Wiorsta: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
m + tabela |
||
Linia 1:
{{Czy wiesz do artykułu|1}}
'''Wiorsta''' ({{w języku|ru|верста}} [''wiersta'']) – dawna ([[Układ SI|niemetryczna]]) [[Rosja|rosyjska]] miara długości. Wielkość tej jednostki miary była zróżnicowana, bowiem zależała od długości [[sążeń|sążnia]]. Prawo [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskiego]] ustanowiło system miar w 1835{{r|pwn_miary}} i wiorsta (liczona jako 500 sążni) stanowiła równowartość 1,0668 [[kilometr|km]]. Wiorsta była stosowana także na części [[Systemy miar stosowane na ziemiach polskich|ziem polskich]] – w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]] (''Kongresówce'') od 1849{{r|pwn}} do wprowadzenia systemu metrycznego w 1918{{r|pwn_miary
Wielkość wiorsty była zróżnicowana – w zależności od stosowanej długości [[sążeń|sążnia]]{{r|pwn}}. „[[s:M. Arcta Słownik ilustrowany języka polskiego|Słownik ilustrowany języka polskiego]]” [[Michał Arct|Michała Arcta]] (1916) określał wielkość wiorsty jako 1064,5 metra{{r|Arct}}.
{| class="wikitable"
|+Zestawienie miar wiorsty w różnych okresach <br /><small>(za:Gyllenbok: „Encyclopaedia of Historical Metrology, Weights, and Measures” (2018)){{r|Gyllenbok}}</small>
|-
! qwerty !! wiorsta !! wiorsta geodezyjna <br>(межевая верста)<br><small>(do pomiaru działek i odległości między osadami)</small>
|-
| system [[Księstwo czernihowskie|czernihowsko]]-[[Księstwo Moskiewskie (1213–1248)|moskiewsko]]-[[Ruś Włodzimiersko-Suzdalska|włodzimiersko-suzdalski]] || <center> 1064 m</center>||
|-
| XV-XVI w || <center> 1080 m</center> ||
|-
| XVII-XVIII w. || <center> ~1080 m</center> || <center> ~2160 m</center>
|-
| po 1753 || <center> 1076,88 m</center> || <center> 2153,76 m</center>
|-
| po 1833 || <center> 1066,790 424 m</center> ||
|}
Rosyjskie mapy wykonywane były w skali dopasowanej do wiorst{{r|Czerny}}:
Linia 29 ⟶ 47:
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/miary-rosyjskie;3940382.html | tytuł = Miary rosyjskie | autor = encyklopedia.pwn.pl | opublikowany = [[Encyklopedia PWN (internetowa)]] | język = pl | data dostępu = 2018-06-30}}</ref>
<ref name="Gloger">{{Cytuj książkę | autor = [[Zygmunt Gloger]] | tytuł = [[s:Encyklopedia staropolska|Encyklopedia staropolska ilustrowana]]; [hasło: MILA] | wydawca = P. Laskauer i W. Babicki | miejsce = Warszawa | data = 1900–1903 | seria = | url = https://polona.pl/item/encyklopedja-staropolska-ilustrowana-t-3-k-p,MTE1OTQ4ODU/4/#info:metadata}}</ref>
<ref name="Arct">{{Cytuj książkę | autor = [[Michał Arct]] | tytuł = Słownik ilustrowany języka polskiego | wydawca = M. Arcta | miejsce = Warszawa | data = 1916 | seria =
<ref name="Czerny">{{Cytuj książkę | autor = Andrzej Czerny (red.) | tytuł = Powstanie i etapy rozwoju map topograficznych do końca XIX wieku [w:] Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych | wydawca = Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej | miejsce = Lublin | data = 2015 | seria = | url = http://phavi.umcs.pl/at/attachments/2016/0708/103742-czerny-dawne-mapy-07-07-low-res.pdf | strony = 11-84 | isbn = 978-83-939172-2-8}}</ref>
<ref name="Majdowski">{{Cytuj pismo | autor = Andrzej Majdowski | tytuł = O znakach drogowych w Królestwie Polskim | czasopismo = Ochrona Zabytków | wydanie = 185 | wolumin = 47/2 | strony = 211-214 | język = pl | data = 1994 | url = http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Ochrona_Zabytkow/Ochrona_Zabytkow-r1994-t47-n2_(185)/Ochrona_Zabytkow-r1994-t47-n2_(185)-s211-214/Ochrona_Zabytkow-r1994-t47-n2_(185)-s211-214.pdf}}</ref>
<ref name="Gyllenbok">{{Cytuj książkę | autor = Jan Gyllenbok | tytuł = Encyclopaedia of Historical Metrology, Weights, and Measures (Tom 58 z Science Networks. Historical Studies) | wydawca = Birkhäuser | miejsce = Bazylea | data = 2018 | seria = | url = https://books.google.pl/books?id=IJJVDwAAQBAJ&pg=PA2016&lpg=PA2016&dq=%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B0+encyclopedia&source=bl&ots=zc-nroQo3x&sig=92Rk9T6d5LmLsyZkcFK_9vE0crk&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwie9bHklP7bAhWHY1AKHTZlD3YQ6AEIQTAC#v=onepage&q=%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B0%20&f=false | strony = 2012-2014 | isbn = 9783319667126}}</ref>
}}
| |||