Edward Osóbka-Morawski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne merytoryczne
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 56:
We wrześniu 1939 działał w [[Robotnicza Brygada Obrony Warszawy|Batalionach Obrony Warszawy]] oraz kierował zaopatrzeniem Spółdzielni Spożywców „Wyzwolenie”. 5 października 1939 udał się do [[Okupacja sowiecka ziem polskich (1939–1941)|radzieckiej strefy okupacyjnej]], zatrzymując się na trzy miesiące w [[Hajnówka|Hajnówce]], skąd, za zgodą władz radzieckich, często wyjeżdżał w sprawach zaopatrzeniowych do różnych miast [[Zachodnia Ukraina (region)|Zachodniej Ukrainy]] i [[Zachodnia Białoruś|Zachodniej Białorusi]]. Pod koniec grudnia 1939 powrócił do Warszawy i nawiązał współpracę z [[Adam Próchnik|Adamem Próchnikiem]] i jego grupą „żoliborskich socjalistów”, organizując konkurencyjne ugrupowania wobec utworzonego przez działaczy PPS konspiracyjnego [[Polska Partia Socjalistyczna – Wolność, Równość, Niepodległość|„Wolność, Równość, Niepodległość”]].
 
W maju 1941 wstąpił do organizacji [[Barykada Wolności (grupa konspiracyjna)|„Barykada Wolności”]], a po aresztowaniu jej przywódców przez Niemców wraz ze [[Stanisław Chudoba|Stanisławem Chudobą]] przejął nad nią kontrolę. 1 września 1941 wszedł do 6-osobowego kierownictwa organizacji [[Polscy Socjaliści]] i był jej członkiem Komitetu Centralnego, utworzonej w wyniku połączenia kilku grup lewicowo-socjalistycznych, konkurencyjnych wobec WRN. Na II zjeździe w kwietniu 1943, gdy PS zmieniło nazwę na [[Robotnicza Partia Polskich Socjalistów]], został skarbnikiem jej Komitetu Centralnego. Partia ta na swoim III zjeździe we wrześniu 1943 za podstawę programową przyjęła walkę o Polską Republikę Socjalistyczną, a jednocześnie odrzuciła możliwość współpracy ze [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem RadzieckimZSRR]] i [[Polska Partia Robotnicza|Polską Partią Robotniczą]], argumentując to tym, że Związek RadzieckiZSRR żywi tendencje zaborcze, a PPR jest partią politycznie niesamodzielną i utworzoną z inspiracji czynników radzieckich<ref>A. Paczkowski, s. 87.</ref>. Wystąpił przeciwko tym uchwałom, mimo ostrzeżeń, że PPR ma charakter agenturalny, stał się rzecznikiem porozumienia i współpracy z tą partią. Z powodu takiej postawy został usunięty z Komitetu Centralnego RPPS. Zdołał jednak skupić wokół siebie część działaczy, dla których opracował podstawę programową, tzw. „plan Tadeusza”, zakładający m.in. przyjęcie propozycji PPR z 1 kwietnia 1943 – utworzenia jednolitego frontu partii robotniczych oraz włączenia do koalicji radykalnych ludowców w celu utworzenia sojuszu robotniczo-chłopskiego. Podjął następnie rozmowy z PPR i już w październiku 1943 zawarł porozumienie z [[Władysław Gomułka|Władysławem Gomułką]] i [[Aleksander Kowalski (polityk)|Aleksandrem Kowalskim]].
 
31 grudnia 1943 wziął udział w spotkaniu założycielskim [[Krajowa Rada Narodowa|Krajowej Rady Narodowej]], zostając jej zastępcą przewodniczącego, a następnie zastępcą prezydentawiceprzewodniczącym. 16 marca 1944 przewodniczył, wspólnie z [[Marian Spychalski|Marianem Spychalskim]], delegacji KRN, jaka wyruszyła do [[Moskwa|Moskwy]] w celu nawiązania kontaktów z komunistami polskimi przebywającymi w ZSRR, do Moskwy dotarła ona dopiero 16 maja 1944, a 22 maja została przyjęta przez [[Józef Stalin|Józefa Stalina]], który uznał KRN za przedstawicielstwo narodu polskiego. Przebywał w ZSRR do 27 lipca 1944, w tym samym dniu podpisał tajne porozumienie z [[Wiaczesław Mołotow|Wiaczesławem Mołotowem]] w sprawie uznania [[Linia Curzona|linii Curzona]] za wschodnią granicę Polski, a następnie, jako przewodniczący powołanego w Moskwie [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego]]. Był również [[Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Polska)|kierownikiem resortu spraw zagranicznych]] oraz [[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi|kierownikiem resortu rolnictwa i reform rolnych]] PKWN.
 
5 sierpnia 1944 w rozmowie ze [[Stanisław Mikołajczyk|Stanisławem Mikołajczykiem]] zaprzeczył, jakoby w Warszawie wybuchło powstanie: ''Żadnych walk w Warszawie nie było. W Warszawie panuje zupełny spokój''<ref>T. Żenczykowski, s. 21.</ref>. Jednak już 1 września, przemawiając w [[Lublin]]ie, obarczył odpowiedzialnością za wybuch powstania [[Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie|emigracyjne władze]], stwierdzając: ''Tragedia Warszawy to również złowrogi wynik nieodpowiedzialnej i podstępnej gry, podjętej przez klikę sanacyjną, która z brudnych pobudek żądzy władzy nad narodem dała hasło do przedwczesnej, nieprzygotowanej, beznadziejnej i nieuzgodnionej z sojusznikami walki powstańczej''<ref>Tamże, s. 26.</ref>. 11 września 1944 podczas obrad KRN, omawiając dotychczasowy sukces rządów PKWN, potępił zwolenników rządu londyńskiego: ''Na szczęście w narodzie naszym jest tylko garstka warchołów, od których cały naród odwraca się z odrazą i wzgardą. Szeregi ludzi dobrej woli, którzy dotychczas ulegali podszeptom tej gry bankrutów, topnieją z każdym dniem i najbliższe tygodnie pokażą, że bankruci londyńscy są zupełnie sami, odizolowani całkowicie od narodu''<ref>Tamże, s. 56.</ref>.
 
== Premier rząduRządu tymczasowegoTymczasowego RP ==
31 grudnia 1944 został [[Prezes Rady Ministrów|premierem]] [[Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej|Rządu Tymczasowego]], w czerwcujaki 1945decyzją przekształconego po konferencji moskiewskiej z udziałempolityczną [[StanisławJózef MikołajczykStalin|StanisławaJózefa MikołajczykaStalina]] wzostał [[Tymczasowyprzekształcony RządPKWN Jedności(formalnie Narodowej]], mający sprawować władzę dow wolnychtrybie demokratycznychdekretu wyborówKRN). W odezwie ''Do ludności wyzwolonej Warszawy'' pisał: ''Władzę w stolicy objął Rząd Tymczasowy, prawowity Rząd Polski, wyłoniony przez Krajową Radę Narodową na podstawie konstytucji z 1921 roku. [...] Odrzućcie precz podszepty rozbijaczy jedności narodowej, reakcyjnych bankrutów politycznych, sprawców naszych klęsk i nieszczęść narodowych, winowajców tragicznego powstania we wrześniu ubiegłego roku, podżegaczy wojny domowej z AK i NSZ''<ref>A. Paczkowski, s. 128.</ref>.
 
W przemówieniu w Polskim Radiu mówił o Stalinie i [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]: ''Nie ma słów, którymi można by wyrazić ogrom szczęścia, jakie przepełnia serce każdego z nas, nie ma słów, którymi można by wyrazić w całej pełni podziękowanie i hołd naszej wyzwolicielce, bohaterskiej Armii Czerwonej, i jej genialnemu wodzowi, Marszałkowi Stalinowi''<ref>Tamże, s. 131.</ref>.
21 kwietnia 1945 podpisał w Moskwie ze Stalinem ''Układ o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a ZSRR'', jak również szereg innych porozumień.
 
W czerwcu 1945, po konferencji moskiewskiej z udziałem [[Stanisław Mikołajczyk|Stanisława Mikołajczyka]], objął funkcję premiera [[Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej|Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej]], mającego sprawować władzę do wolnych demokratycznych wyborów.
 
== Na bocznym torze ==