'''Pozytywizm''' – kierunek w [[filozofia|filozofii]] i [[literatura|literaturze]] zainicjowany przez [[Auguste Comte|Auguste'a Comte'a]] w drugiej połowie XIX wieku (''Kurs filozofii pozytywnej''). Został rozwinięty przez [[John Stuart Mill|J.S. Milla]] oraz [[Herbert Spencer|H. Spencera]]{{odn|Tatarkiewicz|1950}}. Był kontynuowany w XIX w. jako [[empiriokrytycyzm]] (II fala) i w XX w. jako [[pozytywizm logiczny]] (III fala). Podstawowa teza pozytywizmu głosi, że jedyną pewną [[wiedza|wiedzą]] jest wiedza [[nauka|naukowa]]. Ta może być zdobyta tylko dzięki pozytywnej [[weryfikacja|weryfikacji]] teorii za pomocą empirycznej [[metoda naukowa|metody naukowej]]. Pozytywizm podkreśla znaczenie wiedzy empirycznej i [[nauka|naukowości]], a wzorem są w nim [[nauki przyrodnicze]]. Odrzuca przez to [[teologia|teologię]] oraz klasyczną [[Metafizyka klasyczna|metafizykę]] jako nieuprawnione spekulacje (ale nie zawsze [[ontologia|ontologię]] jako ogólną naukę o bytach). Elementem pozytywizmu jest [[naturalizm (filozofia)|naturalizm]], często też [[fizykalizm]] i [[ateizm]], rzadziej [[materializm]]. Pozytywizm przeważnie odrzuca istniejące [[religia|religie]] jako zabobony oparte na fikcjach, choć sam Comte proponował zastąpienie ich przez [[humanizm|humanistyczną]] ''religię ludzkości''<ref>{{faktCytuj |autor = Michel Bourdeau |tytuł = Auguste Comte et la religion positiviste : présentation, Auguste Comte and the Positivist Religion |czasopismo = Revue des sciences philosophiques et théologiques |data = 2003 |data dostępu = 2018-05-12 |issn = 0035-2209 |wolumin = Tome 87 |numer = 1 |s = 5–21 |doi = 10.3917/rspt.871.0005 |url = https://www.cairn.info/revue-des-sciences-philosophiques-et-theologiques-2003-1-page-5.html |język = fr}}</ref>. Prekursorem pozytywizmu był brytyjski [[empiryzm|empirysta]] i [[sceptycyzm|sceptyk]] [[David Hume]]{{odn|Heller|2017|s=9}}.
Z czasem [[metoda naukowa]] odeszła od pozytywistycznej [[weryfikacja|weryfikacji]] i [[sprawdzanie|konfirmacji ]] teorii na rzecz ich [[falsyfikacja|falsyfikacji]] oraz od [[indukcjonizm]]u do [[dedukcjonizm]]u. Mimo to pozytywizm we współczesnej postaci nadal jest kojarzony ze światopoglądem naukowym – czasem nazywany wręcz [[scjentyzm]]em lub ideologią naukową. Jako taki bywa często podzielany przez [[Technokracja (polityka)|technokratów]], wierzących w konieczność rozwoju przez postęp nauki.
