Hawierzów: Różnice pomiędzy wersjami

|liczba ludności = 72 382<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.czso.cz/documents/10180/61546986/1300721803.pdf/bcb6d91b-626f-41fd-a705-3f7a49265b4d?version=1.0| tytuł = Počet obyvatel v obcích České republiky k 1.1.2018 | data dostępu = 2018-05-22 | autor = Český statistický úřad | opublikowany = | praca = | data = 2018-01-01| język = cs|data dostępu = 2018-05-22}}</ref>

Hawierzów położony jest w granicach historycznego regionu [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]], na tzw. [[Zaolzie|Zaolziu]], ok. 10&nbsp;km na zachód od [[granica polsko-czeska|granicy polsko-czeskiej]], na drodze z [[Cieszyn]]a do [[Ostrawa|Ostrawy]]. Od strony północnej sąsiaduje z [[Pietwałd]]em, [[Orłowa|Orłową]] (z [[Łazy (Orłowa)|Łazami]]) i [[Karwina|Karwiną]] (z [[Doły (Karwina)|Dołami]]), na wschodzie z [[Sucha Górna (Czechy)|Suchą Górną]], [[Olbrachcice (kraj morawsko-śląski)|Olbrachcicami]] i [[Cierlicko|Cierlickiem]], na południu z [[Błędowice Górne|Błędowicami Górnymi]], a na zachodzie z [[Szonów (Czechy)|Szonowem]] i na krótkim odcinku z należącymi do [[powiat Frydek-Mistek|powiatu Frydek-Mistek]] [[Kaniowice|Kaniowicami]].

Miasto powstało w [[lata 50. XX wieku|latach 50. XX wieku]] jako "„[[miasto-sypialnia|sypialnia]]"” dla [[Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie|Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego]], pełni więc dla niego podobną funkcję, jak [[Jastrzębie-Zdrój]] w [[Rybnicki Okręg Węglowy|ROW]] czy [[Tychy]] w [[Górnośląski Okręg Przemysłowy|GOP]] w [[Polska|Polsce]]; jest zespołem urbanistycznym w stylu [[socrealizm|socrealistycznym]]. W przeciwieństwie do np. do [[Karwina|Karwiny]] czy [[Frydek-Mistek|Frydka-Mistka]], Hawierzów nie posiada historycznego centrum. Zbudowano go od podstaw na terenie kilku starszych wsi. W ciągu 50 lat swego istnienia stał się jednym z największych miast Śląska Cieszyńskiego.

Hawierzów podzielony jest na 31 [[obręb ewidencyjny|obrębów ewidencyjnych]], składających się na 8 dzielnic, które z kolei objęte są przez 6 [[gmina katastralna|gmin katastralnych]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.isu.cz/uir/scripts/Obecdet.asp?kodob=03755| tytuł = Územně identifikační registr ČR: Obce| data dostępu = 2010-09-30| autor = | opublikowany = | pracadata = | datajęzyk = cs |data językdostępu = cs2010-09-30}}</ref>.

''' Dzielnice''': [[Błędowice|Bludovice]] • [[Datynie Dolne|Dolní Datyně]] • [[Sucha Dolna (Hawierzów)|Dolní Suchá]] • [[Miasto (Hawierzów)|Město]] • [[Podlesie (Hawierzów)|Podlesí]] • [[Sucha Średnia|Prostřední Suchá]] • [[Szumbark|Šumbark]] • [[Żywocice (Hawierzów)|Životice]]

Pierwsze wzmianki o osadach na terenie dzisiejszego Hawierzowa sięgają początków XIV wieku, kiedy to w [[Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis|spisie dziesięcin biskupstwa wrocławskiego]] z około 1305 roku wspomina się [[Szonów (Czechy)|Szonów]] oraz [[Sucha Górna (Czechy)|Suchą Górną]] i [[Sucha Dolna (Hawierzów)|Dolną]]. W dokumentach z 1335 roku spotykamy zapis o Błędowicach, a w 1438 roku po raz pierwszy wzmiankowany jest [[Szumbark]], który najprawdopodobniej istniał już w XIV wieku. Jeszcze po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] nic nie wskazywało, że na obszarze tych kilku śląskocieszyńskich wsi powstanie wkrótce miasto. Miejscowa ludność utrzymywała się głównie z [[rolnictwo|rolnictwa]], a jej spokojny tryb życia kontrastował z atmosferą pobliskich miast i kolonii górniczych. Jednak rozwijający się po wojnie w okolicach [[Ostrawa|Ostrawy]] przemysł górniczy i hutniczy spowodował ogromne zapotrzebowanie na siłę roboczą. Odbudowa przemysłu ciężkiego zależała w dużej mierze od pozyskania znacznej liczby pracowników, a decydującym o tym czynnikiem była możliwość otrzymania mieszkania. Dlatego też w 1947 rozpoczęto budowę pierwszych osiedli górniczych na terenie Szumbarku, które w następnych latach rozrosło się również na obszar ówczesnego Szonowa, [[Sucha Średnia|Suchej Średniej]], ale najdalej w głąb [[Błędowice|Błędowic Dolnych]]. Teren, na którym miało powstać nowe miasto, leżał na granicy trzech powiatów. Gminy Szonów, [[Datynie Dolne]] i Szumbark należały w 1949 do powiatu ostrawskiego, z kolei Błędowice Dolne i [[Żywocice (Hawierzów)|Żywocice]] do [[powiat Czeski Cieszyn|powiatu czesko-cieszyńskiego]], a Sucha Górna i Dolna do powiatu karwińskiego. W ciągu kilku następnych lat nastąpił znaczny rozwój urbanistyczny wspomnianych terenów, a dnia 4 grudnia 1955 decyzją rządu czechosłowackiego ogłoszono powstanie nowego miasta – Haviřova (Hawierzowa). Z początku rozłożone było na 3,44&nbsp;km² wynikłych z połączenia 230 hektarów Błędowic Dolnych, 61 ha Szonowa i 53 ha Szumbarku. 31 grudnia 1955 nowe miasto liczyło 16640 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wyniosła 4837,2 os./km². Nazwę wybrano w trakcie otwartego konkursu z wielu, często niewiarygodnych i karkołomnych językowo propozycji, np. Bezručov, Gottwaldův Hornikov, Stalin, czy Budosociokolektivov. Nazwę "Hawierzów"„Hawierzów” można wolno przetłumaczyć jako "„''miasto górników''"” ("„''haviř''"” po czesku to po prostu górnik; w gwarze cieszyńskiej górnik to "„''hawiyrz''"”, dlatego stosuje się polskie tłumaczenie nazwy miasta na Hawierzów). Charakter "„''miasta socjalistycznego''"” oraz szybkość rozbudowy określiły charakter Hawierzowa jako [[Miasto-sypialnia|miasta sypialni]], a także miejsca wypoczynku, posiadającego m.in. kina i domy kultury. Od połowy lat 50. nastąpił rozwój przestrzenny miasta, kiedy to sukcesywnie przyłączano do niego resztę Szumbarku i Błędowic Dolnych oraz Żywocice, Suchą Średnią i Dolną (1960), a w połowie lat 70. Datynie Dolne i Suchą Górną. W tym czasie miasto osiągnęło największą powierzchnię i liczyło prawie 42 [[kilometr kwadratowy|km²]] powierzchni. W 1990 usamodzielniła się Sucha Górna, a obszar Hawierzowa zmalał do 32&nbsp;km². Do dnia dzisiejszego charakter miasta odpowiada założeniom jego twórców, gdyż znaczna część mieszkańców codziennie wyjeżdża do pracy poza Hawierzów. W porównaniu do okolicznych miast jest on uznawany za miejsce o najlepszych warunkach mieszkaniowych, posiadające stosunkowo czyste środowisko i dobre zaplecze wypoczynkowe. Jednak w związku z postępującym upadkiem przemysłu ciężkiego w [[Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie|Zagłębiu]] Hawierzów systematycznie pustoszeje.

W 1910 większość współczesnego obszaru Hawierzowa obejmowało 6 ówczesnych gmin: Nieder Dattin, Nieder Bludowitz, Nider Suchau, Mittel Suchau, Schumbarg i [[Żywocice (Hawierzów)|Žywotitz]]. Łącznie zamieszkiwało je 10409 osób, z czego 10257 było zameldowanych na stałe, 7825 (76,3%) było polsko-, 2241 (21,8%) czesko-, 180 (1,7%) niemieckojęzycznymi a 11 (0,1%) posługiwało się jeszcze innym językiem, 4552 (43,7%) było [[Kościół łaciński|katolikami]], 5693 (54,7%) [[luteranizm|ewangelikami]], 20 (0,2%) [[kalwinizm|kalwinistami]], 96 (0,9%) wyznawcami [[judaizm]]u a 48 (0,5%) innej religii lub wyznania.<ref name="spis1910">Ludwig Patryn (ed): ''[http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=11734 Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien]'', Troppau 1912.</ref>.

Najgęściej zaludnione były miejscowości w północnej części, w Suchej Średniej i Dolnej, gdzie większy wpływ wywarła industrializacja w [[Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie|Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim]]. Zaś miejscowości na południe dłużej zachowywały charakter rolniczy. Właśnie w tej części po wojnie postanowiono wybudować nowe osiedla robotnicze, do których wyprowadzano mieszkańców starszych kolonii górniczych. Nowe mieszkania oferowano również dotychczasowym mieszkańcom tych obszarów, których domy następnie burzono dzięki czemu [[socrealizm|socrealistyczne]] osiedle mogło się dalej rozprzestrzeniać. Do nowych mieszkań przybywali również ludzie z terenów całej Czechosłowacji. Liczba mieszkańców szybko rosła:, w 1961 miasto liczyło już ich 51103 (więcej niż [[Karwina]] – 49418), w 1970 – 82068, w 1980 wraz z Suchą Górną – 89920. W następnych latach liczba ta zaczęła spadać. W 1991 Hawierzów już bez Suchej Górnej miał jedynie 86297 mieszkańców<ref name="historyczne statystyki"><!-- UWAGA: istnieją dwa zdefiniowane przypisy o tej nazwie; Zobacz [[WP:REFDUPL]] -->{{cytuj stronę| url =http://www.czso.cz/csu/2004edicniplan.nsf/t/9200404384/$File/13n106cd1.pdf | tytuł = Historický lexikon obcí ČR 1869 –- 2005 –- 1. díl | data dostępu = 2010-09-27| autor = Český statistický úřad | opublikowany = 20 sierpnia 2008 | pracadata = | datastrony = 718–719| stronyjęzyk = 718–719cs |data językdostępu = cs2010-09-27}}</ref>, a w 2009 – 81700<ref name="dane2009" />.

Według czeskiego spisu z 2001 miasto zamieszkiwało 85855 osoby, z czego 72681 (84,7%) było czeskiej, 4518 (5,3%) słowackiej, 2881 (3,4%) polskiej, 1478 (1,7%) morawskiej, 437 (0,5%) śląskiej, 143 (0,2%) niemieckiej, 85 ukraińskiej, 47 romskiej i 20 wietnamskiej narodowości. Osoby wierzące stanowiły jedynie 29,1% populacji (24984 os.), zaś największą grupą wyznaniową byli katolicy (17366 os., 69,5% wierzących).<ref name="spis">{{cytuj stronę| url = http://www.czso.cz/sldb/sldb2001.nsf/obce/555088?OpenDocument| tytuł = Sčítaní lidu, domů a bytů 2001 | data dostępu = 2010-09-26| autor = | opublikowany = | pracadata = | datajęzyk = cs |data językdostępu = cs2010-09-26}}</ref>.

Najgęściej zaludnione dzielnice to Miasto i Szumbark, gdzie na 31,9% powierzchni (1022,4 ha) żyje 69% pupulacji (56395 os.). Trzecią największą dzielnicą pod względem liczby ludności jest Podlesie (15259), które wraz z Błędowicami i Żywocicami współtworzy gminę katastralną Błędowice (Bludovice) o łącznej powierzchni 935,33 ha<ref>{{cytuj stronę| url name=" http://www.isu.cz"/uir/scripts/KuDet.asp?kodku=63769| tytuł = Informace o katastrálním území Bludovice| autor =|opublikowany = |data = |język = cs |data dostępu = 2010-09-30}}</ref> i populacji 18958<ref name="dane2009">{{cytuj stronę| url =http://www.havirov-city.cz/historie-a-soucasnost/havirov-v-cislech.html| tytuł = Havířov v číslech| data dostępu = 2010-09-30| autor = Město Havířov| opublikowany = | praca = | data = 312009-12-200931| stronyjęzyk = cs| językdata dostępu = cs 2010-09-30}}</ref>.

* Wykres ludności Hawierzowa w latach 1956-20151956–2015 (dane za środek danego roku)<ref>https://www.czso.cz/documents/10180/48427079/401816044.xlsx/c5372879-ef29-4fb9-a7a1-6004c9ec4231?version=1.1 Databáze demografických údajů za vybraná města ČR – Haviřov.</ref>:

color:cobar width:19 align:left

|collapsed =

|metric_first =

|single_line =

|Jan_Lo_°C = -4.7 |Jan_REC_Lo_°C = –28-28.7

|Feb_Lo_°C = -3.9 |Feb_REC_Lo_°C = –24-24.4

|Mar_Lo_°C = -0.4 |Mar_REC_Lo_°C = –20-20.2

|Apr_Lo_°C = 3.4 |Apr_REC_Lo_°C = –6-6.1

|May_Lo_°C = 8.1 |May_REC_Lo_°C = –2-2.6

|Oct_Lo_°C = 5.1 |Oct_REC_Lo_°C = –6-6.8

|Nov_Lo_°C = 0.9 |Nov_REC_Lo_°C = –15-15.8

|Dec_Lo_°C = -2.8 |Dec_REC_Lo_°C = –25-25.6

|Year_Lo_°C = 4.3 |Year_REC_Lo_°C = –28-28.7

|Jan_MEAN_°C = –1-1.6

|Feb_MEAN_°C = –0-0.6

|source = Na podstawie 35-lecia 1979-2013<ref>{{cytuj stronę| url = http://eca.knmi.nl | tytuł = European Climate Assessment & Dataset | data dostępu = 2014-08-27}}</ref>

[[Kategoria:Hawierzów|* ]]