Huari Bumedien: Różnice pomiędzy wersjami

W 1960 został szefem sztabu Narodowej Armii Wyzwoleńczej<ref name=B>{{cytuj stronę| url =http://www.britannica.com/biography/Houari-Boumedienne| tytuł =Houari Boumedienne| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = en}}</ref>. Po uzyskaniu przez Algierię niepodległości był szefem sztabu armii, urząd ten sprawował do roku 1962. Od września 1962 roku przyznano mu ministerstwo obrony a od 1963 roku był wicepremierem<ref name=O>{{cytuj stronę| url = http://portalwiedzy.onet.pl/75990,,,,bumedien_huari,haslo.html| tytuł =Bumedien Huari| autor = | opublikowany = portalwiedzy.onet.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Posiadał ogromne wpływy polityczne, nie protestował jednak przed objęciem władzy prezydenta Algierii przez kombatanta [[Ahmad Ben Bella|Ahmeda Ben Bellę]]. Podlegały mu policja i armia. Wewnątrz partii stał na czele frakcji umiarkowanej przeciwnej radykałom Ben Belli<ref name=B>{{cytuj stronę| url =http://www.britannica.com/biography/Houari-Boumedienne| tytuł =Houari Boumedienne| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = en}}</ref><ref name="PAR2">''Nadeem F. Paracha: Socjalizm islamski''. Część II – czas sukcesów (1952-78)</ref>. W czerwcu 1963 roku Ben Bella obawiając się Bumediena usunął go ze stanowiska ministra obrony a następnie przystąpił do usuwania z rządu osób sprzyjających pułkownikowi. Do degradacji Bumediena doszło pod jego nieobecność w kraju, przebywał on wówczas z delegacją w [[Moskwa|Moskwie]]<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Pomimo utraty stanowiska systematycznie gromadził wokół siebie coraz większe wsparcie. Bazował przy tym na niezadowolonych z rządów Belli członków rządzącej partii i wojskowych<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>.

Wykorzystując coraz większe niezadowolenie wojska z prób ograniczania jego roli przez urzędującego prezydenta, 19 czerwca 1965 aresztował Ben Bellę i jego najbliższych współpracowników w całkowicie bezkrwawym [[zamach stanu|zamachu stanu]]. Przejęcie władzy przez Huariego Bumediena wywołało międzynarodowe zaskoczenie, niemniej jednak w kraju obeszło się bez większego sprzeciwu obywateli<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Po sukcesie zamachu powołał do życia Radę Rewolucyjną, na czele której stanął<ref name=B>{{cytuj stronę| url =http://www.britannica.com/biography/Houari-Boumedienne| tytuł =Houari Boumedienne| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = en}}</ref><ref name="PAR2">''Nadeem F. Paracha: Socjalizm islamski''. Część II – czas sukcesów (1952-78)</ref><ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref><ref name="Greilsamer118" >Laurent Greilsamer, ''Ostatnie dni Huariego Bumediena'', w: ''Ostatnie dni dyktatorów'', wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, tłum. Anna Maria Nowak, s. 118.</ref>.

Wraz z rozpoczęciem jego rządów w kraju rozpoczął się okres stabilizacji. Stabilizacja została zakłócona jedynie raz w 1967 roku kiedy doszło do nieudanej próby puczu niechętnych mu wojskowych<ref name=O /><ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Jego styl rządów znacznie odbiegał od sposobu noszenia się Ben Belli. Bumedien ograniczył represyjne metody stosowane wobec opozycji, zrezygnował z haseł [[walka klas|walki klas]] na rzecz budowy jedności narodowej. Jako zwolennik [[socjalizm arabski|socjalizmu arabskiego]]<ref name=O /> od początków rządów skupił się na budowie [[socjalizm|socjalistycznego]] charakteru państwa<ref>Aleksandra Kasznik-Christian, ''Algieria'', Warszawa 2006, s. 387.</ref>. W osiągnięciu socjalizmu i budowie nowej Algierii posłużyć miała potrójna rewolucja obejmująca [[reforma rolna|reformę rolną]], industrializację oraz rewolucję kulturalną<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Pułkownik mógł realizować swoje reformy poprzez skupienie w swoich rękach najważniejszych stanowisk państwowych. Był on prezydentem, premierem, przewodniczącym Rady Rewolucyjnej i partii oraz ministrem obrony narodowej<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Przejęcie władzy przez Bumediena wzbudziło sprzeciw części lewicowych i sympatyzujących z Ben Bellą członków rządzącej partii. Połączyli oni siły z algierskimi [[komunizm|komunistami]] którzy również przeszli do opozycji i utworzyli Ludowy Ruch Oporu. Zdominowana przez komunistów organizacja została poddana przez rząd aresztowaniom. Nie trwały one jednak długo gdyż Bumedien starał się złagodzić napięcie. W ramach tej polityki powierzył on komunistycznym politykom stanowiska w rządzie, głównie te powiązane z gospodarką<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>.

Pułkownik prowadził budowę aparatu państwowego, co nie zostało zrealizowane za rządów poprzedniego prezydenta. Pierwszym etapem budowy była likwidacja niezależności wilajatów (struktur samorządowych odpowiadających polskim województwom), które były przez byłych liderów partyzanckich traktowane jako własne strefy wpływów. Bumedien w polityce administracyjnej odszedł od zasady przydzielania urzędów weteranom wojny o niepodległość, nadając stanowiska państwowe osobom do tego kompetentnym<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Powołał rady gminne i zgromadzenia wilajtowe. W lutym 1967 roku przeprowadzone zostały pierwsze wybory do Gminnego Zgromadzenia Ludowego. Prezydent liczył że takie rady przyciągną najbardziej aktywnych działaczy i wzmocnią rządzącą monopartię u podstaw<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Rady gminne nie zostały zrealizowane na skutek braków personalnych i niedostatecznych finansów<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Kolejnym etapem budowy administracji było utworzenie działających przy prefektach, Wilajatowych Zgromadzeń Ludowych. Zgromadzenia koordynowały politykę gospodarczą, socjalną i kulturalną na poziomie lokalnym. Pierwsze wybory do nich odbyły się w maju 1969 roku a wszyscy kandydaci startowali z listy Frontu Wyzwolenia Narodowego<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W ramach reformy administracyjnej zwiększono liczbę wilajtów do 31 (z 15) a powiatów do 161. Efektem takiego poszerzenia była rozbudowa [[biurokracja|biurokracji]]<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>.

W 1975 roku, w dziesiątą rocznicę przejęcia władzy, zapowiedział utworzenie nowej konstytucji, karty narodowej oraz wybory prezydenckie i do Zgromadzenia Narodowego. Prace nad kartą narodową zakończono w lutym 1976. Jej wprowadzenie w życie zostało poddane [[referendum]] które odbyło się w czerwcu tego samego roku. Karta stanowiła manifest ideologiczny, przedstawiono w niej specyfikę socjalizmu algierskiego, którego podstawą miało być chłopstwo<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W listopadzie, również na drodze referendum przyjęto nową konstytucję. W grudniu odbyły się z kolei wybory w których wygrał Bumedien, zdobywając 95% głosów. W lutym kolejnego roku odbyły się wybory do Ludowego Zgromadzenia Narodowego<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Nowe władze wywodzące się w większej mierze z inteligencji i kadr administracyjnych aniżeli kombatantów wojny o niepodległość, skupiły się na industrializacji kraju. Proces ten umożliwiły bogactwa naturalne kraju: [[Ropa naftowa|ropa]], [[gaz]], [[uran]], [[fosforany]] i [[Żelazo|rudy żelaza]]<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Zanim rozpoczęto industrializację, dokonano [[nacjonalizacja|nacjonalizacji]] sektora bankowego, przemysłu maszynowego i wydobywczego. Rząd planował także nacjonalizację przemysłu lekkiego do czego jednak nie doszło<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Sytuację gospodarczą znacznie poprawił wzrost cen ropy naftowej, jaki miał miejsce w pierwszej połowie lat 70. Umożliwił on rozpoczęcie industrializacji i budowę modelu [[państwo opiekuńcze|państwa opiekuńczego]]. Proces ten uległ spowolnieniu ze względu na konieczność kupowania technologii na Zachodzie i zatrudniania tamtejszych specjalistów<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>.

Industrializacja udała się w zakresie budowy przemysłu wydobywczego, pozostałe zakłady były jednak deficytowe. Nie zdołano stworzyć przemysłu, mogącego funkcjonować dzięki rodzimym specjalistom i technologiom. Problemem była biurokracja, [[nepotyzm]] i [[korupcja]]. Problemy związane również były z widocznymi różnicami między wsią a miastami - co spowodowane były niską efektywnością rolnictwa. Rolnictwo było zarządzane kolektywnie a na wzór innych socjalizmów, pracę na roli podejmowali między innymi studenci w ramach akcji [[propaganda|propagandowych]]. Realizowany był pomysł tworzenia obejmujących wiosek socjalistycznych. Taki modelowy rodzaj wiosek obejmował domy w liczbie od 100 do 300, centrum handlowe, [[meczet]], łaźnię i szkołę<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Nacjonalizacja krjaowego przemysłu naftowego doprowadziła do ziwększenia dochodów państwa. Z drugiej strony skupienie się na „przemyśle uprzemysławiającym” doprowadziło<ref name="Greilsamer119" >Laurent Greilsamer, ''Ostatnie dni Huariego Bumediena'', w: ''Ostatnie dni dyktatorów'', wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, tłum. Anna Maria Nowak, s. 119.</ref> do załamania się tego sektory gospodarki. Nastąpiła również dezorganizacja społeczna połączona z ówczesną eksplozją demograficzną: od 1962 do 1978 liczba mieszkańców zwiększyła się 6 milionów, a bezrobocie trzykrotnie wzrosło<ref name="Greilsamer118"/>.

Doprowadził do znacznej likwidacji [[analfabetyzm]]u który przed laty był w Algierii powszechny<ref name=P>{{cytuj stronę| url = http://prawy.pl/5609-algieria-kraj-ktory-nie-chce-rewolucji/| tytuł =Algieria – kraj który nie chce rewolucji| autor = Karol Kaźmierczak| opublikowany = prawy.pl/| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Prowadził politykę arabizacji i ograniczania francuskich wpływów kulturalnych i językowych<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Rząd Bumediena dużą rolę przywiązywał do religii islamu. Konstytucja z 1976 roku uznała islam za religię państwową. Sam prezydent podkreślał że socjalizm jest zakorzeniony w islamie i odrzucał [[marksizm]] który uważał za zachodni<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. Pomimo odwołań do islamu, w sferze obyczajowej prowadził politykę rozdziału religii i państwa zwalczając wpływy konserwatywnych duchownych<ref name="Greilsamer118"/>.

Umocnił pozycję na arenie międzynarodowej<ref name="Greilsamer118" />. Prowadził politykę niezaangażowania się, utrzymując dobre stosunki zarówno z [[Układ Warszawski|Układem Warszawskim]], jak i [[NATO]]<ref name="Greilsamer118" />. Algieria stała się nieformalnym liderem [[Trzeci Świat|Trzeciego Świata]] a pozycja Algierii w tym kręgu świata była o wiele wyższa aniżeli rzeczywista siła państwa<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W 1973 zorganizował w Algierze – algierskiej stolicy – szczyt [[Ruch Państw Niezaangażowanych|ruchu państw niezaangażowanych]], a w tym czasie pełnił rolę przewodniczącego organizacji. W 1973 wystąpił w siedzibie [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]], gdzie ogłosił w przemówieniu „nowy międzynarodowy ład gospodarczy”<ref name=B>{{cytuj stronę| url =http://www.britannica.com/biography/Houari-Boumedienne| tytuł =Houari Boumedienne| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = en}}</ref><ref name="Greilsamer118" />. W 1975 roku brał udział w mediacjach między szachem [[Iran|irańskim]] [[Mohammad Reza Pahlawi|Mohammadem Rezą Pahlawim]] a wiceprezydentem [[Irak]]u [[Saddam Husajn|Saddamem Husajnem]] w wyniku czego doprowadzono do [[porozumienie w Algierze (1975)|porozumienia w Algierze]] kończącego długoletni konflikt między państwami<ref>Ryszard Malik: ''Gangster z Tikritu''. Kraków: Assimil, 2004, s. 74-75. {{ISBN|83-87564-42-7}}.</ref>.

Starał się uniezależnić od [[Francja|Francji]] poprzez między innymi budowę lepszych stosunków ze [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Radzieckim]]<ref name=AR>{{cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20160305041447/http://www.romejko.edu.pl/content/pdf/17_romejko_elity_wladzy_algieria.pdf| tytuł = Elity władzy Algierii| autor = Ks. Adam Romejko | opublikowany = romejko.edu.pl| praca = | data = | język = pl}}</ref>. W ramach ograniczania wpływów francuskich, w 1968 wymusił na Francji zlikwidowanie baz militarnych w Al-Marsa al-Kabir pod Oranem a w 1971 przywrócił Algierii prawo własności do złóż gazu i ropy naftowej<ref name="Greilsamer118" />. Największym przeciwnikiem Bumediena w polityce zagranicznej były pro[[Stany Zjednoczone|amerykańskie]] monarchie arabskie i [[Izrael]]<ref name="PAR2"/> (był przeciwnikiem jakichkolwiek rozmów z Izraelem)<ref name=O />. Szczególnie złe relacje dzieliły Algierię z [[Maroko|Marokiem]] - w połowie lat 70. Algieria wsparła niepodległościowców z [[Front Polisario|Frontu Polisario]] z [[Sahara Zachodnia|Sahary Zachodniej]] i rozpoczęła ich finansowanie i zbrojenie. W 1976 roku wojska algierskie w liczbie 400 żołnierzy stoczyły bitwę z wojskiem marokańskim w Amgali<ref name=B>{{cytuj stronę| url =http://www.britannica.com/biography/Houari-Boumedienne| tytuł =Houari Boumedienne| autor = | opublikowany = britannica.com| praca = | data = | język = en}}</ref><ref name="Thompson, Virginia McLean 1980">Thompson, Virginia McLean; Thompson, Virginia; Adloff, Richard (1980). ''The Western Saharans: Background to Conflict'', s. 176, Croom Helm. {{ISBN|978-0-389-20148-9}}.</ref><ref name="Barbier, Maurice 2003">Barbier, Maurice (2003). ''Le conflit du Sahara occidental: Réédition d’un livre paru en 1982''. Harmattan. {{ISBN|978-2-296-27877-6}}.</ref>. .