Lilia złotogłów: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne, drobne merytoryczne
Linia 43:
; [[Łodyga]]: Nierozgałęziona, sztywna, naga lub owłosiona, wysoka od 40 do 150 cm<ref name="grabowska"/>. Zielona, czasem czerwono nabiegła, w dole bezlistna<ref name=kvetena/>.
; [[Liść|Liście]]: Liście siedzące, środkowe zebrane po 4–8 w nibyokółki, górne skrętoległe. Blaszka [[kształt liścia|eliptycznie lancetowata]], całobrzega<ref name="grabowska"/>, na szczycie zaostrzona<ref name=kvetena/> szeroka na 2–5 cm, długa zwykle 8 do 12 cm, czasem do 16 cm<ref name="grabowska"/>. Wiązki przewodzące wyraźnie widoczne w liczbie od 7 do 11<ref name="grabowska"/><ref name="zuk">{{Cytuj książkę | autor = Leokadia Witkowska-Żuk | tytuł = Atlas roślinności lasów | wydawca = Multico Oficyna Wydawnicza | miejsce = Warszawa | data = 2008 | strony = 447 | isbn = 978-83-70-73-649-1}}</ref>.
; [[Kwiat]]y: [[Kwiatostan]] na szczycie łodygi stanowi luźne [[grono]] składające się z 3–10, rzadko do 20 kwiatów. Kwiaty na długich (od 2,5 do 4 cm, rzadziej do 6 cm<ref name=kvetena/>), łukowato wygiętych ku dołowi [[szypułka]]ch (w czasie owocowania odstających lub podnoszących się<ref name=kvetena/>). [[Okwiat]] nie zróżnicowany na [[kielich (botanika)|kielich]] i [[korona kwiatu|koronę]], sześciolistkowy, o średnicy 3–6 cm. Jego listki najczęściej mają barwę brudnoróżowoczerwoną i są ciemnopurpurowo nakrapiane. Osiągają do 3 do 4,5 cm długości, są mięsiste i odwinięte ku górze<ref name="grabowska"/>. Ze środka wystaje [[słupek]] o trójkanciastym [[znamię (botanika)|znamieniu]]<ref name="zuk"/> otoczony przez sześć pręcików o dużych, purpurowoczerwonych lub żółtych [[pylnik]]ach<ref name="piekos"/>, przyrośniętych środkiem do nitki<ref name="zuk"/>. Nitki o długości 1,8 do 3 cm<ref name=kvetena/>. W miarę dojrzewania listki okwiatu odginają się coraz mocniej na zewnątrz, aż zawinięte dotkną nasady kwiatu. Środkiem każdego płatka biegnie rynienka, wypełniona [[nektar (botanika)|nektarem]]<ref name="podbielkowscy">{{Cytuj książkę | autor = Zbigniew Podbielkowski, Maria Podbielkowska | tytuł = Przystosowania roślin do środowiska | wydawca = Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne | miejsce = Warszawa | data = 1992 | strony = 410, 424 | isbn = 83-02-04299-4}}</ref>.
; [[Owoc]]e: Duże (do 3 cm długości i ponad 2 cm szerokości<ref name=kvetena/>), trójkątnokuliste [[Torebka (botanika)|torebki]] pękające trzema szparami<ref name="piekos"/>. Zawierają płaskie, ciemnożółte, szeroko oskrzydlone [[nasiono|nasiona]]<ref name="piekos"/> o szerokości 4,2 do 5,3 mm<ref name=kvetena/>.
 
== Biologia i ekologia ==
; Rozwój: [[Bylina (botanika)|Bylina]]. [[Geofity cebulowe|Geofit cebulowy]]. Roślina kwitnie od końca czerwca do lipca<ref name="grabowska"/><ref name="zuk"/> lub połowy sierpnia<ref name="Świat roślin">{{cytuj książkę|nazwisko=Cervenka, Ferakova, Haber|tytuł=Świat roślin skał i minerałów |wydawca=PWRiL |miejsce=Warszawa |data=1982 |strony=326|isbn=83-09-00462-1}}</ref>. Kolorowe plamki na listkach okwiatu spełniają funkcję wskaźników, które nakierowują [[owady]] w odpowiednie miejsce, w fazie czynności prowadzących do zapylenia kwiatu<ref name=szafer/>. Roślina wabi owady nie tylko dużymi i barwnymi kwiatami, ale również zapachem. Szczególnie intensywnie pachnie wieczorem i nocą. Dostęp do nektaru mają tylko [[owady]] długotrąbkowe, dlatego kwiaty lilii zapylane są tylko przez [[motyle]] dzienne i nocne, głównie z rodziny [[zawisakowate|zawisakowatych]], m.in. przez [[fruczak gołąbek|fruczaka gołąbka]]<ref name=szafer/>. Ponieważ okwiat jest gładki i śliski kwiaty zapylane są głównie przez owady w locie<ref name="podbielkowscy"/>. Jeśli jednak z jakichś powodów (np. długotrwała zła pogoda) nie dojdzie do [[zapylenie krzyżowe|zapylenia krzyżowego]], roślina dość łatwo może zapylić się własnym pyłkiem ([[słupek]] może zmienić położenie w kwiecie i tak zbliżyć [[Znamię (botanika)|znamię]] do [[Pręcik (botanika)|pręcików]] że dojdzie do [[Autogamia|autogamii]]<ref name=szafer>{{cytuj książkę |nazwisko=Szafer |imię= Władysław |tytuł= Kwiaty i zwierzęta |url= |data= |rok=1969 |miesiąc= |wydawca= Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce= Warszawa |isbn strony= 83-01-14439-4 |strony=64, 77217-78218 |rozdział= |adres rozdziału=}}</ref>) i również wytworzyć nasiona, jednak gorszej jakości<ref>{{cytuj książkę|imię=Tadeusz |nazwisko=Traczyk |tytuł=Rośliny lasu liściastego |miejsce=Warszawa |rok=1959 |wydawca=PZWS}}</ref>. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
 
: Rozmnaża się także wegetatywnie za pomocą cebulek powstających u nasady starej [[Cebula (botanika)|cebuli]]<ref name="piekos"/>, a w ogrodnictwie często z [[sadzonka|sadzonek]] łuskowych.