Pałacyk Emanuela Rosta w Bielsku-Białej: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Gower (dyskusja | edycje)
m lit.
Linia 7:
 
== Historia ==
Budynek powstał dla [[Emanuel Rost (junior)|Emanuela Rosta juniora]], wziętego bielsko-bialskiego architekta, autora m.in. [[Ratusz w Bielsku-Białej|gmachu ratusza]] i [[kamienica Pod Żabami|kamienicy Pod Żabami]], syna [[Emanuel Rost (senior)|Emanuela Rosta seniora]], również architekta. Zbudowany według własnego projektu był jego domem prywatnym oraz siedzibą biura architektoniczno-budowlanego.
 
W rękach rodziny Rostów, która w osobie jeszcze jednego Emanuela (1892–1973) kontynuowała tradycje architektoniczne po śmierci Rosta juniora w 1915 r., pałacyk pozostawał do końca II wojny światowej. 11 kwietnia 1945 został po nacjonalizacji przydzielony Wydziałowi Oświaty i następnie ulokowano w nim internat Polskiego Liceum Pedagogicznego. Po likwidacji tej szkoły w 1974 r. internat użytkowała Szkoła Zawodowa przy [[Fabryka Samochodów Małolitrażowych|Fabryce Samochodów Małolitrażowych]] oraz przez pewien czas Liceum Ekonomiczne.
 
W 1979&nbsp;r. budynek przekazano [[Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Bielsku-Białej|Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej]], założonej w roku 1951 i zajmującej wcześniej tzw. gmach szkół średnich przy ul. Słowackiego róg Sienkiewicza. Biblioteka przeniosła się do pałacyku po jego generalnym remoncie w styczniu 1980. Parter zajęły pomieszczenia biblioteczna, a część piętra – administracyjne. W&nbsp;1981&nbsp;r. piętro otrzymał ośrodek kształcenia nauczycieli znany obecnie jako Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM”. W 2015&nbsp;r. placówkę przeniesiono do niedalekiego gmachu po zlikwidowanym Kolegium Nauczycielskim przy ul.&nbsp;Legionów&nbsp;25<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.bielsko.info/7957-konczy-sie-pewien-etap-kolegium-bielsko-biala| tytuł = Kończy się pewien etap Kolegium| opublikowany = bielsko.info| data = 1 stycznia 2015| język = pl| data dostępu = 2017-08-19}}</ref> i biblioteka pozostaje jedynym użytkownikiem obiektu. Od roku 2006 nieruchomość jest jej oddana w trwały zarząd.
 
3&nbsp;maja 1986&nbsp;r. budynek został wpisany do [[rejestr zabytków|rejestru zabytków]] (nr rej. A-452/86)<ref name="zabytek">{{zabytek|śląskie|strony = 12|data dostępu = 2017-08-19}}</ref>.
 
== Architektura i wnętrza ==
Jednopiętrowy narożny budynek w typie pałacu miejskiego jest bogato zdobiony w duchu [[rokoko|neorokoka]]. W dekoracji fasady występują [[herma|hermy]], wazony, figury pełnoplastyczne (głównie postaci kobiece), [[kartusz (ozdoba)|kartusze]], [[maszkaron]]y, ornamenty muszli i łusek, [[herb Bielska-Białej#herb Białej|herby miejskie Białej]] i rozbudowane nadokienniki. Nad dachem z [[lukarna]]mi wznoszą się dwie kopuły o sylwecie [[szyszak (hełm)|szyszaka]], które nawiązują do architektury wiedeńskiego [[Hofburg]]a.
 
Od południa do budynku przylega ogród krajobrazowy, obecnie o częściowo zatartej kompozycji. Zachowane zadrzewienie pochodzi z lat 1910–1935, składają się na nie [[sosna wejmutka|sosny wejmutki]], [[buk]]i, [[kasztan jadalny|kasztany]] i [[platan]]. Niegdyś ogród wykorzystowanowykorzystywano m.in. do lekcji botaniki dla dzieci. Od strony ogrodu znajduje się przeszklona weranda. Ogrodzenie stanowi kamienny cokół z ażurowymi metalowymi przęsłami przedzielonymi żeliwnymi słupkami.
 
Zachowała się większość oryginalnego wystroju wnętrz, w których dominuje [[secesja (sztuka)|styl secesyjny]]. Sień i klatkę schodową zdobią m.in. wielobarwne witraże okienne z motywami ptaków, ornamenty [[rocaille]], [[kampanula|kampanule]], [[koncha|konchy]], sztukateria kwiatowa i żeliwna balustrada z wizerunkiem [[gryf]]a. W pomieszczeniach parteru i piętra znajdują się ozdobne [[stiuk]]owe sufity, czasem również stropy [[kaseton]]owe i [[plafon]]owe, [[boazeria|boazerie]] z [[intarsja|intarsjowanymi]] wzorami, [[płycina|płycinowa]] stolarka drzwiowa z rzeźbiarskimi [[supraporta]]mi, liczne kominki w oprawie z drewna, marmuru i ceramiki, kompozycje z kafli, a także oryginalne zespoły mebli na stałe przytwierdzonych do ścian, ozdobnie wytłaczane żeliwne kaloryfery ze zdobionymi osłonami oraz dwie łazienki, w tym jedna (na pierwszym piętrze) z całkowicie pierwotnym wyposażeniem.
 
Każde pomieszczenie utrzymane jest w innym klimacie. Do najciekawszych należy tzw. pokój japoński (pierwotnie [[oranżeria]]) inspirowany sztuką Dalekiego Wschodu z narożną fontanną, w którym do dekoracji ścian wykorzystano ciemnozielone kafle oraz pręty z prawdziwego [[bambus]]a, sala balowa, a także dawna kaplica wykonana w całości z różnych gatunków drewna, gdzie na intarsjowanej boazerii umieszczono pejzaż Białej z przełomu XIX i XX wieku z Beskidami w tle, a w narożniku znajduje się duży secesyjny kominek z niemieckim napisem na [[mosiądz|mosiężnej]] pokrywie: ''Edel sei der Mensch, hilfreich und gut''<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.pinselpark.de/literatur/g/goethe/poem/edel.html | tytuł = Johann Wolfgang von Goethe, Das Göttliche | data dostępu = 2017-09-01}}</ref> (''Szlachetny niech będzie człowiek, pomocny i dobry''<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.knpk.ah.edu.pl/palio/html.run?_Instance=wsh-postgres&_PageID=1&_CatID=950&_LangID=1&_CheckSum=-518239703 | tytuł = Johann Wolfgang von Goethe, Boskość | data dostępu = 2017-09-01}}</ref>) – cytat z wiersza „Boskość“ [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethego]].
 
<gallery>
Linia 28:
Żeliwna balustrada z wizerunkiem gryfa.jpg|Żeliwna balustrada z wizerunkiem gryfa
Sufit we wnętrzu pałacyku Emanuela Rosta w Bielsku-Białej.jpg|Sufit w sali wykładowej
Klatka schodowa pałacyku Emanuela Rosta w Bielsku-Białej.jpg|Klatka schodowa
PBW czytelnia.JPG|Czytelnia Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej
</gallery>