, Maryanów, Morgi, Niebiosa, Nieczuj, Prażmów, Redzeń, Ręszów, Samborz, Sęk, Strumiany, Strzałki, Swierki, Szczawno, Tyczyn, Waszkowskie, Wielka Wieś, Witów, Wola Majacka, Wola Szczawińska. W 1912 r. burzeniński proboszcz Józef Szymanowski był jednym z założycieli Straży Ogniowej w Burzeninie. W czasie I Wojnywojny Światowejświatowej, w 1915 r., pruscy zaborcy zdemontowali i zabrali 2 burzenińskie dzwony w celu przetopienia ich na lufy armatnie. Pierwsza połowa XX w i okres kilkunastu lat po zakończeniu II Wojnywojny Światowej wojnyświatowej to czas dużych pielgrzymek na Jasną Górę organizowanych przez burzenińskich księży. Goniec Częstochowski z 31 sierpnia 1913 r. podaje, że pielgrzymka z Burzenina liczyła 600 osób, a przewodnikami byli ks. Szymanowski i ks. Sadzewicz. W niedzielę, 20 czerwca 1926 r. odbyła się podniosła uroczystość konsekracji nowo zbudowanego ołtarza, której dokonał biskup kujawski Władysław Paweł Krynicki. Asystowali mu ks. prałat Majewski, ks. Bronisław Placek, ks. Ignacy Bronszewski i diakon Mączyński. Uroczystą mszę pontyfikalną uświetnił sieradzki chór prowadzony przez pana Cierplikowskiego oraz orkiestra dęta pod batutą pana Sikorskiego. Wykonano wówczas mszę Zangla. Staraniem księdza proboszcza Grzegorza Domańskiego udało się zebrać pieniądze na nowy dzwon, który wciągnięto na wieżę kościelną 3 października 1931 r. Uroczyście obchodzono kolejną wizytację duszpasterską, którą w 1932 r. przeprowadził biskup Karol Radoński. W latach 1937, 1938 i 1939 odbywały się w Burzeninie manewry wojskowe, w których brały udział m.in. pułki 28 i 31 Strzelców Kaniowskich. Organizowano dla nich msze polowe nad rzeką, w porośniętym olszynami Pasterniku. II Wojnawojna Światowaświatowa to tragiczny okres w dziejach parafii. 25 X 1939 r. tereny parafii wcielono do Rzeszy Niemieckiej. Od lutego 1942 r. do 2 lipca 1944 r. w domu parafialnym w Burzeninie, którego nazwę zmieniono na Seegefeld, mieściła się filia sieradzkiego więzienia. Jego komendantem był Heinrich Greiner. Więzienie otoczone było potrójnymi zasiekami z drutu kolczastego. Przebywało w nim od 180 do 220 więźniów, którzy zajmowali się utwardzaniem dróg utworzonego tu poligonu „Monice” i pracą w poligonowych gospodarstwach rolnych. Przy próbie ucieczki zastrzelono dwóch młodocianych więźniów pochodzących z Łodzi. W tym czasie w obozie koncentracyjnym Dachau zginęli obaj burzenińscy księża. W 1941 r. hitlerowcy zburzyli doszczętnie zabytkową kapliczkę, która znajdowała się na drodze do Szczawna i była celem uroczystych procesji w Dni Krzyżowe oraz zniszczyli inne krzyże i kapliczki przydrożne. Oprócz tego kapliczka, dzięki zamontowanej lampie, wskazywała w nocy drogę podróżnym. Burzenin oswobodził I Front Ukraiński gen. Żukowa 20 stycznia 1945 r. W 1955 r. ks. proboszcz Antoni Skrzypkowski poświęcił krzyż misyjny, który ustawiono później na terenie cmentarza parafialnego. Zbyt duży obszar parafii zmniejszył się znacznie w XX w., w związku z powstaniem parafii pw. NMP Królowej Polski w Pyszkowie (1971 r.) i parafii pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Grabówce (2000 r.), do czego w dużej mierze przyczynili się burzenińscy proboszczowie. W latach 80-tych XX w. staraniem księdza Czesława Rawskiego kościół parafialny przystosowano do wskazań liturgicznych, które zrodziły się po Soborze Watykańskim II (wykonano kamienny ołtarz posoborowy (konsekrował go ks. bp Czesław Lewandowski) i uzupełniono posadzkę w prezbiterium), a także zrobiono chodnik, ogrodzenie i sprawiono trzy dzwony (poświęcił je w 1982 r. ks. biskup Jan Zaręba). Od 1981 toczyła się budowa kościoła w Grabówce (26 sierpnia tego roku ks. Czesław Rawski wmurował kamień węgielny, pochodzący z Jasnej Góry), która trwała do 1986 r. 28 XII 1983 r. hucznie świętowano jubileusz 25-lecia kapłaństwa ks. Rawskiego. W dniach 8 – 9 marca 1997 r. parafia przeżywała nawiedzenie relikwii św. Wojciecha z sanktuarium w Cieszęcinie, w którym uczestniczył biskup sufragan kaliski, ks. Teofil Wilski. 22 września 2001 r., w podziękowaniu za działania na rzecz parafii (remont dachu, zamontowanie 3 zegarów na wieży kościelnej, oczyszczenie cmentarza parafialnego, remont zakrystii, zakup nowych ławek do kościoła), ks. proboszcz Stanisław Pietruszewski został uhonorowany przez ks. biskupa Stanisława Napierałę tytułem kanonika honorowego Kapituły Kolegiackiej św. Józefa w Kaliszu. W dniach od 3 do 10 V 2008 r. w parafii odbywały się Misje Miłosierdzia Bożego, prowadzone przez ks. Krzysztofa Łaszcza SJ. 13 II 2010 r. ksiądz proboszcz Roman Krzyżaniak został mianowany dziekanem dekanatu złoczewskiego. 28 III 2010 r. odbyła się uroczysta Droga Krzyżowa, zorganizowana przez ks. Wojciecha Erenca, która przeszła ulicami Burzenina. Wzięło w niej udział kilkaset osób. W czerwcu 2010 r. staraniem ks. Romana Krzyżaniaka teren przykościelny otoczono niskim kamiennym murkiem wzorując się na fotografiach kościoła z okresu międzywojennego.Od 8 do 9 listopada 2010 r. parafia przeżywała nawiedzenie kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, z udziałem ks. biskupa Teofila Wilskiego i licznie zgromadzonego duchowieństwa diecezjalnego. Rekolekcje przygotowawcze poprowadził o. Kazimierz Głaz CSsR.

Na terenie parafii znajduje się wiele tego typu zabytków. Przy kościele umieszczony jest pomnik Matki Boskiej, który został ufundowany przez parafian na pamiątkę wizyty biskupa Henryka Dołęgi Kossowskiego w 1900 r. Na jego cokole umieszczono modlitwę, zapewne autorstwa miejscowych parafian:<br />„Ty nas kochasz, a my Ciebie<br />O! niech złączym serce w niebie<br />Matko! Kto nie kocha Cię<br />Nie ma serca, nie – ach nie!”<br />Znajduje się tutaj także pomnik Chrystusa Króla i krzyż misyjny. Metalowy krzyż na murowanym cokole pomiędzy ulicami Krótką i Sieradzką upamiętnia średniowieczny kościół parafialny pw. św. Krzyża i św Katarzyny, choć według niektórych badaczy znajdowała się tutaj kaplica św. Ducha. Napis na pomniku głosi, że Jan Długosz w „Historii Polonica” nazwał ten kościół starym. Druga tablica, przymocowana do krzyża, upamiętnia modlitwę za Ojca Świętego Jana Pawła II po jego śmierci w dniu 5 kwietnia 2005 r. Krzyż wzniesiono jako wotum dziękczynne w czasie II Wojnywojny Światowejświatowej w 1946 r. Wykuto go w zakładzie braci Eugeniusza i Stefana Szaflików przy ulicy Złoczewskiej. Przy wjeździe do Ligoty od strony Sieradza znajduje się kapliczka poświęcona św. Janowi Nepomucenowi. Pochodząca z kapliczki stara figura św. Jana Nepomucena została odrestaurowana i umieszczona w prezbiterium kościoła w Burzeninie, dzięki staraniom ks. kan. Stanisława Pietruszewskiego, a na jej miejscu umieszczono współczesny obraz przedstawiający świętego. W głębi wsi Ligota, najprawdopodobniej na miejscu cmentarza dla osób zmarłych na cholerę, oglądać można karawakę – krzyż o dwóch poprzeczkach. Taki krzyż był powszechnie używany w całej Polsce, ponieważ według wierzeń ludowych miał bronić przed „morowym powietrzem”.

Duszpasterstwo w parafii prowadzą księża diecezjalni. W parafii posługę proboszcza pełnili m.in. ks. Koźmiński, ks. Konstanty Puchalski, ks. Józef Szymanowski, ks. Jan Godorowski, ks. Jan Czyżo, ks. Grzegorz Domański, ks. Bolesław Kręcicki, ks. Antoni Skrzypkowski, ks. Jan Katarzyński, ks. Władysław Szczepanik, ks. Kazimierz Woźniak, ks. Czesław Rawski, ks. Tadeusz Woźniak, ks. Stanisław Pietruszewski, ks. Roman Krzyżaniak, od 2014 roku posługuje ks. dziekan Paweł Doruch. Wikariuszami byli m.in. ks. Lewandowicz, ks. Michał Koźbiał, ks. Wincenty Eliasz, ks. Karol Kajetan Raczyński (wstąpił w 1920 r. do Zakonu Paulinów, w latach czterdziestych i pięćdziesiątych kilkakrotnie piastował godność przeora Jasnej Góry, prześladowany przez władze komunistyczne), ks. Jan Wągrowski, ks. Ignacy Bronszewski, ks. Bronisław Placek, ks. Klemens Kuczyński, ks. Józef Panek ks. Marian Kuczyński, ks. Jan Bazela, ks. Zdzisław Król, ks. Grzegorz Zamelek, ks. Przemysław Kubicki, ks. Tomasz Królak, ks. Hieronim Kubicki, ks. Wojciech Erenc, od 2015 roku przez 9 miesięcy posługę pełnił ks. Marek Bobek, który zginął w tragicznym wypadku samochodowym, na zastępstwo przybył ks. Mirosław Lipka. Przedstawiona tu kolejność księży jest jedynie hipotetyczna. Księża pracujący w parafii Burzenin, zamordowani w czasie II Wojnywojny Światowejświatowej, to: ks. Marian Kuczyński (rozstrzelany 18 XI 1939 r. w lesie w pobliżu Górnej Grupy na Pomorzu), ks. Grzegorz Domański (4 V 1942&nbsp;r. wywieziony do komór gazowych w Hartheim), ks. Wincenty Eliasz (4 V 1942&nbsp;r. wywieziony w transporcie inwalidów do komór gazowych), ks. Bolesław Kręcicki, kapelan rezerwy Wojska Polskiego (w V 1942&nbsp;r. wywieziony do komór gazowych w Hartheim), ks. Michał Koźbiał (wywieziony 18 maja 1942 do komór gazowych w Hartheim) i ks. Józef Panek (zamordowany w komorach gazowych w Hatheim 14 X 1942&nbsp;r.). W Parafii Burzenin posługiwały siostry ze Zgromadzenia sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi: Józefa Mazurkiewicz, Norberta Jasińska, Antonina Szymańska, Honorata Solarska, Stanisława Szaflik, Adamina Tatarowicz, Gwidona Golin. Ich dom znajdował się przy ulicy Kościelnej 20. W parafii działają liczne organizacje – dwie grupy muzyczne (chór im. Stanisława Moniuszki oraz schola), Koła Żywego Różańca, Trzeci Zakon św. Franciszka, grupa biblijna, a także grupa modlitewna św. Ojca Pio i ministranci. W okresie międzywojennym w parafii działały: Stowarzyszenie Katolickie „Dźwignia”, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej, Konfraternia Św. Wincentego à Paulo oraz Młodzieżowy zespół muzyczny. Z parafii Burzenin wywodzą się: + siostra Helena Pudełek ZSNM, siostra Łucja Cieślicka ZSNM, brat Włodzimierz Plewiński O.F.M.Conv., ks. Łukasz Skworzec, ks. Krzysztof Raj.

* [http://cyfrowa.pbp.sieradz.pl/Content/706/2008_1.pdf Informacje o księżach zabitych w czasie II Wojnywojny Światowejświatowej]