Złoty: Różnice pomiędzy wersjami

Złoty pojawił się po raz pierwszy jako moneta w 1663 r. W XIV i XV w. złotym nazywano złote dukaty[[dukat]]y zagraniczne z obiegiem w Polsce, początkowo obliczane na 14 groszy. Uchwałą [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|sejmu]] z 1496 r. ustalono kurs złotego na 30 groszy[[grosz]]y. Z biegiem czasu kurs ten – z uwagi na zmieniający się parytet ceny złota i srebra – nie utrzymał się. Wtedy ustalono określenie jednostki obrachunkowej równej 30 groszy (''gr'') jako [[złoty polski]] (''złp'') zwanej też florenem[[floren]]em (''fl''). Natomiast złoty dukat otrzymał nazwę [[Czerwony złoty|złoty czerwony]].

* [[półgrosz]] – '''½''' grosza (do 1526)

* [[grosz]] – 1 grosz (od 1367 do 1795, także później)

* [[półtorak (moneta)|półtorak]] – 1'''½''' grosza (od 1614 do 1660)

* [[Dwojak (moneta)|dwojak]] – 2 grosze (bity sporadycznie, głównie za panowania [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]])

* [[trojak (moneta)|trojak]] – 3 grosze (od 1528 do 1795, także później)

* [[Czworak (moneta)|czworak]] – 4 grosze (od 1565 do 1568)

* [[szóstak (moneta)|szóstak]] – 6 groszy (od 1528 do 1764)

* [[ort (moneta)|ort]] – 18 groszy (od 1609 do 1756)

Po raz pierwszy złoty pojawił się jako moneta w roku 1663 pod postacią tymfa[[tymf]]a. (Od 1564 bito [[półkopek|półkopki]] o wartości 30 groszy.)

W XVII w. 1 złoty czerwony liczony był na 4–6 złp. Przy reformie monetarnej króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]] złoty stał się jednostką zasadniczą o kursie 1 złp = 30 gr. Stosunek ten utrzymał się przez czasy [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]] i [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego]]. Mennica warszawska biła monety złotowe do 1841 r.

Złoty wprowadzony został do obiegu 29 kwietnia 1924 roku w wyniku [[Reforma walutowa Władysława Grabskiego|reformy pieniężnej]] przeprowadzonej przez ministra finansów [[Władysław Grabski|Władysława Grabskiego]] i zastąpił zdewaluowaną [[Marka polska|markę polską]], walutę [[Królestwo Polskie (1917–1918)|Królestwa Polskiego]] (regencyjnego). Nowa waluta została oparta na [[System waluty złotej|parytecie złota]], wartość 1 złotego ustalono na 9/31 grama (ok. 0,29) czystego złota. Ówczesny złoty był więc wart około piętnastu obecnych (2009), lecz [[siła nabywcza|siłę nabywczą]] miał taką samą, jak siedem obecnych złotych<ref>Zbigniew Nestorowicz: [http://tygodnik.onet.pl/35,0,20503,polski_talar_dla_europy,artykul.html „Polski talar dla Europy”], ''Tygodnik Powszechny'' [dostęp 2009-08-07].</ref>.

Wśród proponowanych nazw nowej waluty [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] największą popularnością cieszyły się „[[lech (waluta)|lech]]”<ref>Dekret z dn. 5 II 1919 r. w przedmiocie jednostki monetarnej waluty polskiej („lech” – „grosz”) w: „Dziennik Praw” (później D.U.), nr 14, poz. 174; art. 2: „Wykonanie tego dekretu porucza się Ministrowi Skarbu.”.</ref>, „pol” i „złoty”<ref>Ustawa z dn. 28 II 1919 r. w sprawie nazwy monety polskiej (zmiana „lecha” na „złoty) w: „Dziennik Praw” (później D.U.), nr 20, poz. 230; art. 4: „Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.”.</ref>. Ostatecznie wybrano nazwę ''złoty'', która odwoływała się do historycznej jednostki monetarnej Królestwa Polskiego (kongresowego).