Lilia złotogłów: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Linia 30:
 
== Morfologia ==
; Organy podziemne: [[Cebula (botanika)|Cebula]] złożona z licznych łusek o średnicy do 8 cm<ref name="grabowska">{{Cytuj książkę | tytuł = Grabowska Beata, Kubala Tomasz | wydawca = Lilie | miejsce = Poznań | data = 2010 | strony = 46 | isbn = 978-83-7506-506-0}}</ref>.
; [[Łodyga]]: Nierozgałęziona, sztywna, naga lub owłosiona, w górnej części czasem purpurowo nakrapiana, wysoka od 40 do 150 cm<ref name="grabowska"/>.
; [[Liść|Liście]]: Liście siedzące, podłużne, [[kształt liścia|eliptycznie lancetowate]], całobrzegie, szerokie na 2–5 cm, są wyraźnie unerwione. Ustawione na łodydze skrętolegle, tworzą zwykle 2–4 nibyokółki.
; [[Liść|Liście]]: Liście siedzące, dolne zebrane po 4–8 w okółki, górne skrętoległe. Blaszka [[kształt liścia|eliptycznie lancetowata]], całobrzega, szeroka na 2–5 cm, długa do 16 cm. Wiązki przewodzące wyraźnie widoczne w liczbie od 7 do 11<ref name="grabowska"/>.
; [[Kwiat]]y: [[Kwiatostan]] na wierzchołkuszczycie łodygi stanowi luźne [[grono]]. Kwiatyskładające barwysię odz ciemnoróżowej do brudnolila3–10, ciemnopurpurowo nakrapiane, w liczbie od trzechrzadko do dwunastu,20 osadzonekwiatów. Kwiaty na długich, łukowato zwieszającychwygiętych sięku dołowi [[szypułka]]ch. [[Okwiat]] nie zróżnicowany na [[kielich (botanika)|kielich]] i [[korona kwiatu|koronę]], sześciodziałkowysześciolistkowy, zeo średnicy 3–6 cm. Jego listki najczęściej mają barwę brudnoróżowoczerwoną i są ciemnopurpurowo nakrapiane. Osiągają dod 3 do 4,5 cm długości, są mięsiste i odwinięte ku górze<ref name="grabowska"/>. Ze środka wystaje maczugowaty słupek otoczony przez sześć pręcików o dużych purpurowo-czerwonych pylnikach. W miarę dojrzewania mięsistelistki działki [[okwiat]]uokwiatu odginają się coraz mocniej na zewnątrz, aż zawinięte dotkną nasady [[kwiat]]ukwiatu. Środkiem każdego płatka biegnie rynienka, wypełniona [[nektar (botanika)|nektarem]].
; [[Owoc]]e: W formie dużej, trójkątnokulistej [[Torebka (botanika)|torebki]] z płaskimi, ciemnożółtymi, szeroko oskrzydlonymi [[nasiono|nasionami]]. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
; Część podziemna: Owalna, złotożółta [[Cebula (botanika)|cebula]], złożona z licznych łusek.
 
== Biologia i ekologia ==
; Rozwój: [[Bylina (botanika)|Bylina]]. [[Geofity cebulowe|Geofit cebulowy]]. Roślina kwitnie od końca czerwca do lipca<ref name="grabowska"/> lub połowy sierpnia<ref name="Świat roślin">{{cytuj książkę|nazwisko=Cervenka, Ferakova, Haber|tytuł=Świat roślin skał i minerałów |wydawca=PWRiL |miejsce=Warszawa |data=1982 |strony=326|isbn=83-09-00462-1}}</ref>. Kolorowe plamki na listkach okwiatu spełniają funkcję wskaźników, które nakierowują [[owady]] w odpowiednie miejsce, w fazie czynności prowadzących do zapylenia kwiatu<ref name=szafer/>. Roślina Zwabiawabi owady nie tylko dużymi i barwnymi kwiatami, ale również zapachem. Szczególnie intensywnie pachnie wieczorem i nocą. Dostęp do nektaru mają tylko [[owady]] długotrąbkowe, dlatego [[kwiat]]ykwiaty lilii zapylane są tylko przez [[motyle]] dzienne i nocne, głównie z rodziny [[zawisakowate|zawisakowatych]], m.in. przez [[fruczak gołąbek|fruczaka gołąbka]]. Jeśli jednak z jakichś powodów (np. długotrwała zła pogoda) nie dojdzie do [[zapylenie krzyżowe|zapylenia krzyżowego]], roślina dość łatwo może zapylić się własnym pyłkiem ([[słupek]] może zmienić położenie w kwiecie i tak zbliżyć [[Znamię (botanika)|znamię]] do [[Pręcik (botanika)|pręcików]] że dojdzie do [[Autogamia|autogamii]]<ref name=szafer>{{cytuj książkę |nazwisko=Szafer |imię= Władysław |tytuł= Kwiaty i zwierzęta |url= |data= |rok=1969 |miesiąc= |wydawca= Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce= Warszawa |isbn = 83-01-14439-4 |strony= 77-78 |rozdział= |adres rozdziału=}}</ref>) i również wytworzyć nasiona, jednak gorszej jakości<ref>{{cytuj książkę|imię=Tadeusz |nazwisko=Traczyk |tytuł=Rośliny lasu liściastego |miejsce=Warszawa |rok=1959 |wydawca=PZWS}}</ref>.
: Często rozmnaża się wegetatywnie za pomocą cebulek powstających u nasady starej [[Cebula (botanika)|cebuli]] (nieliczne), a w ogrodnictwie głównie z [[sadzonka|sadzonek]] łuskowych.
; [[Siedlisko (biologia)|Siedlisko]]: Rośnie w miejscach półcienistych, na glebach piaszczysto-gliniastych i gliniastych świeżych, zasobnych w substancje mineralno-próchniczne, o zróżnicowanym składzie granulometrycznym – od piasków luźnych, piasków gliniastych mocnych po glinę ciężką<ref name= truchan>{{cytuj stronę |url =http://apsl.edu.pl/spb/pliki/nr7/117_truchan.pdf |tytuł = Słupskie Prace
Linia 60:
== Obecność w kulturze i symbolice ==
Jest częstym motywem w sztuce ludowej [[Podhale|Podhala]]<ref name= Minikompendium>{{cytuj książkę|nazwisko=Dzwonkowski J.|tytuł=Minikompendium Przyroda Polska|wydawca=Mozaika|miejsce=Warszawa|data=2004|strony=80|isbn=83-89200-84-8}}</ref>, szczególnie w rzeźbie góralskiej.
 
; Zobacz też: [[Rośliny tatrzańskie]]
 
== Przypisy ==