Antoni Sebastian Dembowski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mix321 (dyskusja | edycje)
→‎Życiorys: drobne redakcyjne
Linia 16:
|miejsce śmierci = Bętków pod Wolborzem
|1. funkcja = [[Biskupi płoccy|Biskup płocki]]
|1. funkcja - okres = [[1737]]-[[1752]]
|2. funkcja = [[Biskupi włocławscy|Biskup kujawski]]
|2. funkcja - okres = [[1752]]-[[1763]]
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]]
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]]
Linia 40:
|www =
}}
'''Antoni Sebastian Dembowski''' herbu [[Jelita (herb szlachecki)|Jelita]] (ur. [[2 lutego]] [[1682]] w [[Zambrów|Zambrowie]], zm. [[17 września]] [[1763]] w Bętkowie pod Wolborzem) – polski duchowny katolicki, [[biskupi płoccy|biskup płocki]] i [[biskupiBiskupi kujawscywłocławscy|kujawski]], prezydent [[Trybunał Skarbowy Koronny|Trybunału Skarbowego Koronnego]] w 1742 roku<ref>Trybunał Skarbu Koronnego z Duchem S. wszystkim na dobre wychodzący, kazaniem w Poniedziałek świąteczny podczas wotywy na zaczęciu tegoż J. O. Trybunału w kościele farnym Radomskim pokazany. JJ. WW. PP. utriusque subsellii senatus et equestris ordinis kommissarzom z powinną wielkich imion rekognicyą dedykowany przez X. Samuela od S. Floryana Sch. Piar. ordynaryusza Katedr. Krak. y Kommissarskiego kaznodzieję Roku 1742. W Warszawie w druk. JKM. y Rzpltey XX. Schol. Piarum fol., 10 ark." WYSOCKI Samuel, Warszawa 1742, [b.n.s.].</ref>, [[Referendarz koronny|referendarz wielki koronny]] w latach 1730-17351730–1735, regent kancelarii koronnej do 1730 roku<ref>Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 165.</ref>, publicysta i komediopisarz.
 
== Życiorys ==
Syn [[Florian Dembowski|Floriana Dembowskiego]], sędziego ziemskiego płockiego (szlachcica herbu Jelita) i Ewy z Ciechanowieckich. Brat [[Mikołaj Dembowski|Mikołaja Dembowskiego]], [[biskupi kamienieccy|biskupa kamienieckiego]] i [[Jan Dembowski (biskup kujawsko-pomorski)|Jana Dembowskiego]], [[biskupi włocławscy|biskupa sufragana włocławskiego]]. Wykształcenie uzyskał u jezuitów w [[Pułtusk]]u, [[Płock]]u i Warszawie. Po ukończeniu nauk dostał się do kancelarii ziemskiej w Czersku. Przez pewien czas (lata 1700-17051700–1705) przebywał na dworze kanclerza wielkiego koronnego, a zarazem biskupa warmińskiego [[Andrzej Chryzostom Załuski|Andrzeja Chryzostoma Załuskiego]]. We wrześniu roku 1705, za udział w tajnych układach z Rosją i Prusami, został aresztowany przez Sasów i uwięziony razem z kanclerzem w czasie pobytu w Dreźnie. Po uwolnieniu był sekretarzem podkanclerza [[Jan Sebastian Szembek|Jana Szembeka]]. W czasie walk pomiędzy [[August II Mocny|Augustem II]] a [[Stanisław Leszczyński|Stanisławem Leszczyńskim]] zdecydowany i wierny stronnik obozu saskiego. W roku 1713 wyjechał do Wiednia jako sekretarz poselstwa przy Krzysztofie Szembeku, biskupie inflanckim. Zwiedził m.in. Niemcy, Włochy, Francję i Holandię. W roku 1716 został sekretarzem królewskim i przeniósł się wraz z dworem królewskim do Saksonii. W roku 1725 ożenił się z Salomeą Zuzanną Rupniewską. Otrzymał szereg godności dworskich; w 1730 roku został referendarzem koronnym. Poseł na sejm 1729 roku z [[województwo płockie (I Rzeczpospolita)|województwa płockiego]]<ref>Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. III, Poznań 1856, s. 300.</ref>. Był posłem z [[ziemia warszawska|ziemi warszawskiej]] na sejm 1730 roku<ref>Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. IV, Poznań 1856, s. 16.</ref>. Po śmierci Augusta II popierał kandydaturę [[August III Sas|Augusta III]]. Po jej przeforsowaniu pełnił przy królu obowiązki referendarskie. Był starostą tymbarskim, będzińskim i płockim.
 
Księdzem został dopiero w wieku 53 lat (1735), po śmierci żony Salomei. W 1735 roku podpisał uchwałę Rady Generalnej [[konfederacja warszawska (1733)|konfederacji warszawskiej]]<ref>Uchwała Rady Generalnej Konfederacji, 1735, s. 21.</ref>. 6 maja 1737 został biskupem płockim, a potem biskupem kujawskim (18 grudnia 1752), lecz nie zrezygnował z pracy politycznej.
Linia 49:
10 lipca 1737 roku podpisał we [[Wschowa|Wschowie]] [[konkordat]] ze [[Watykan|Stolicą Apostolską]]<ref>Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia maximam partem nondum edita ex tabulariis Vaticanis, deprompta collecta ac serie chronologica disposita. T. 4, Ab Innocentio PP. XII usque ad Pium PP. VI 1697-1775.P.1-2, wydał Augustyn Theiner, Rzym 1864, s. 126.</ref>.
 
W roku 1748 odznaczony [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]]<ref>Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 177.</ref>. W działalności duszpasterskiej rozpowszechniał kult [[Pasja|Męki Pańskiej]]. Występował przeciwko [[masoneriaWolnomularstwo|masonerii]]. W życiu publicznym wspierał politykę dynastii saskiej.
 
Jego synem był [[Stefan Dembowski]] (1728-1802).
Linia 55:
== Twórczość ==
=== Ważniejsze utwory ===
* ''RefleksjeList przyjaciela nad Przestrogą braterskąpoufny'', wyd. 1731-1734, (broszura przeciw S. Leszczyńskiemu)
 
* ''ListRefleksje poufnyprzyjaciela nad Przestrogą braterską'', wyd. 1731-1734, (broszura przeciw S. Leszczyńskiemu)
* ''Mowa... przy zaczęciu sądów relacyjnych'', 1735, wyd. J. Daneykowicz Ostrowski "Swada„Swada polska i łacińska"łacińska”, t. 1, Lublin 1745
* ''Refleksje przyjaciela nad Przestrogą braterską'', wyd. 1731-1734, (broszura przeciw S. Leszczyńskiemu)
* ''Mowa... przy zaczęciu sądów relacyjnych'', 1735, wyd. J. Daneykowicz Ostrowski "Swada polska i łacińska", t. 1, Lublin 1745
* ''Recta dioecesoes Plocensis visitandae ratio'', Warszawa 1739
* ok. 1740 Dembowski naszkicował 10-arkuszową książkę, którą następnie J.B. Steinhäuser rozszerzył w traktat pt. ''De l'étatl’état et du gouvernement politique de la République'', 1744, (wyciąg z tego traktatu został wydany pt. ''Mémoires sur le gouvernement de la Pologne'', Mannheim 1759; wznow.: Amsterdam 1770), przekł. niemiecki: ''Grundriss der heutigen Staatsverfassung von Polen. Unter der Aufsicht des Verfassers aus dem Französischen übersetzt und mit Zusätzen vermehret'', Frankfurt am Main 1763
* ''Mowa... na sejmie 1740'', wyd. J. Daneykowicz Ostrowski "Swada„Swada polska i łacińska"łacińska”, t. 1, Lublin 1745
* ''Le Mal endémique des francs-maçons'', wyd. 8 czerwca 1745, (broszura)
* ''Refleksja z sumariuszem trzech części dowodów o przyjściu Mesjasza'' w książce F.A. Kobielski "Światło„Światło na oświecenie narodu niewiernego, to jest kazania w synagogach żydowskich miane"miane”, Lwów 1746
* ''Punkt honoru'', 1749, (satyra)
* ''Statuta episcopatus Cujaviensis'', Warszawa, 1756
* ''Komedie polskie'', rękopis w Bibliotece Załuskich
Linia 70 ⟶ 69:
 
=== Przekłady ===
* ''Godzinki męki Pana naszego Jezusa Chrystusa z proroctw i z pisma Starego Testamentu złożone, a na wzór godzin kościelnych rozłożone, przetłumaczone po polsku'', Gdańsk 1743, (w jęz. polskim i łacińskim)
 
=== Materiały ===
* Autobiografia, Biblioteka Krasińskich, rękopis 3967
* Materiały rękopiśmienne, Biblioteka Czartoryskich, Teki Szembeka, 446-520; Arch. Drezdeńskie; Biblioteka Jagiellońska, rękopis nr 6287
 
== Bibliografia ==
* ''Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut'', t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 125-126
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* ''Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut'', t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 125-126125–126
 
{{Biskupi włocławscy}}
{{Biskupi płoccy}}