Szamotuły: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa
m WP:SK, drobne techniczne
Linia 91:
Rozwój gospodarczy Szamotuł wyhamował w drugiej połowie XVII wieku i okres ten trwał do końca wieku XVIII. W 2 połowie XVII wieku właściciel Szamotuł, Jan Korzbok Łącki – kasztelan kaliski sprowadził do miasta ojców franciszkanów – reformatów, którzy w latach 1675–1682 na murach dawnego zamku Świdwów wznieśli kościół i klasztor<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref name=":5" />.
 
=== Rozbiory Polski ===
{{Osobny artykuł|Powstanie wielkopolskie 1794 roku|Powstanie wielkopolskie 1806 roku|Powstanie wielkopolskie 1848 roku}}
Od pierwszego rozbioru Polski w 1793 roku do 1818 roku, kiedy utworzono powiat szamotulski, Szamotuły znajdowały się administracyjnie w obrębie powiatu obornickiego. W 1793 roku miasto liczyło 149 domów, z czego dwa murowane, a pozostałe drewniane ze słomianymi dachami, ulice natomiast były brukowane. Miasto zamieszkiwało 1120 mieszkańców trudniących się głównie rzemiosłem (w tym produkcją produkcją wódki i piwa). W pobliżu miasta znajdowały się trzy wiatraki oraz młyn wodny. Od 1807 roku miasto należało do [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], a od 1815 do [[Wielkie Księstwo Poznańskie|Wielkiego Księstwa Poznańskiego]]. W 1808 roku w mieście powstała szkoła ludowa według zasad [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisji Edukacji Narodowej]]. W okresie zaborów prowadzone działania miały na celu zachowanie polskości. W 1835 roku powstało Koło Towarzyskie dla Szlachty Folwarcznej i Dzierżawców Miasta i Okolic Szamotuł. W 1838 roku powołano Kasyno Obywatelskie, które pełniło funkcję edukacyjnego, kulturalnego i gospodarczego centrum polskości. Na potrzeby tej organizacji wybudowano [[Budynek tzw. Ogniska w Szamotułach|budynek Ogniska]] (obecnie budynek biblioteki miejskiej) – reprezentacyjny empirowy budynek w szamotulskim rynku. Z kolei w 1840 roku członkowie Szamotulskiego Kasyna (m.in. [[Jędrzej Moraczewski (historyk)|Jędrzej Moraczewski]] i [[Emil Kierski]]) założyli [[Towarzystwo Zbieraczów Starożytności Krajowych]] – pierwsze polskie towarzystwo archeologiczne, którego głównym zadaniem było zbieranie pamiątek narodowych dla przyszłych muzeów. Organizacja przetrwała do 1848 roku, kiedy w obawie przed wybuchem powstania pruskie władze zlikwidowały Kasyno Obywatelskie oraz wszystkie organizacje w nim działające. Zbiory szamotulskiego towarzystwa trafiły najpierw do szamotulskiej kolegiaty, a następnie w 1857 roku zostały przeniesione do [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk|Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki]]. Szamotulanie walczyli również w powstaniach. [[Edmund Callier]] – szamotulski historyk i publicysta, w trakcie [[Powstanie styczniowe|powstania styczniowego]] był dowódcą oddziałów na [[Mazowsze|Mazowszu]]<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref name=":5">{{Cytuj |autor=Trol InterMedia |tytuł=Rys historyczny – Szamotuły |data dostępu=2016-09-06 |opublikowany=www.szamotuly.pl |url=http://www.szamotuly.pl/pl/rys-historyczny.html}}</ref><ref name=":7" />.
Linia 156:
Przełom XIX i XX wieku to okres uprzemysłowienia miasta. W tym czasie powstało wiele zakładów przemysłowych – dwa młyny, olejarnia, cukrownia i meblarnia.
 
„Cukrownia Szamotulska – Zuckerfabrik Samter G.m.b.H.” została wybudowana pod [[Zabór pruski|zaborem Pruskim]] w 1895 roku<ref>{{Cytuj |autor = Wykrętowicz, Stanis·law. |tytuł = Najnowsze dzieje cukrownictwa w Polsce : (1944-1989) : (studium historyczno-ekonomiczne) |data = 1997 |isbn = 8385337334 |miejsce = Poznań |wydawca = Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemys·lu Rolno-Spożywczego w Szreniawie |s = 9 |oclc = 163498714 |url = https://www.worldcat.org/oclc/163498714}}</ref>. Zakład upaństwowiony po II wojnie światowej. Pod koniec lat 80 zatrudniał około 350 osób i obsługiwał 15 gmin [[Województwo poznańskie (1945–1975)|województwa poznańskiego]] i [[Województwo pilskie|pilskiego]]<ref name=":1" /><ref name=":12" />. W latach 90 cukrownia została wykupiona przez [[Nordzucker NG]], a następnie w 2003 r. zlikwidowana<ref>Gazeta Cukrownicza : organ Stowarzyszenia Techników Cukrowników i przemysłu cukrowniczego. 0016-5395. R. 113, nr 2 (2005), s. 34- 47</ref><ref>{{Cytuj |autor = Świetlicki, Stanisław |tytuł = Wyniki techniczno produkcyjne polskich cukrowni
w latach 1990 i 2004 |data = 2005 |opis = Materiały z konferencji: Konferencja pokampanijna STC w Warszawie; Warszawa, 10 luty 2005. |s = 3}}</ref>, tereny po niej zostały sprzedane w 2004 roku<ref>{{Cytuj |autor=Magda Prętka |tytuł=Cukrownia w Szamotułach – co powstanie na jej terenie |data=2013-09-27 |data dostępu=2016-09-10 |url=http://szamotuly.naszemiasto.pl/artykul/cukrownia-w-szamotulach-co-powstanie-na-jej-terenie,2012338,art,t,id,tm.html |język=pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor=Ludmiła Binek |tytuł=ALLTER POWER |data dostępu=2016-09-10 |opublikowany=allterpower.pl |url=http://allterpower.pl/pl/o_firmie.html}}</ref>.