Noc kryształowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
źródła/przypisy |
||
Linia 2:
'''Noc kryształowa''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Kristallnacht'', ''Reichskristallnacht'' lub ''Reichspogromnacht'') – [[pogrom]] [[Żydzi|Żydów]] w [[III Rzesza|nazistowskich Niemczech]] zainicjowany przez władze państwowe, w nocy z 9 na 10 listopada 1938.
Ulice niemieckich miast zostały zasypane odłamkami szkła i kryształów ze zniszczonych żydowskich mieszkań i sklepów, stąd też nazwa pogromu. Druga teoria co do nazwy mówi o „krystalizacji”, czyli oczyszczeniu narodu niemieckiego z przedstawicieli innych narodów, przede wszystkim Żydów. [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|Naziści]] nie tylko przyzwolili na prześladowania ludności żydowskiej, ale również nadali im zorganizowany charakter.
<!-- [[WP:WER]]? Wydarzenie to określane bywa również innymi nazwami: „noc hańby”, „pogrom listopadowy”, „niemiecka noc”, „noc Żydów”, „noc kryształowa Rzeszy”, „dzień tłuczonego szkła”. -->
Linia 21:
9 listopada „starzy bojówkarze” NSDAP spotkali się na wieczorze koleżeńskim w sali ratusza monachijskiego. Około 21:00 Adolf Hitler po otrzymaniu wiadomości, że Ernst von Rath zmarł, zaraz opuścił zebranie. Natychmiast uaktywnił się Joseph Goebbels, ogłaszając zebranym o śmierci sekretarza ambasady. Wygłosił przy tym mowę o zabarwieniu antysemickim. Zwrócił uwagę, że ludność prowincji [[Hesja-Kassel]] i [[Magdeburg]]-Anhalt spontanicznie zorganizowała wiece antyżydowskie. Goebbels zaznaczył, że wódz nie życzy sobie, by podobne wiece były organizowane przez NSDAP. Jeśli będą się zawiązywały spontanicznie, nie należy im przeciwdziałać. Słuchający ministra propagandy namiestnicy partyjni odczytali to jako wezwanie do wystąpień antyżydowskich, w których partia miała pozostać w cieniu wydarzeń.
==
[[Plik:Bundesarchiv Bild 146-1979-046-23, Magdeburg, zerstörtes jüdisches Geschäft.jpg|thumb|upright|Zniszczony żydowski sklep w [[Magdeburg]]u]]
[[Plik:Bundesarchiv Bild 146-1970-041-46, München, zerstörte Ohel-Jakob-Synagoge.jpg|thumb|Spalona synagoga w [[Monachium]]]]
Linia 29:
W nocy z 9 na 10 listopada 1938 doszło w całych Niemczech do pogromu ludności żydowskiej. Choć akcja miała być spontaniczna, uczestniczyły w niej bojówki [[Sturmabteilung|SA]], a nawet członkowie [[Schutzstaffel|SS]] (eskadr ochronnych). W efekcie:
* zamordowano 91 osób narodowości żydowskiej<ref name=Lexikon>Szantyr, Kay (red.): ''Lexikon Der Geschichte.'' Voltmedia, Paderborn 2005, ISBN 3-938478-32-2, s. 778.</ref>;
* spalono
* zniszczono
* zdemolowano 171 domów mieszkalnych;
* zbezczeszczono prawie wszystkie cmentarze ([[kirkut]]y) żydowskie;
* osadzono w [[Obóz koncentracyjny|obozach koncentracyjnych]]
Zadano straty kulturze żydowskiej, niszcząc dzieła sztuki. Płonącym synagogom bezczynnie przyglądała się niemiecka straż pożarna. Nie interweniowała policja. Zakłady ubezpieczeń wypłaciły Żydom małe sumy za wybite szyby i wystawy sklepowe. Mimo tego [[Hermann Göring]] wydał rozporządzenie nakazujące, by Żydzi zebrali 1 mld marek (faktycznie zebrano 1,2 mld marek) jako odszkodowanie na rzecz państwa niemieckiego.
Linia 51:
{{commonscat|Kristallnacht}}
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
| |||