Maszyna elektryczna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK popr
Linia 9:
* przetwarzanie [[energia mechaniczna|energii mechanicznej]] na [[energia elektryczna|elektryczną]] (w [[prądnica]]ch),
* elektrycznej na mechaniczną (w [[Silnik elektryczny|silnikach]]) albo
* elektrycznej jednego rodzaju na elektryczną innego rodzaju (w [[transformator|transformatorach]]ach i przetwornicach)<ref name="latek2">Władysław Latek, ''Teoria maszyn elektrycznych'', rozdział: ''1.1. Wiadomości ogólne'', Warszawa, Wyd. Naukowo-Techniczne, s. 21, 1982, {{ISBN|83-204-0335-9}}</ref>.
 
Urządzenie elektromechaniczne przetwarzające:
Linia 16:
* elektryczną na elektryczną o innych parametrach (przetwornica elektryczna)<ref>Encyklopedia PWN wersja internetowa [http://encyklopedia.pwn.pl/lista.php?o=1&co=ELEKTRYCZNA+MASZYNA]</ref>;
 
== Zasadniczy podział ==
Do najbardziej popularnych maszyn elektrycznych należą:
* Maszyny synchroniczne ([[silnik synchroniczny]], [[generator synchroniczny]])
* Maszyny indukcyjne ([[silnik asynchroniczny]], [[generator asynchroniczny]])
* Maszyny komutatorowe ([[silnik komutatorowy|silniki komutatorowe]] prądu stałego i zmiennego oraz [[Prądnica prądu stałego|prądnice prądu stałego]])
{{osobny* artykuł|[[Transformator}}]]y
* [[transformator|Transformatory]]
 
Dodatkowo wyróżnia się oddzielną kategorię, tzw. [[elektromaszynowe elementy automatyki]], w skład której wchodzą maszyny projektowane pod kątem realizacji konkretnych zadań w układach automatyki, robotyki, mechanizmach precyzyjnych, itp.
 
Według wielu autorów<ref>Antoni M.Plamitzer, ''Maszyny elektryczne'', rozdział 1.1.: ''Zadania oraz klasyfikacja maszyn i transformatorów'', Warszawa, Wyd. Naukowo-Techniczne, s. 35, 1982, {{ISBN|83-204-0408-8}}</ref><ref>Józef Węglarz, "Maszyny elektryczne", rozdział 3: "Transformatory", Warszawa Wyd. Naukowo-Techniczne, s. 196, 1968</ref> transformator nie jest maszyną elektryczną lecz urządzeniem, autorzy ci argumentują, że nie posiadama on części ruchomych, wchodzi on jednak zwykle w zakres nauczania maszyn elektrycznych, gdyż zachodzą w nim zjawiska identyczne (poza ruchem) jak w maszynach prądu przemiennego.
 
Maszyny elektryczne wirujące lub liniowe muszą spełniać tzw. [[warunki elektromechanicznego przetwarzania energii]].
Linia 58:
:* [[Silnik elektryczny klatkowy|Silnik klatkowy]] (silnik z wirnikami klatkowymi, silnik zwarty) – najbardziej popularny silnik elektryczny w XX wieku.
:* [[Silnik pierścieniowy]] (silnik z wirnikami uzwojonymi)
Silnik indukcyjny jest najtańszym silnikiem elektrycznym. Ponad 95% maszyn elektrycznych w przemyśle (pod względem ilości, nie mocy) stanowią silniki indukcyjne trójfazowe (choć wymienione wyżej silniki synchroniczne, posiadająmają kilka zalet, których pozbawione są silniki indukcyjne - takie jak możliwość kontrolowania [[współczynnik mocy|współczynnika mocy]], proporcjonalność pomiędzy momentem a napięciem wejściowym, prędkość zależną tylko od częstotliwości na wejściu i ilości biegunów, większą wnękę powietrzną i lepszą adaptację do momentu pulsującego obciążenia).
 
== Maszyna prądu stałego ==
Wymienione wyżej maszyny prądu zmiennego (zarówno silniki jak i generatory) są znacznie prostsze niż maszyny prądu stałego. Silniki prądu zmiennego są również tańsze niż silniki prądu stałego. Z tego względu (jak i również dlatego, że napięcie łatwiej przekształcać w układach prądu zmiennego) maszyny prądu zmiennego spotyka się najczęściej. Z tego też względu przesył energii następuje po liniach prądu zmiennego. Tym niemniej w niektórych okolicznościach stosuje się zarówno przesył po liniach prądu stałego (zob. [[Linia wysokiego napięcia prądu stałego|HVDC]]) jak i wykorzystuje się silniki prądu stałego.
 
:* [[Silnik prądu stałego]] - Maszyny prądu stałego zwykle posiadająmają [[Komutator (elektrotechnika)|komutator]], co powoduje, że mogą być zasilane prądem stałym, bądź produkują prąd stały, chociaż w uzwojeniach twornika indukowane są napięcia przemienne i płyną prądy przemienne w czasie. Podstawową zaletą maszyn komutatorowych jest łatwość sterowania nimi i regulacji. Podstawową wadą natomiast jest występowanie ruchomego zestyku szczotki-komutator oraz stosunkowo duży koszt wykonania. Zawodne i niewygodne w utrzymaniu komutatorowe maszyny prądu stałego z czasem zostały wyparte przez efektywniejsze energetycznie silniki indukcyjne (wymienione wyżej) oraz [[bezszczotkowy silnik elektryczny|bezszczotkowe silniki elektryczne]] (najczęściej z [[magnes trwały|magnesem trwałym]]). [[Bezszczotkowy silnik elektryczny]] (silnik ''BLDC'' ang. ''Brushless Direct Current'') może być pewną odmianą silnika synchronicznego. Stosowany jest w każdym komputerze do napędu wszystkiego – od [[Wentylator|wiatraczka]] po [[dysk twardy]], a także jako serwomotory (silniki [[serwomechanizm]]u) w obrabiarkach [[CNC]] i innych maszynach. Uzwojenia tej maszyny są zasilane przez układ elektroniczny, który w odpowiednim momencie na podstawie pomiaru położenia wirnika z magnesami trwałymi steruje prądem w uzwojeniach stojana. Zaletą takiego silniczka jest brak komutatora i szczotek oraz możliwość precyzyjnego sterowania. Stosowany przy małych mocach – ograniczeniem są między innymi magnesy.
:* [[Prądnica prądu stałego]]
Wyróżnia się również następujący podział ze względu na sposób zasilania uzwojenia wzbudzenia:
Linia 73:
:* [[Maszyny szeregowo-bocznikowe]] – uzwojenie wzbudzenia składa się z dwóch części, jedna połączona jest szeregowo a druga równolegle
 
== Rodzaje pracy maszyny elektrycznej ==
==Praca maszyn elektrycznych==
{{główny[[Międzynarodowa artykuł|Komisja Elektrotechniczna]] wyróżnia [[Rodzaje pracy (maszyny elektryczne wirujące)}}|rodzaje pracy wirujących maszyn elektrycznych]]:
* Praca ciągła – S1
Istnieje kilka typów pracy maszyn elektrycznych:
* Praca ciągładorywcza S1– S2
* Praca dorywczaprzerywana S2– S3
* Praca przerywana S3z dużą ilością łączeń i rozruchów – S4
* Praca przerywana z dużą ilością łączeń i rozruchówhamowaniem S4elektrycznym – S5
* Praca przerywana z dużąprzerwami ilościąjałowymi łączeń i hamowaniem elektrycznym S5S6
* Praca długotrwała z dużą liczbą łączeń i hamowaniem elektrycznym – S7
* Praca przerywana z przerwami jałowymi S6
* Praca długotrwała z dużąokresowymi liczbązmianami łączeńobciążenia i hamowaniemprędkości elektrycznymobrotowej S7– S8
* Praca długotrwała z okresowymi zmianami obciążenia i prędkości obrotowej S8
 
== Transformator ==
Transformatory[[Transformator]]y służą do przetwarzania energii elektrycznej na energię elektryczną o innych parametrach (głównie wartości napięć i prądów elektrycznych, choć stosuje się je również np. do zmiany trójfazowego układu napięć na układ sześciofazowy).
{{osobny artykuł|Transformator}}
Transformatory służą do przetwarzania energii elektrycznej na energię elektryczną o innych parametrach (głównie wartości napięć i prądów elektrycznych, choć stosuje się je również np. do zmiany trójfazowego układu napięć na układ sześciofazowy).
 
== Elektromaszynowe elementy automatyki ==