Pedro Calderón de la Barca: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Ałiku (dyskusja | edycje)
Ałiku (dyskusja | edycje)
Linia 147:
 
=== Romantyzm ===
Zwrot w recepcji dorobku Calderóna przyniósł i ''Über dramatische Kunst und Literatur'' (1809-1811) [[August Wilhelm Schlegel|A. W. Schlegla]]. August wraz z bratem [[Friedrich Schlegel|Fryderykiem]] przywrócili blask geniuszowi hiszpańskiego dramaturga, a nawet go wyolbrzymili. Ich zdaniem Calderón osiągnął wyższy poziom sztuki dramatycznej niż jego poprzednicy; zaliczyli go do wielkiej czwórki twórców literatury światowej obok [[Homer|Homera]], [[Dante Alighieri|Dantego]], i [[William Szekspir|Szekspira]]; widzieli w nim największego poetę chrześcijańskiego od czasów Dantego, który nie tylko osiągnął formalną doskonałość, ale dał poetycką odpowiedź na pytanie o sens ludzkiego losu, pogłębił poczucie moralne i wyniósł poezje na wyżyny spirytualizmu. [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]] widział w Calderónie największego geniusza teatru i choć zastrzegał się, że go nie naśladował, związki Fausta z sztukami filozoficznymi Calderóna i jego ''autos'', takimi jak ''Wielki teatr świata'' czy ''Posąg Prometeusza'', są wyraźne. Naśladowali go w Niemczech [[E.T.A. Hoffmann|E. T. A. Hoffmann]], Immermann, [[Ludwig Tieck|Tieck]], a zwłaszcza [[Franz Grillparzer|Grillparzer]]. We Włoszech pod wpływem Calderóna tworzy Manzoni. W Anglii [[Percy Bysshe Shelley|Schelley]] widział w Calderónie największego poetę dramatycznego i lirycznego. Bliskie natchnieniu ''autos'' hiszpańskiego mistrza jest jego dramat poetycki ''Prometeusz rozpętany'', a także misteria kosmiczne [[George Gordon Byron|Byrona]] ''Ziemia i Niebo'' i ''Kain''. W Hiszpanii długo pozostającej pod wpływem francuskiego pseudoklasycyzmu zwrot w opiniach o Calderónie nastąpił dopiero około 1830 roku za sprawą pozostających w kręgu romantyzmu niemieckiego Böhla de Fabera i A. Gila y Zarate. Staraniem Hartzenbuscha, wzorującego się na lipskim wydaniu Keila, wyszło wtedy nowe wielkie wydanie dzieł poety w Madrycie. We Francji wpływ Calderóna był słabszy. Tezy Schlegla znalazły tam jednak spory rozgłos, a hiszpańskiego dramaturga naśladowali poeci szkoły tuluzańskiej. [[Victor Hugo|Hugo]] podziwiałwpodziwiał ''Lekarza swojego honoru,'' ukazało się też kilkutomowe wydanie dramatów Calderóna.
 
=== Pozytywizm ===
Entuzjazm dla Calderóna trwa jeszcze po 1850 roku. A. F. Schack (''Dramatyczna literatura i sztuka w Hiszpanii'', 1854) i L. Schmidt (''O czterech wybitnych dramaturgach Hiszpanii'', 1858) podtrzymują wiele pozytywnych ocen romantyków. Jednocześnie nowe kryteria estetyczne, oparte na filozofii pozytywizmu, zaczynają znowu obniżać znaczenie poety. W Anglii Ticknor w swej monumentalnej ''Historii literatury hiszpańskiej'' negatywnie ocenia Calderóna. W roku 1871 ukazuje się nowe wydanie Sismondiego, zgodne z głównymi tezami pozytywistycznej krytyki. Najdalej w krytyce dramaturga poszedł słynny hispanista Menéndez y Pelayo w monumentalnej monografii ''Calderón y su teatro'' (1881). Przyznaje absolutne pierwszeństwo Lopemu de Vedze, Calderónowi odmawia jakiejkolwiek uniwersalności, ograniczając sens jego twórczości do lansowania supremacji hiszpańskości, monarchii absolutnej honoru i katolicyzmu. We Włoszech Carducci uznaje Calderóna za herolda światowego jezuityzmu, podobnie odnoszą się do poety Settembrini i [[Francesco De Sanctis (krytyk)|de Sanctis]], a w XX wieku [[Benedetto Croce|Croce]].
 
== Linki zewnętrzne ==