[[Plik:Hałda Lędziny.JPG|thumb|240px|Hałda w [[Lędziny|Lędzinach]]]]
[[Plik:HAŁDA POPŁUCZKOWA KOPALNI FRYDERYK.jpg|thumb|240px|Wpisana na [[listaLista światowego dziedzictwa UNESCO|listę światowego dziedzictwa UNESCO]] [[Hałda popłuczkowa w Tarnowskich Górach|hałda popłuczkowa w Tarnowskich Górach]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20170818011427/http://unesco.tarnowskiegory.pl/portfolio/halda-popluczkowa-kopalni-fryderyk/|tytuł=unesco.tarnowskiegory.pl – portfolio Hałda popłuczkowa kopalni „Fryderyk”|opublikowany=Urząd Miejski w Tarnowskich Górach|język=pl|zarchiwizowano=2017-08-18|data dostępu=2018-08-15}}</ref>]]
[[Plik:2016 Hałdy w Kamieniołomie Biała Marianna w Stroniu Śląskim Wsi.jpg|thumb|240px|Hałdy w kamieniołomie marmuru w [[Stronie Śląskie|Stroniu Śląskim]]]]
'''Hałda''', '''zwałowisko''' ([[etnolektEtnolekt śląski|śl.]] ''hołda'', ''berga'', od [[językJęzyk staropolski|stpol.]] ''hala'' – usypisko, wysypisko<ref name="gisman">{{Cytuj książkę | nazwisko = Gisman | imię = Stanisław | tytuł = Słownik górniczy. Hasło: hałda | wydawca = Instytut Węglowy | miejsce = Katowice | data = 1949 | strony = 87| url = http://www.sbc.katowice.pl/dlibra/docmetadata?id=167919&from=pubindex&dirids=40&lp=3769}}</ref>) – [[formaForma antropogeniczna|antropogeniczna forma]] ukształtowania powierzchni ziemi, wysypisko [[skałaSkała płonna|skały płonnej]]{{r|gisman}} lub stałych [[odpadyOdpady przemysłowe|odpadów przemysłowych]] ([[popiół]], [[żużel (hutnictwo)|żużel]]) powstających w wyniku [[eksploatacjaEksploatacja|eksploatacji]] [[kopalinaKopalina|kopalin]] lub przerobu [[surowiecSurowiec|surowców]] w [[zakładZakład (gospodarka)|zakładach przemysłowych]] wydobycia i przetwórstwa węgla oraz rud metali, a także w zakładach związanych z energetyką. Hałdy są [[nieużytekNieużytek|nieużytkami]]. Usypane są z nieposzukiwanych surowców i większość z nich stanowi zagrożenie dla [[środowisko przyrodnicze|środowiska naturalnego]] przez wiele lat, z tego względu prowadzona jest ich [[rekultywacja]] i zagospodarowanie, w celu ograniczenia ich negatywnego oddziaływania.
Na nowo usypywanych hałdach związanych z górnictwem węgla kamiennego, za pomocą nowych metod, skała płonna jest lepiej odsiana od pozostałości węgla, wysypywany materiał zostaje sprasowany, działalności te zabezpieczają przed [[samozapłon]]em, występującym na starych hałdach. Obecnie prowadzi się działania prowadzące do uzyskania [[glebaGleba|gleby]] (czasami usypuje się wierzchnią warstwę), kanałami deszczowymi odprowadza wodę chroniąc przed jej wypłukaniem. Następną czynnością jest zasianie [[trawy]], po minięciu odpowiedniego okresu hałda zostaje [[Zalesianie|zalesiona]]. Hałdy nie można zalesiać od razu, bowiem korzenie drzew prowadzą do rozluźnienia i napowietrzenia materiału, co w konsekwencji zwiększa niebezpieczeństwo samozapłonu.
W [[Polska|Polsce]] najwięcej hałd występuje na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]]. Najwyższe wzniesienie w Polsce środkowej to hałda [[Góra Kamieńska]] 386 m n.p.m., położona poza [[Śląsk]]iem.
