Wersja z 10:18, 19 cze 2018 edytuj Gdarin (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 63 187 edycji m drobne techniczne ← poprzednia edycja		Wersja z 15:20, 23 cze 2018 edytuj anuluj edycję Ironupiwada (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Uprawnieni do logowania się z zablokowanych adresów IP 33 539 edycji dr red. Znacznik: VisualEditor następna edycja →
Linia 11: Polski mesjanizm jest szerokim i różnorodnym nurtem, którego poszczególni przedstawiciele znacząco różnili się między sobą. Historycy idei dzielą mesjanizmy według różnych kryteriów: * mesjanizm parakletyczny ([[Józef Hoene-Wroński]], [[August Cieszkowski]]) – ma charakter filozoficzny, dążący do stworzenia [[system filozoficzny\|systemu filozoficznego]], łączącego religię i filozofię. Filozofia jest sposobem zaprowadzenia Królestwa Bożego na Ziemi jako królestwa [[Duch Święty\|Ducha Świętego]] ([[paraklet\|parakleta)]]. Mesjanistyczna filozofia miała przezwyciężać różnice między filozofią a religią, i łączyć elementy [[racjonalność\|racjonalistyczne]] z duchowymi. Mesjanizmy parakletyczne miały charakter ewolucyjny, opisując zbawienie ludzkości jako dokonujące się w procesie historycznym w toku kolejnych epok{{odn\|Pieróg\|2002\|s=538}}. Ten rodzaj mesjanizmu stara się rozumowo i filozoficznie dowieść swoich twierdzeń{{odn\|Pieróg\|2002\|s=539}}. * mesjanizm [[perfekcjonizm moralny\|perfekcjonizmu moralnego]] ([[Andrzej Towiański]], [[Adam Mickiewicz]]) – jest to mesjanizm rewolucyjny, radykalnie [[irracjonalizm\|irracjonalistyczny]], krytykujący myślenie filozoficzne, podejście naukowe i racjonalne ioraz ~~przeciwstawiając~~przeciwstawiający im [[intuicja\|intuicję]], [[objawienie]], głębię uczucia czy doskonałość moralną. Przypisuje on duże znaczenie wybitnym jednostkom (genialnym, doskonałym moralnie, natchnionym), które prowadzą zbiorowości (przede wszystkim [[naród]]) do walki ze złem{{odn\|Pieróg\|2002\|s=538-539}}. Ten rodzaj mesjanizmu podawał w wątpliwość wartość rozumowego dowodzenia twierdzeń, starając się zrealizować swoje wizje za pomocą czynu moralnego. * mesjanizm poetycki (mesjanizm natchnienia) ([[Juliusz Słowacki]], [[Zygmunt Krasiński]]) – był nurtem łączącym elementy obu powyższych. Przyznawał dużą rolę natchnieniu i [[mistycyzm]]owi, jednak nie przeciwstawiał im ostro myśleniu racjonalistycznemu i filozofii. Natchniony poeta miał w tym nurcie pozycję uprzywilejowaną, wskazując kierunek rozwoju narodowi. Ten rodzaj mesjanizmu starał się wyrazić w natchnionej twórczości poetyckiej, wpływając na żywiołowy rozwój wielu nurtów literackich polskiego romantyzmu{{odn\|Pieróg\|2002\|s=539}}. Linia 23: === Korzenie === Chociaż mesjanizm polski ~~uważany~~uznawany jest za nurt bardzo oryginalny, to wielu aspektach jest podobny do innych mesjanizmów. Pierwotną formą mesjanizmu jest [[mesjanizm żydowski]], mający charakter narodowo-religijny, łączący wiarę w nadejście [[Pomazaniec\|Mesjasza]] i bycie [[naród wybrany\|narodem wybranym]]. Chrześcijańskie mesjanizmy miały charakter [[millenaryzm\|millenarystyczny]], opierając się na wierze w powtórne przyjście Mesjasza-Chrystusa, który miał panował przez tysiąc lat przed nastaniem [[Sąd Ostateczny\|Sądu Ostatecznego]]{{odn\|Pieróg\|2002\|s=537}}{{odn\|Skoczyński\|Woleński\|2010\|s=256-257}}. Mesjanizmy rozkwitły w [[romantyzm]]ie, stawiając sobie za cel odnowienie duchowości i religii w opozycji zarówno do [[oświecenie (epoka)\|myślenia oświeceniowego]], jak i do instytucjonalnej religii (Kościoła katolickiego){{odn\|Pieróg\|2002\|s=537}}. O ile w myśli oświeceniowej silne były wątki [[empiryzm\|empiryczne]] i [[racjonalizm filozoficzny\|racjonalistyczne]], to romantyzm podkreślał rolę [[emocja\|emocji]] i [[wyobraźnia\|wyobraźni]]{{odn\|Skoczyński\|Woleński\|2010\|s=256}}. Mesjanizm polski, obok francuskiego i niemieckiego był najżywotniejszą postacią romantycznego mesjanizmu{{odn\|Pieróg\|2002\|s=537}}. Był tworzony przede wszystkim w [[Wielka Emigracja\|polskich środowiskach emigracyjnych]] przebywających we Francji po [[powstanie listopadowe\|powstaniu listopadowym]]{{odn\|Skoczyński\|Woleński\|2010\|s=258}}. Pod względem filozoficznym czerpał z wielu stanowisk filozoficznych: francuskiej filozofii religijno-społecznej, [[idealizm niemiecki\|niemieckiego idealizmu]], [[mistycyzm]]u [[Jakob Böhme\|Jakoba Böhmego]] i [[Emanuel Swedenborg\|Emanuela Swedenborga]], [[sarmatyzm]]u i [[słowianofilstwo\|słowianofilstwa]]. Dodatkowo szukano [[racjonalizacja\|racjonalizacji]] upadku państwa polskiego, represji po [[powstanie listopadowe\|powstaniu listopadowym]] i własnej słabości wobec zaborców. Znajdowano ją w podkreślaniu własnej wyższości moralnej, traktowaniu nieszczęść i cierpienia jako sił oczyszczających, czy interpretacji własnego losu w kategoriach biblijnego odkupienia grzechów. Sprzyjało to powstawaniu dzieł literackich i filozoficznych podkreślających wyjątkową misję historyczną narodu polskiego i mitologizujących polską przeszłość{{odn\|Pieróg\|2002\|s=537}}. W związku z warunkami społecznymi i politycznymi, polski romantyzm uzyskał charakter krytyczny, czy wręcz rewolucyjny wobec rzeczywistości (w przeciwieństwie np. do mesjanizmu niemieckiego, który rzeczywistość afirmował){{odn\|Skoczyński\|Woleński\|2010\|s=256}}.

Mesjanizm polski: Różnice pomiędzy wersjami