Zakon krzyżacki: Różnice pomiędzy wersjami

Ponowny rozpęd zakonowi nadał czwarty z kolei wielki mistrz zakonu [[Hermann von Salza]], który drogą cierpliwych działań dyplomatycznych wyjednywał u [[papież]]y i [[Święty cesarz rzymski|cesarzy]] kolejne przywileje i dobra na terenie Włoch, Niemiec i [[Palestyna|Palestyny]], dzięki czemu zakon stał się prawdziwą potęgą ekonomiczną i polityczną, znacznie wyprzedzając joannitów i templariuszy. Dzięki nadaniom cesarza [[Fryderyk II Hohenstauf|Fryderyka II]] zakon posiadał liczne dobra na [[Sycylia|Sycylii]], posiadłości w [[Brindisi]], [[Bari]], Barletcie, [[Palermo]]. W 1212 r. [[Armenia Mała|król Armenii]] podarował zakonowi twierdzę Amudain. W 1219 r. w trakcie [[V wyprawa krzyżowa|V wyprawy krzyżowej]] zakonnicy mieli znaczący udział w [[Oblężenie Damietty (1218–1219)|oblężeniu Damietty]]. Sława ich czynów spowodowała wiele nadań w Europie. Konwenty zakonu powstały przy posiadłościach w [[Wenecja|Wenecji]], [[Parma|Parmie]], [[Padwa|Padwie]], [[Bolonia|Bolonii]], [[Friuli]]. Duże donacje zakon otrzymał też w [[Hesja|Hesji]], [[Turyngia|Turyngii]], [[Nadrenia|Nadrenii]] i [[Frankonia|Frankonii]]. W 1228 r. zakon rozpoczął budowę zamku [[zamek Montfort|Montfort]], a w 1229 otrzymał szpital w Jerozolimie. Oprócz licznych nadań w Akce, [[Antiochia (Turcja)|Antiochii]], [[Sydon]]ie, [[Trypolis]]ie, [[Jafa|JaffieJafie]] zakon otrzymał też baronię Sydon. Wielki mistrz zyskał też szczególną przychylność [[Honoriusz III|Honoriusza III]], który nadał krzyżakom 113 przywilejów.

[[Pokój kaliski 1343|Pokój w Kaliszu]] zmusił zakon do zaprzestania ataków na Polskę. Zakon skierował wtedy przeciw [[Litwa|Litwie]], zajmując częściowo [[Żmudź]]. Zmusiło to księcia litewskiego [[Władysław II Jagiełło|Jagiełłę]] do przyjęcia chrztu, na którym otrzymał imię Władysław oraz ożenku z córką [[Ludwik Węgierski|Ludwika Węgierskiego]] – [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigą Andegaweńską]], zapoczątkowując unię polsko-litewską. Jagiełło na skutek ciągłych walk podjazdowych na Kujawach i na Litwie prowadzonych przez zakon, zdecydował się ostatecznie na rozpoczęcie [[Wielka wojna z zakonem krzyżackim|wielkiej wojny]] (1409-14111409–1411), której kulminacyjnym momentem była [[bitwa pod Grunwaldem]], a uwieńczeniem [[pokój toruński 1411|pokój w Toruniu]] (1411). Pokój ten został mimo zwycięskiej kampanii wojskowej wymuszony na Jagielle ogólną sytuacją polityczną Polski, gdyż w obronie zakonu stanęła koalicja władców z dynastii Luksemburskiej – Jana, ks. zgorzeleckiego, Wacława, króla Czech oraz króla Węgier Zygmunta. Pokój ten nie oddał ponownie Pomorza Gdańskiego ani ziemi chełmińskiej, zmusił jednak zakon do zaprzestania ataków na Litwę i Polskę. Zakon zaczął od tego czasu tracić na sile, a jego sytuacja ekonomiczna pogorszyła się na skutek blokady wymiany handlowej prowadzonej przez Polskę i Litwę.

{{Osobny artykuł|Wojna polsko-krzyżacka w latach 1431-1435(1431–1435)}}

Mimo to zakon co jakiś czas organizował łupieżcze wypady na tereny Warmii i Mazur, jednak już bez większych rezultatów. Od 1501 wielcy mistrzowie krzyżaccy odmawiali składania [[hołd lenny|hołdu lennego]] [[władcy Polski|władcom Polski]], co stało się powodem [[Wojnawojna polsko-krzyżacka (1519–1521)|wojny polsko-krzyżackiej 1519-1521]]. Po przegranej wojnie, zmuszony przez koneksje rodzinne oraz dla zachowania pokoju wewnętrznego, wielki mistrz zakonu [[Albrecht Hohenzollern (1490–1568)|Albrecht Hohenzollern]] przeszedł na [[luteranizm]], co położyło kres istnieniu państwa zakonnego. Państwo zarządzane przez Albrechta, mimo że wciąż dość silne militarnie, znalazło się w próżni politycznej, co wykorzystał król polski [[Zygmunt I Stary]] i zmusił Albrechta do [[Hołd pruski 1525|hołdu lennego]] w 1525, jako wieczystego lennika Królestwa Polskiego.

Obecną siedzibą wielkiego mistrza jest dom zakonny w Wiedniu przy Singerstraße 7, obok archikatedry św. Szczepana. Austriackie zakonnice mają swój dom w [[Friesach (Karyntia)|Friesach]]. Oprócz Austrii zgromadzenie ma swe domy również w Niemczech ([[Weyarn]], [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurcie nad Menem]], [[Darmstadt]], [[Wetter (Hessen)]] i w [[Sielenbach]]; zakonnice w [[Pasawa|Passawie]]), Włoszech ([[Lana (Włochy)|Lana]]), Słowenii ([[Lublana|LjubljanaLublana]]; zakonnice w [[Gmina Ljutomer|Ljutomer]]), Słowacji (podlega prowincjałowi w Opawie, konwent w [[Topolczany|Topoľčanach]]) i Belgii (Alden Biesen). Zakon kieruje parafiami, prowadzi pracę duszpasterską, sprawuje opiekę duchową w szpitalach zakonnych, prowadzi placówki służby zdrowia, domy starców i domy dziecka.

== LiteraturaBibliografia ==

* {{Cytuj książkę | nazwisko=Kuczyński | imię=Stefan M. | autor=| tytuł=Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-14111409–1411 | data=1960 | wydawca=Wydawnictwo MON | miejsce=Warszawa | isbn= | strony= |odn=tak}}

{{kontrolaKontrola autorytatywna}}