David Hume: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 26:
|www =
}}
'''David Hume''' (ur. {{data|1711-05-07}} w [[Edynburg]]u, zm. 25 sierpnia 1776 tamże) – szkocki filozof, historyk i ekonomista. W [[epistemologia|epistemologii]] był przedstawicielem [[empiryzm]]u, [[sceptycyzm]]u i [[solipsyzm]]u, a w [[metafizykaMetafizyka klasyczna|metafizyce]] i [[filozofia religii|filozofii religii]] – [[deizm]]u. W ekonomii popierał [[Polityka wolnego handlu|wolny handel]] i krytykował [[merkantylizm]]{{odn|Dowgiałło|1997|s=200}}.
 
Urodzony w [[Szkocja|Szkocji]], wychowany w Anglii a żyjący we Francji i w Anglii. Za życia znany głównie jako historyk – popularyzator historii średniowiecznej Anglii. Od XIX w. jest pamiętany przede wszystkim jako filozof. Cenią go również [[socjologia|socjolodzy]] i przedstawiciele innych nauk społecznych, głównie za jego przemyślenia dotyczące metodologii nauk empirycznych i rozróżnienie sądów o faktach i wartościach. Epistemologia Hume’a była podstawą późniejszego [[pozytywizm]]u w [[filozofia nauki|filozofii nauki]] – zwłaszcza II i III fali, tzn. [[empiriokrytycyzm]]u i [[pozytywizm logiczny|pozytywizmu logicznego]]{{odn|Heller|2017|s=9}}.
Linia 46:
David Hume, mimo że uznawany jest za filozoficznego kontynuatora [[John Locke|Johna Locke’a]], w gruncie rzeczy obalił w dużym stopniu wypracowane przez niego zasady czystego [[empiryzm]]u{{odn|Priest|2007|s=2–14}}.
 
Filozofia Hume’a to przede wszystkim polemika z [[René Descartes|kartezjańskim]] [[natywizm|racjonalizmem]]. Dotyczy to zarówno [[Epistemologia|epistemologii]], jak i [[Etyka|etyki]] i [[Filozofia polityczna|filozofii politycznej]]. Zadeklarowanym we wstępie do ''Traktatu o naturze ludzkiej'' celem badań hume’owskich było oparcie całej wiedzy na doświadczeniu. Wśród badaczy myśli Hume’a toczy się dyskusja, czy ten cel został zrealizowany i na ile koncepcja Hume jest [[KoherencjaKoherencyjna (filozofia)teoria prawdy|spójna]]. Można spotkać stanowisko, że Hume nie stworzył spójnego systemu filozoficznego, a podstawowa wartość jego analiz ma charakter negatywny (krytyczny){{odn|Dicker|2001|s= 17–28}}.
 
=== Założenia empirystyczne ===
Zagadnieniem, od którego wyszedł Hume było założenie (najpierw za Locke'iemLockem), że istotnie cała dostępna człowiekowi informacja pochodzi z doświadczenia. Jednak cechą specyficzną tej informacji jest jej chaotyczność i zmienność. Dlatego świadoma [[wiedza]] powstaje w wyniku złożonych procesów przetwarzania informacji zmysłowej (impresji) w obrazy mentalne (idee){{odn|Werner|2009|s=60–65}}.
 
Hume stwierdził, że nasz świadomy obraz świata jest kształtowany przez cztery rodzaje informacji – bezpośrednie impresje wywołane bodźcami (impresje zmysłowe), uświadomione odczucia zmysłowe (impresje reflektywne) oraz dwa rodzaje obrazów mentalnych: idee pamięci i idee wyobraźni{{odn|Werner|2008b|s=35–50}}.