Drugi Bank Stanów Zjednoczonych: Różnice pomiędzy wersjami

|kapitał =

|zysk =

|www =

Kadencja [[Pierwszy Bank Stanów Zjednoczonych|Pierwszego Banku]] zakończyła się w 1811 roku, kiedy to [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongres]] odmówił przedłużenia mu licencji<ref name="Lewicki71">{{cytuj książkęr|nazwisko=Lewicki|imię=Z.|tytuł=Historia cywilizacji amerykańskiej|strony=71Lewicki71}}</ref>. Jednak w wyniku prowadzonej w 1812 roku [[wojna brytyjsko-amerykańska|wojny z Wielką Brytanią]], decydenci w Stanach Zjednoczonych zdali sobie sprawę, że jedynie posiadając bank centralny, są w stanie obsłużyć wydatki państwa{{r|Lewicki71}}. Powstało wówczas około 150 mniejszych banków, jednakże żaden z nich nie był w stanie sprostać temu zadaniu{{r|Lewicki71}}. Dlatego też, [[Henry Clay]] przeforsował w [[Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych|Izbie Reprezentantów]] ustawę o powołaniu Drugiego Banku w 1816 roku<ref name="Bartnicki151">{{cytuj książkęr|nazwisko=Bartnicki|imię=A.|tytuł=Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki|strony=151Bartnicki151}}</ref>. Zarówno prezydent [[James Monroe]], jak i jego poprzednik, [[James Madison]] byli w przeszłości przeciwnikami takiego rozwiązania, jednakże zmienili zdanie{{r|Lewicki71}}. Do grona zwolenników dołączyli także finansiści [[John Jacob Astor]] i [[Stephen Girard]]{{r|Lewicki71}}. Bank otrzymał [[kapitalizacja giełdowa|kapitalizację]] 35 milionów [[dolar amerykański|dolarów]] (1/5 pochodziła z funduszy federalnych) i formalnie był instytucją prywatną, powiązaną z administracją centralną<ref name="Lewicki72">{{cytuj książkęr|nazwisko=Lewicki|imię=Z.|tytuł=Historia cywilizacji amerykańskiej|strony=72Lewicki72}}</ref>. Miał prawo obracać zdeponowanymi funduszami publicznymi na [[Oprocentowanie rachunku bankowego|nieoprocentowanym]] rachunku i wyłączne prawo obsługi [[Depozyt bankowy|depozytów]] państwowych{{r|Lewicki72}}. Otrzymał 1,5 miliona dolarów (w postaci rocznego [[ryczałt]]u) na dokonywanie przelewów rządowych{{r|Lewicki72}}. Ponadto miał prawo [[emisja pieniądza|emisji pieniądza]] papierowego<ref name="Bartnicki213">{{cytuj książkęr|nazwisko=Bartnicki|imię=A.|tytuł=Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki|strony=213Bartnicki213}}</ref>. Pierwszym prezesem został [[William Jones (polityk)|William Jones]]<ref name="congress">{{Cytuj stronę r| url = http://bioguide.congress.gov/scripts/biodisplay.pl?index=J000258 | tytuł = Jones, William | opublikowany = Biographical Directory of the United States Congress | język = en | data dostępu = 2018-05-02}}</ref>, który niebawem został zastąpiony przez [[Langdon Cheves|Langdona Chevesa]]<ref name="congress2">{{cytuj stronęr|url=http://bioguide.congress.gov/scripts/biodisplay.pl?index=C000350|tytuł=Cheves, Langdon|opublikowany=Biographical Directory of the United States Congress|język=en|data dostępu=2018-04-05congress2}}</ref>.

Banki podlegające kontroli Drugiego Banku nierzadko nadużywały prawa emisji pieniądza, poprzez produkcję [[banknot]]ów, niemających [[System waluty złotej|pokrycia w kruszcu]]{{r|Lewicki72}}. Były one wykorzystywane głównie przy pożyczkach na spekulacje gruntami, przy wysokich oprocentowaniach{{r|Lewicki72}}. [[Panika roku 1819|Kryzys z 1819 roku]] sprawił, że banki przejmowały ziemie obciążone [[hipoteka|hipoteką]] od pożyczkobiorców, niezdolnych do spłaty kredytów{{r|Lewicki72}}. W ten sposób bank zdobywał środki na spłacenie długu za [[zakup Luizjany]], lecz został obciążony winą za depresje gospodarczą{{r|Lewicki72}}. Recesja doprowadziła do upadku wielu banków stanowych i fabryk<ref name="Bartnicki154">{{cytuj książkęr|nazwisko=Bartnicki|imię=A.|tytuł=Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki|strony=154Bartnicki154}}</ref>. W 1823 roku prezesem Drugiego Banku został [[Nicholas Biddle]], który organizował sprzedaż [[obligacja|obligacji]] państwowych i przechowywał fundusze federalne<ref name="Jones169">{{cytuj książkęr|nazwisko=Jones|imię=M.|tytuł=Historia USA|strony=169Jones169}}</ref>. Ponadto pilnował, by banki nie udzielały kredytów przy zawyżonych oprocentowaniach i nie emitowały pieniędzy ponad limit, dzięki regularnym żądaniom konwersji banknotów na kruszec{{r|Jones169}}. Mimo skutecznych zabiegów, bank centralny był ostro atakowany, głównie przez dłużników z rolniczego Południa i Zachodu – zwolenników „miękkiego pieniądza”, domagających się większej dostępności do kredytów<ref name="Jones170">{{cytuj książkęr|nazwisko=Jones|imię=M.|tytuł=Historia USA|strony=170Jones170}}</ref>. Na Północy także krytykowano jego działalność, gdyż zwolennicy „twardego pieniądza” sprzeciwiali się emisji banknotów{{r|Jones170}}. Banki stanowe protestowały przeciwko kontroli ze strony banku centralnego, natomiast nowojorscy finansiści nie zgadzali się, że siedziba Drugiego Banku znajduje się w Filadelfii{{r|Jones170}}.

W 1832 roku [[Henry Clay]] i [[Daniel Webster]], sądząc że mimo powszechnej krytyki, Drugi Bank ma więcej zwolenników niż wrogów, namówili Biddle’a, by zwrócił się o przedłużenie licencji banku (mimo, że jego mandat wygasał dopiero w 1836 roku){{r|Jones170}}. Niechętny większości instytucji finansowych, [[Andrew Jackson]] zawetował ustawy uchwalone w lipcu przez [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongres]]{{r|Jones171}}. Stwierdził, że bank jest niekonstytucyjny, zbędny i niebezpieczny<ref name="Jones171">{{cytuj książkęr|nazwisko=Jones|imię=M.|tytuł=Historia USA|strony=171Jones171}}</ref>. Kwestia banku stała się dominującym tematem, odbywających się wówczas [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1832 roku|wyborów prezydenckich]]<ref name="Bartnicki162">{{cytuj książkęr|nazwisko=Bartnicki|imię=A.|tytuł=Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki|strony=162Bartnicki162}}</ref>. Po zwycięstwie wyborczym i uzyskanej reelekcji, prezydent postanowił doprowadzić do jak najszybszego zamknięcia banku centralnego{{r|Bartnicki162}}. Nakazał wówczas wycofanie wszelkich depozytów federalnych i wpłacenie ich do wybranych przez siebie banków stanowych{{r|Bartnicki162}}. Dokonać mógł tego jedynie [[Sekretarz skarbu Stanów Zjednoczonych|sekretarz skarbu]], jednak dwaj kolejni politycy zajmujący to stanowisko, odmówili wykonania tego polecenia<ref name="Lewicki378">{{cytuj książkęr|nazwisko=Lewicki|imię=Z.|tytuł=Historia cywilizacji amerykańskiej|strony=378Lewicki378}}</ref>. Zostali za to zdymisjonowani i dopiero [[Roger Brooke Taney]] posłuchał prezydenta i wycofał depozyty, bez podania Izbie Reprezentantów uzasadnienia{{r|Lewicki378}}. Wobec tego, [[Senat Stanów Zjednoczonych|Senat]] nie zatwierdził Taneya na stanowisku sekretarza skarbu, a ponadto 28 marca 1844 roku, udzielił prezydentowi nagany<ref name="Lewicki379">{{cytuj książkęr|nazwisko=Lewicki|imię=Z.|tytuł=Historia cywilizacji amerykańskiej|strony=379Lewicki379}}</ref>.

Biddle postanowił wówczas wstrzymać udzielanie kredytów i egzekwować spłatę tych, które zostały już zaciągnięte<ref name="Jones172>{{cytuj książkęr|nazwisko=Jones|imię=M.|tytuł=Historia USA|strony=172Jones172}}</ref>. Miał nadzieję, że dzięki temu wzbudzi presję ekonomiczną, która zmusi Jacksona do zmiany zdania{{r|Jones172}}. Jednakże prezydent wykorzystał sytuację, jako kolejny argument przeciwko istnieniu banku centralnego{{r|Jones172}}. Nicholas Biddle zaprzestał swojej działalności latem 1834 roku{{r|Jones172}}. Mimo to, działania obu stron doprowadziły do upadku wielu mniejszych banków, bankructwa klientów, [[Spirala inflacyjna|spirali inflacyjnej]] i w ostateczności – [[Panika roku 1837|recesji gospodarczej w 1837 roku]]{{r|Lewicki379}}. Licencja Drugiego Banku Stanów Zjednoczonych wygasła w 1836 roku i został on przekształcony w instytucję całkowicie prywatną{{r|Jones172}}. Z powodu kłopotów finansowych, zbankrutował pięć lat później{{r|Jones172}}.

{{Przypisy}}|