Stefan Starzyński: Różnice pomiędzy wersjami

Prof. dr hab. Tomasz Szarota przedstawił 24 kwietnia 2018 r. szczegółowy referat pt.: „Nowe ustalenia w sprawie śmierci prezydenta Starzyńskiego” na zebraniu dwóch pracowni Dziejów Dyplomacji i Systemów Totalitarnych oraz Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX i XX wieku. Omówił dotychczasową literaturę, postanowienie o umorzeniu śledztwa przez IPN oraz własne badania dotyczące zagadki śmierci Stefana Starzyńskiego. Przypomniał, że już w 1946 roku prywatne (i zapomniane) śledztwo przeprowadził dziennikarz ówczesnego „Życia Warszawy” Stanisław Sachnowski, piszący pod swoim wojennym pseudonimem jako Jacek Wołowski, który opublikował artykuł na ten temat 1 czerwca 1946. Rok po wojnie przeprowadził wywiady z więźniami niemieckiego obozu koncentracyjnego Dachau. Obozowy kucharz Jan Mazurek przekazał mu informację o przetrzymywaniu Starzyńskiego w specjalnym „bunkrze”, znajdującym się poza terenem właściwego KL Dachau. Dowiedział się tego od Józefa Grudo i ks. Józefa Zapłaty, którzy roznosili posiłki uwięzionym. Duchowny otrzymał gryps od Starzyńskiego, który informował, że był on wywożony do Berlina, gdzie Niemcy chcieli przekonać go do zaangażowania do działalności proniemieckiej i antysowieckiej aktywizacji społeczeństwa polskiego. Po odmowie spodziewał się rychłego zabicia. Profesor zasygnalizował, że tajemnicze zamordowanie Stefana Starzyńskiego mogło mieć związek z niemiecką akcją „[[Nacht und Nebel|Noc i mgła]]”. Według prof. Szaroty – opierającego się na wywiadach Sachnowskiego przeprowadzonych wiosną 1946 roku – Niemcy rozstrzelali Starzyńskiego 17 października 1943 roku. Historyk postulował przeprowadzenie dodatkowych badań w archiwach niemieckich, szczególnie w Bundesarchiv Ludwigsburg<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Szarota |tytuł = Referat pt.: „Nowe ustalenia w sprawie śmierci prezydenta Starzyńskiego”, Warszawa, IH PAN, Rynek Starego Miasta 29/31 |data = 24 kwietnia 2018, godz. 10:30 – 12:15}}</ref>. Obecność prezydenta Starzyńskiego w Dachau potwierdził także więzień obozu Ryszard Wiśniewski, którego zeznanie powtórzyła pośmiertnie w IPN córka<ref name=":0" />, oraz odnawiający jego celę malarz Józef Nadrzycki, co zeznał w trakcie śledztwa w styczniu 1972 roku przed Główną Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce<ref>{{Cytuj |tytuł = Prof. Tomasz Szarota podważa śledztwo IPN. Stefan Starzyński zwariował w celi, gdy Niemcy puszczali mu płyty z jego przemówieniami |czasopismo = wyborcza.pl |data dostępu = 2018-08-27 |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23816760,prof-tomasz-szarota-podwaza-sledztwo-ipn-stefan-starzynski.html |język = pl-PL}}</ref>. Śmierć Starzyńskiego w 1943 r. potwierdził S. Sachnowskiemu więzień Dachau Stefan Kozicki, który był przed wojną dziennikarzem związanym z Ruchem Narodowym<ref name=":0" />.▼