Gatunek (biologia): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne |
m lit., drobne redakcyjne |
||
Linia 5:
'''Gatunek''' – w [[biologia|biologii]] jest to podstawowa jednostka [[taksonomia|taksonomiczna]], jedna z [[Kategoria systematyczna|kategorii systematycznych]] oraz jednostka [[różnorodność biologiczna|różnorodności biologicznej]].
Każdy gatunek otrzymuje [[Binominalne nazewnictwo gatunków|dwuczłonową (binominalną) nazwę]]. Pierwszy jej człon określa [[Rodzaj (biologia)|rodzaj]] do którego należy, a drugi znany jest jako epitet gatunkowy bądź nazwa gatunkowa. W języku angielskim istnieje tu rozróżnienie na ''specific name'' i ''specific epithet'' (zwykle używane w [[Nomenklatura botaniczna|nomenklaturze botanicznej]] i czasami [[Nomenklatura zoologiczna|zoologicznej]]). Np. ''[[boa dusiciel|Boa constrictor]]'' jest jednym z gatunków rodzaju ''[[Boa (rodzaj)|Boa]]''.
Od czasów [[Arystoteles]]a do XVIII wieku gatunek postrzegano jako coś stałego, o wyznaczonym miejscu w hierarchicznym [[Wielki łańcuch bytu|wielkim łańcuchu bytu]]. W XIX biolodzy zrozumieli, że w odpowiednio długim czasie gatunki mogą ewoluować. W ''[[O powstawaniu gatunków]]'' [[Charles Darwin|Karola Darwina]] (1859) wyjaśniono, jak nowe gatunki [[Powstawanie gatunków|powstają]] na drodze [[Dobór naturalny|doboru naturalnego]]. Zrozumienie tego procesu pogłębiono w XX dzięki [[genetyka|genetyce]] i [[Ekologia populacyjna|ekologii populacyjnej]]. [[Zmienność genetyczna]] pojawia się wskutek [[mutacja|mutacji]] oraz [[Rekombinacja genetyczna|rekombinacji]], natomiast same organizmy przemieszczają się, co prowadzi do izolacji geograficznej i [[Dryf genetyczny|dryfu genetycznego]] ze zmienną [[presja selekcyjna|presją selekcyjną]]. Geny niekiedy są wymieniane między gatunkami dzięki [[Poziomy transfer genów|poziomemu transferowi genów]]. Nowe gatunki mogą wyłonić się wskutek hybrydyzacji oraz [[Poliploidalność|poliploidii]]. Gatunki również [[wymieranie|wymierają]] z różnych powodów. [[Wirusy]] stanowią specjalny przypadek, jako że kształtuje je [[równowaga mutacyjno-selekcyjna]], dzięki której występują w formie [[quasi-gatunki wirusowe|quasi-gatunków]].
W praktyce wykorzystuje się różne definicje gatunku do mierzenia [[Różnorodność biologiczna|bioróżnorodności]], jednak trafność tych pomiarów jest dyskusyjna.
Linia 34 ⟶ 33:
Gdy Linneusz zmierzył się z dowodami na hybrydyzację, zaakceptował możliwość zmiany gatunków i walkę o przetrwanie, ale nie swobodną ewolucję gatunków{{r|ucmpb}}. Do XIX wieku przyrodnicy zrozumieli, że gatunki z czasem mogą się zmieniać, a czas istnienia Ziemi jest wystarczający do zajścia tych najważniejszych zmian. [[Jean-Baptiste de Lamarck|Jean-Baptiste Lamarck]] w swoim dziele ''Zoological Philosophy'' (1809) opisał [[transformizm]]. Sugerował, że gatunki mogą zmieniać się z czasem, co było drastycznie oderwane od idei arystotelejskich{{r|belnkap}}.
W 1859 [[Charles Darwin|Karol Darwin]] i [[Alfred Russel Wallace]] dostarczyli przekonującego wyjaśnienia [[ewolucja|ewolucji]] i tworzenia się nowych gatunków. Darwin sądził, że ewoluowały populacje, nie jednostki, a działo się to na drodze [[dobór naturalny|doboru naturalnego;]] naturalnie występujących różnic między osobnikami{{r|evolution}}. Wymagało to nowej definicji gatunku. Darwin wywnioskował, że gatunki są tym, czym zdają się być: ideami, umożliwiającymi prowizoryczne
{{cytat|Z powyższych uwag widać, że uważam słowo „gatunek” za nazwę nadawaną dowolnie, dla dogodności tylko, grupie jednostek mocno podobnych do siebie, że pojęcie to nie różni się istotnie od pojęcia „odmiana”, którym nazywa się formy mniej wyodrębnione i bardziej ulegające wahaniom. Podobnie i nazwy „odmiany” w porównaniu do różnic indywidualnych także używa się zupełnie dowolnie i tylko dla dogodności{{r|metaphysical}}.}}
| |||