Moskal (etnonim): Różnice pomiędzy wersjami

'''Moskal, moskal'''<ref group=uwaga>''W wypadku deprecjonujących, lekceważących lub żartobliwych nazw członków narodowości'' [...] ''poleca się pisownię małą literą, choć rozpowszechniony zwyczaj pozwala pisać je wielką'' – [http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629384 Nazwy członków narodów, ras i szczepów].</ref> ([[język białoruski|biał.]] ''маскаль'', [[język rosyjski|ros.]] i [[język ukraiński|ukr.]] ''москаль'') – pogardliwe<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = moskal - Słowniki PWN|url = http://sjp.pwn.pl/szukaj/moskal.html|opublikowany = sjp.pwn.pl|data dostępu = 2015-08-22|cytat = 1. pogard. «o Rosjaninie», 2. daw. «Rosjanin»}}</ref><ref name=":4" />, również [[Archaizm|dawne]] (od 2. połowy XVII<ref name=":8" /> do XIX wieku) określenie [[Rosjanie|Rosjanina]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://sjp.pwn.pl/szukaj/moskal.html |tytuł = moskal – Słowniki PWN |opublikowany = sjp.pwn.pl |cytat = 1. pogard. «o Rosjaninie», 2. daw. «Rosjanin» |data dostępu = 2015-08-22}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://sjp.pwn.pl/doroszewski/moskal;5453058.html |tytuł = moskal – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN |opublikowany = sjp.pwn.pl |cytat = „z odcieniem niechęci o Rosjaninie”, w gw. podh. „placek owsiany” |data dostępu = 2015-08-22}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://sjp.pwn.pl/so/Moskal;4467091.html |tytuł = Moskal – Wielki słownik ortograficzny PWN |opublikowany = sjp.pwn.pl |cytat = Moskal (hist.) -la; -le, -li |data dostępu = 2015-08-22}}</ref>. W samej [[Rosja|Rosji]] nazwa „moskal” jest odbierana jako [[przezwisko]], pogardliwe lub [[Szowinizm|szowinistyczne]] określenie Rosjanina<ref>{{Cytuj stronę |url = http://dic.academic.ru/dic.nsf/ushakov/863710 |tytuł = МОСКА́ЛЬ |nazwisko = Ушаков |cytat = МОСКА́ЛЬ, москали, муж. (дорев. пренебр.). Шовинистическое прозвище, прилагавшееся жителями Украины и Белоруссии к русским, представителям Московского государства, а также к солдатам. |praca = Толковый словарь Ушакова |rok = 1935–1940 |imię = Дмитрий Николаевич |data dostępu = 2015-08-29}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://difficult_words_ru.academic.ru/1424 |tytuł = москаль |nazwisko = Глинкина |imię = Лидия Андреевна |cytat = москаль, я, м. (разг.). Пренебрежительно о русском человеке в Польше и на Украине. ► [Другой:] Пустое, друг: поляк один пятьсот москалей вызвать может. // Пушкин. Борис Годунов //; ...Она находила себе много предметов для наблюдения: ее смешило до крайности... как москаль, поглаживал одною рукою свою козлиную бороду, другою... ГОГ. Вечера. |praca = Словарь забытых и трудных слов из произведений русской литературы ХVIII-ХIХ веков |rok = 1998 |data dostępu = 2015-08-31}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://dic.academic.ru/dic.nsf/efremova/187743/%D0%BC%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B8 |tytuł = Москали |cytat = Москали. Толкование Москали, москали́, мн. разг.-сниж. Прозвище русских – первоначально солдат – на Украине и в Белоруссии (обычно с оттенком презрительности). |rok = 2000 |praca = Толковый словарь Ефремовой. Т. Ф. Ефремова |data dostępu = 2015-08-31}}</ref>. Moskal to także [[Moskal (nazwisko)|polska nazwa osobowa]] i rodzaj placka<ref name=":1" />, a dawniej także mieszkaniec Moskwy, żołnierz, żarłok, gatunek [[Pigułka|pigułki]] i wędzonej ryby<ref name=":9">{{Cytuj książkę |nazwisko = Karłowicz |imię = Jan |tytuł = Słownik języka polskiego |url = http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication?id=254 |rok = 1900 |wydawca = Nakładem prenumeratorów |miejsce = Warszawa |strony = 1046–1047 |isbn = |cytat = 1. gatunek pigułki: Na zastawienie biegunki, moskala ugnieść z mąki pszenicznej z babczanym nasieniem, dać choremu jeść. Sien. 2. [М.] = a) człowiek dużo jedzący, żarłok. b) placek owsiany: Gdy ś. dobrze zakrząta, stanie na kawał moskala. Pol. Nie płacz synku, nie płacz, przyjdzie matka z pola, przyniesie ci moskála. c) mała ryba, znana w handlu pod nazwą rosyjskiej sardynki. Zdr. Moskalik, [Moskaliczek]. <Od Moskwa>|tom = 2 |tytuł tomu = „H-M” |autor2 = Adam Kryński |autor3 = Władysław Niedźwiedzki}}</ref><ref name=":10">{{Cytuj książkę |nazwisko = Karłowicz |imię = Jan |tytuł = Słownik gwar polskich |url = http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication?id=9017&from=&dirids=1&tab=1&lp=1&QI=A15F3418264B0B86CD6CB823EA7B3766-12 |rok = 1903 |wydawca = Nakładem Akademii Umiejętności |miejsce = Kraków |strony = 186 |isbn = |tom = 3 |tytuł tomu = „L do O” |cytat = [...] „Moskal = ten, co dużo je” Spr. IV, 26; „Moskal = żołnierz rosyjski” Rocz. 216. Czark. Ust. z Litwy „Służył jesce w polskich moskalach = w wojsku polskiem” Czark. [...]}}</ref><ref name=":3">{{Cytuj książkę |nazwisko = Bańkowski |imię = Andrzej |tytuł = Etymologiczny słownik Języka polskiego |rok = 2000 |wydawca = Wydawnictwo PWN |miejsce = Warszawa |strony = |isbn = |rozdział = Hasło „Moskal” |tom = 2 |tytuł tomu = „L-P” |cytat = MOSKAL 'placuszek pieczony z zakwaszonego ciasta’ 1534, 65, 68 (dziś gw.), też zdr. moskalik 1534, stp. moskol, por. nazwę miejscową Moskole pl 1388 (w ziemi łęczyckiej, dziś Moskule i Moskuliki) też nazwę osobową Moskal 1389 w Małopolsce (lekcja wątpliwa, może Moskol); niejasne +mosk-orь (p. Moskorz), +mosky (p. Moskiew). Ważne dla objaśnienia nazwy Moskal 'mieszkaniec Wielkiego Księstwa Moskiewskiego’, osobliwego morfologicznie (od Moskwa spodziewane Moskwin, jak Litwin od Litwa); w grę wchodzi skojarzenie notorycznego „blinojada” ze stp. nazwą blina, przypadkiem podobną do nazwy etnicznej Moskwa}}</ref>.