Wikipedia

Wielkie Góry Wododziałowe: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Poprawna forma to zawiera Górę a nie Góry.
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
duże uzupełnienie
Linia 1:
{{Pasmo górskie infobox
[[Plik:Mt hotham alpine range scenery.jpg|thumb|590px|center|Widok na górską przełęcz zaraz za Mount Hotham]]▼
| Nazwa = Wielkie Góry Wododziałowe
'''Wielkie Góry Wododziałowe''' ([[Język angielski|ang.]] ''Great Dividing Range'') – [[łańcuch górski]] ciągnący się wzdłuż wschodnich [[wybrzeże|wybrzeży]] [[Australia|Australii]] od [[Cieśnina Bassa|Cieśniny Bassa]] na południu po półwysep [[Jork (półwysep)|Jork]] na północy na przestrzeni około 3700 km. ▼
| Inne nazwy = Great Dividing Range
| Zdjęcie = Mount Kosciuszko.jpg
| Opis zdjęcia = Góra Kościuszki
| Szczyt = [[Góra Kościuszki]] (2228 m n.p.m.)
| Długość =
| Powierzchnia =
| Pasmo =
| Sąsiednie =
| Kontynent = [[Australia (kontynent)|Australia]]
| Państwo = AUS
| Mapa = Topography of australia.jpg
| Opis mapy = Wielkie Góry Wododziałowe we wschodniej części Australii
| galeria_commons =
}}
▲[[Plik:Mt hotham alpine range scenery.jpg|thumb|590px|center|Widok na górską przełęcz zaraz za Mount Hotham w południowej części Alp Australijskich]]
▲'''Wielkie Góry Wododziałowe''' ([[Język angielski|ang.]] ''Great Dividing Range'') – [[łańcuch górski]] ciągnący się południkowo wzdłuż wschodnich [[wybrzeże|wybrzeży]] [[Australia|Australii]] od [[Cieśnina Bassa|Cieśniny Bassa]] na południu po półwysep [[Jork (półwysep)|Jork]] na północy na przestrzeni około 37004000 km. Jego szerokość dochodzi do 640 km<ref name=":0">Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, tom 6, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1996, ISBN 83-01-11969</ref>. Bywa błędnie nazywany [[Alpy Australijskie|Alpami Australijskimi]], które stanowią najwyższe pasmo tego łańcucha{{r|lady}}. Najwyższym szczytem Wielkich Gór Wododziałowych i zarazem najwyższym szczytem Australii jest położona w Alpach Australijskich [[Góra Kościuszki]] (2228 m n.p.m.){{r|brit}}.
 
Wielkie Góry Wododziałowe wraz z nadmorskimi nizinami wchodzą w skład [[Endemic Bird Area]] ''Eastern Australia''{{r|birdlife}}. Znajduje się tu też kilkadziesiąt [[Park narodowy|parków narodowych]].
[[Plik:Mount Kosciuszko.jpg|thumb|200px|Góra Kościuszki]]
Bywają błędnie nazywane [[Alpy Australijskie|Alpami Australijskimi]] – jest to określenie jednej z południowych części Wielkich Gór Wododziałowych{{r|lady}}. Pasmo to ciągnie się na kontynencie australijskim od półwyspu [[Jork (półwysep)|Jork]] na południe przez [[Queensland]], [[Nowa Południowa Walia|Nową Południową Walię]] i [[Wiktoria (stan Australii)|Wiktorię]] po [[Wilsons Promontory]]. Jedna z odnóg wchodzi głębiej w stan Wiktoria, biegnąc w kierunku zachodnim{{r|gov}}.
 
== Geografia i geologia ==
Wielkie GoryGóry Wododziałowe zaczęły wypiętrzać się podczas [[Orogeneza hercyńska|orogenezy hercyńskiej]]. W późniejszych okresach uległy zrównaniu, by pod koniec [[trzeciorzęd|trzeciorzędu]] i na początku [[czwartorzęd]]u ulec silnym dyslokacjom uskokowym. Górotwór fałdowy został przekształconprzekształcony w góry o strukturze bryłowej; wysokości poszczególnchposzczególnych uskoków wahają się średnio między 600 a 800 m{{r|lady}}. DługośćGóry łańcuchazbudowane wynosisą bliskogłównie 3700z kmpiaskowców, granitów i bazaltów. Na tereniewschód Queenslandopadają średniastromo wysokośćw pasmkierunku towąskiego 600–900pasa mnizin n.p.m.przybrzeżnych, jednaknatomiast na górzezachód Bellendenobniżają Ker,się McPhersonłagodnie Range i naw płaskowyżustronę [[ParkNizina Narodowy LamingtonŚrodkowoaustralijska|LamingtonNiziny Środkowoaustralijskiej]]<ref wname=":1">Wielka niektórychEncyklopedia miejscachGór łańcuchi tenAlpinizmu, osiągatom wysokość5, 1500Góry mAfryki, n.p.m.Antarktydy, DalejAustralii nai południeOceanii, średniaWydawnictwo wysokośćSTAPIS, wynosi 900 m n.p.m. Jeden z łańcuchówKatowice, znany jako Alpy Australijskie2010, zawieraISBN w sobie najwyższy szczyt Australii – [[Góra Kościuszki|Górę Kościuszki]] (2228 m n.p.m.){{r|brit}}978-83-61050-39-1</ref>.
 
Na wschodnich stokach rosną bujne [[Sawanna|sawanny]] i lasy głównie [[Eukaliptus|eukaliptusowe]]. Zachodnie stoki to suche sawanny.
Początek europejskiej migracji w region Wielkich Gór Wododziałowych zaczął sie w 1813, gdy Gregory Blaxland, W.C. Wentworth i William Lawson jako pierwsi przemierzyli ten łańcuch górski. Współcześnie jest ważny dla rolnictwa, przemysłu drzewnego i kopalnianego. Znajdują się w nim źródła kilku rzek, m.in. [[Snowy River]] (wschodnie stoki), [[Darling (rzeka)|Darling]] czy [[Murrumbidgee]] (zachodnie stoki). Tereny przeznaczone pod narciarstwo oraz obszary chronione, jak [[Park Narodowy Gór Błękitnych]], przyciągają turystów{{r|brit}}. Wielkie Góry Wododziałowe wraz z nadmorskimi nizinami wchodzą w skład [[Endemic Bird Area]] ''Eastern Australia''{{r|birdlife}}.
 
W Wielkich Górach Wododziałowych znajdują się źródła największych rzek Australii [[Murray (rzeka)|Murray]] i [[Darling (rzeka)|Darling]].
 
Główna grań stanowi dział wodny między [[Zlewnia|zlewnią]] [[Ocean Spokojny|Oceanu Spokojnego]] na wschodzie, a zlewniami [[Ocean Indyjski|Oceanu Indyjskiego]] i kotliną jeziora [[Eyre (jezioro)|Eyre]] na zachodzie (stąd nazwa gór)<ref name=":1" />.
 
Klimat górski, częściowo zwrotnikowy, na północy podrównikowy wilgotny. Średnia temperatura lipca na północy 15-20 °C, na południu 4-10 °C, w styczniu odpowiednio 25-28 °C i 15-20 °C<ref>Słownik Geografii Świata, tom II, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1977</ref>.
 
== Podział ==
Wielkie Góry Wododziałowe dzielą się na kilkadziesiąt pasm górskich i masywów.
 
Głównymi pasmami i masywami (z północy na południe) są: masyw [[Mount Tozer]] (544 m n.p.m.), [[McIlwraith Range]] (824 m n.p.m.), masyw [[Abbey Peak]] (585 m n.p.m.), [[Main Coast Range]] (1140 m n.p.m.), [[Mount Bartle Frere]] (1622 m n.p.m.).
 
Dalej na południe Wielkie Góry Wododziałowe rozdzielają się na dwa równoległe łańcuchy górskie.
 
Zachodni łańcuch to pasma i masywy: [[Newcastle Range]], [[Gregory Range]], [[Lolworth Range]], [[Drummond Range]], [[Warrego Range]], [[Chesterton Range]], [[Mount Acland]], [[Expedition Range]], [[Mount Huton]], ,[[Auburn Range]]. Natomiast wschodni (przybrzeżny) to: [[Seaview Range]], [[Mount Eliot]], [[Leichardt Range]], [[Clarke Range]], [[Denham Range]], [[Connors Range]], [[Caliope Range]].
 
Oba równoległe łańcuchy łączą się w rejonie masywu [[Mount Kiangarow]] i dalej na południe Wielkie Góry Wododziałowe już jako jeden łańcuch dzielą się na: [[Mac Pherson Range]], [[Richmond Range]], [[Mount Bajimba]], [[Kangaroo Range]], [[New England Range]], [[Nandewar Range]], [[Moonbi Range]], [[Hastings Range]], [[Liverpool Range]], [[Warrumbungle Range]], [[Barrington Tops]], [[Hunter Range]], [[Góry Błękitne (Australia)|Góry Błękitne]], [[The Yellow Mount]], [[Mount Bindo]], [[Mount Mac Alister]], [[Gourock Range]], [[Kybeyan Range]], [[Alpy Australijskie]] i [[Grampiany (Australia)|The Grampians]]<ref name=":1" />.
 
== Gospodarka ==
Pierwszymi Europejczykami którzy dotarli do Wielkich Gór Wododziałowych byli w 1813 roku Gregory Blaxland, W.C. Wentworth i William Lawson. Duży wkład w poznanie gór wniósł [[Paweł Edmund Strzelecki]]. Współcześnie region ten jest ważny dla rolnictwa, przemysłu drzewnego i kopalnianego. Są tu złoża [[Węgiel kamienny|węgla]], [[Złoto|złota]], [[Ruda miedzi|rudy miedzi]], [[Bizmut|bizmutu]], [[Molibden|molibdenu]], [[Cyna|cyny]], [[Ołów|ołowiu]] i [[Wolfram|wolframu]]<ref name=":0" />.
 
== Przypisy ==
{{Przypisy|
 
<ref name=gov>{{cytuj stronę | url = http://www.abs.gov.au/Ausstats/abs@.nsf/0/6a446874c613a955ca2569e300158043?OpenDocument | tytuł = MOUNTAIN SYSTEMS (OROGRAPHY) OF AUSTRALIA | opublikowany = Australian Bureau of Statistics | data dostępu = 15 lutego 2018}}</ref>
<ref name=birdlife>{{cytuj stronę | url = http://datazone.birdlife.org/eba/factsheet/186 | tytuł = Eastern Australia | opublikowany = BirdLife Data Zone | data dostępu = 15 lutego 2018}}</ref>
<ref name=brit>{{cytuj stronę | url = https://www.britannica.com/place/Great-Dividing-Range | tytuł = Great Dividing Range | opublikowany = Encyclopaedia Britannica Online | data dostępu = 15 lutego 2018}}</ref>
Linia 23 ⟶ 59:
[[Kategoria:Góry w stanie Wiktoria]]
[[Kategoria:Góry w stanie Queensland]]
[[Kategoria:Góry Australii]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wielkie_Góry_Wododziałowe”