Rzepin: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
szablon
Linia 18:
|wysokość = ok. 50
|rok = 30.06.2016
|liczba ludności = 6647<ref name="populacja2016">[http://www.polskawliczbach.pl/Rzepin http://www.Rzepin] polskawliczbach.pl/Rzepin], w oparciu o dane GUS.</ref>
|gęstość zaludnienia = 582,0
|strefa numeracyjna = 95
Linia 38:
'''Rzepin''' ({{w języku|de|Reppen}}) – [[miasto]] w [[województwo lubuskie|woj. lubuskim]], w [[powiat słubicki|powiecie słubickim]], siedziba [[Rzepin (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Rzepin]].
 
Rzepin uzyskał [[lokacja (historia)|lokację miejską]] przed [[1329]] rokiem<ref>Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 68-69.</ref>.
 
== Geografia ==
Linia 57:
Geneza nazwy miasta na gruncie języków słowiańskich nie budzi wątpliwości. [[Hermann Berghaus|Berghaus]] w 1856 roku badał pochodzenie nazwy od słów: ''repina'' – ludowa nazwa klonu, ''rjepa'' – rzepa lub też ''rjepnik'' – pole porośnięte rzepą; Mucke uważał, że może być to nazwa pochodząca od słowa ''ryby'' – Rybin, Rybek, Rybno – osada rybaków (miasto położone nad rzeką). Współczesna etymologia polska (Rospond<ref>Rospond S. 1984. Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Zakł. Nar. im. Ossolińskich, Wydawnictwo. Wrocław.</ref>, Rymut, Malec<ref>Malec M. 2003. Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.</ref>) jednoznacznie opowiada się za pochodzeniem nazwy od przezwiska ''Rzepa'' lub rośliny ''rzepy''.
 
Po II wojnie światowej miasto przez krótki okres nosiło nazwę „Rypin Lubuski”<ref>Koleje Pomorza Przyodrzańskiego 1:1 000 000 Dyr. Okręg. Kolei Państw. w Szczecinie, 1946 [http://web.archive.org/web/20131023055353/http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg]</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://www.rzepin.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=10&menu=126&strona=1 | tytuł = Historia miasta | opublikowany = rzepin.pl | data dostępu = 28 sierpnia 2010}}</ref>. Nazwa ''Rzepin'' została wprowadzona rozporządzeniem ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 roku<ref>Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. ({{Monitor Polski|rok=1946|numer=44|pozycja=85}}, s. 2)</ref>.
 
== Historia miasta ==
[[Plik:Reppen1900.jpg|thumb|left|170px|Rynek i kościół w Rzepinie (ok. 1900 r.)]]
Miasto powstało w miejscu [[X wiek|X]]-wiecznego [[gród|grodu]] i rzemieślniczego [[podgrodzie|podgrodzia]] zlokalizowanego przy miejscu dogodnej przeprawy przez [[Ilanka(rzeka)|Ilankę]]. Najstarsza wzmianka o Rzepinie pochodzi z 1297 roku – w tym czasie żył bowiem ''pleban de Repin'' – Iacobus Craft – i jego obecność została odnotowana podczas uroczystości nadawania wsi Wystok paradyskiemu klasztorowi.
 
Rzepin zawsze związany był z ziemią torzymską ([[Ziemia Lubuska|ziemią lubuską]]), która do 1249 roku należała do książąt śląskich. W drugiej połowie [[XIII wiek]]uwieku została odstąpiona przez arcybiskupów magdeburskich margrabiom brandenburskim. Od tego czasu losy Rzepina były burzliwe: był wielokrotnie sprzedawany, a ziemie należące do miasta konfiskowane. Dawny Rzepin był miastem rzemieślniczym, istniały tu [[Cech rzemiosła|cechy]] sukienników, rzeźników, piekarzy i szewców, w mieście działał młyn wodny, wielkim przywilejem Rzepina było rybołówstwa oraz [[piwowarstwo|browarnictwo]]. Rozwój miasta powodowany zaradnością oraz walecznością mieszkańców miasta był niestety hamowany przez różne plagi, klęski i epidemie jakie dotykały Rzepin oraz liczne pożary, a szczególnie jeden, w którym spłonął zabytkowy [[ratusz]].
 
Średniowieczne miasto posiadało kształt zbliżony do prostokąta 300 × 400 m. Podłużnie i poprzecznie przecinały miasto po trzy równoległe ulice, wyodrębniające średniowieczny rynek. Najstarszy plan Rzepina pochodzi z 1725 roku i został sporządzony przez Eichlera.
Linia 69:
Stare miasto zwartą zabudową jest na prawym brzegu Ilanki, a z pozostałych stron otoczone było rowem (fosą miejską), później zasypanym ze względu na niekorzystny wpływ wilgotnego mikroklimatu – na jego miejscu obecnie istnieją alejki spacerowe.
[[Plik:Rzepin-kaplica2.png|thumb|Kaplica gotycka przy kościele pw. NSPJ]]
W [[XIV wiek|XIV]] i [[XV wiek]]uwieku miasto określano przymiotnikiem „nowy”, co może świadczyć o nowej lokalizacji miasta lub o nowych prawach miejskich: 28 lipca 1329 r. – ''Newen Reppin'', 1335 r. – ''Nyen Rypin'', 1441 r. – ''Nyen Reppen''. Być może gród został przeniesiony w bardziej dogodne miejsce, ponieważ nad Ilanką między Tarnawą Rzepińską a Starościnem zachowało się wcześniejsze grodzisko. W literaturze niemieckiej spotykamy: ''Reppin, Reppen''; natomiast w polskiej: ''Rypin'' lub ''Rzepin''. W 1437 roku pojawiła się jeden raz nazwa ''Stat Kleynen Reppin'', ale próba nazwania miasta "małym" nie przyjęła się. Od połowy [[XV wiek|XV]] wieku nazwa miejscowości pisana jest bez przymiotnika. Przez krótki okres po wojnie miasto nazwano ''Rypin Lubuski'' względnie ''Rypin''<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196]</ref>, a pod koniec lat 40. używana była już obecna forma.
 
Po wojnie Rzepin był również miastem powiatowym ([[powiat rzepiński]] z siedzibą w [[Słubice|Słubicach]]).
Linia 91:
[[Plik:Rzepin - Cmentarz Żołnierzy Radzieckich.jpg|thumb|Cmentarz żołnierzy sowieckich]]
Według rejestru [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę [[zabytek|zabytków]] wpisane są<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/LBS-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=5.2.13|strony=57}}</ref>:
* kościół parafialny pod wezwaniem św. Katarzyny, obecnie pod wezwaniem [[Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rzepinie|Najświętszego Serca Pana Jezusa]], wzniesiony około połowy [[XIII wiek|XIII]] wieku w stylu późnoromańskim, XIV wieku, przebudowany w 1878 w stylu [[Neogotyk|neogotyckim]], dobudowano wtedy również wieżę dzwonniczą. Ze starej świątyni pozostały kamienne mury południowej i północnej elewacji oraz [[prezbiterium]] wraz z charakterystyczną trójką okien; od strony północnej do kościoła przylega [[gotyk|gotycka]] ceglana kaplica z [[XV wiek|XV]] wieku z ostrołukowym [[portal]]em i o sklepieniu [[sklepienie żebrowe|krzyżowo-żebrowym]]<ref>Eckert M., Umiński T. 1965. Ziemia Słubicko-Rzepińska. Przewodnik turystyczno-krajoznawczy. Lubuskie Towarzystwo Kultury, Zielona Góra.</ref>; 19-głosowe organy z 1879 r.; obecnie kościół parafialny, znajduje się w centrum miasta przy pl. Kościelnym
* dworek myśliwski – [[klasycyzm|klasycystyczny]], wzniesiony w [[XVIII wiek|XVIII]] wieku; obecnie przy ul. Słubickiej 12
inne zabytki:
* [[Ratusz w Rzepinie|ratusz miejski]] – gmach wzniesiony w 1833 roku, znacznie zniszczony podczas wojny, odbudowany w latach 1950-60
Linia 100:
* budynek dworca kolejowego z XIX wieku
* kamienice z XIX oraz początku XX wieku, m.in. hotel Kaliski
* [[młyn wodny]] – z początku [[XIX wiek|XIX]] wieku, obecnie napędzany turbiną elektryczną.
* dąb „Piast” – [[pomnik przyrody]], [[dąb szypułkowy]] o 613&nbsp;cm obwodu i 20 m wysokości (wiek ok. 700 lat), znajduje się na terenie osady Liszki ok. 3&nbsp;km na południe od miasta
* ścieżka ekologiczna „Bobrowym Szlakiem” – na rzeczce Rzepia przy jej ujściu do [[Ilanka(rzeka)|Ilanki]], początek przy leśniczówce w osadzie [[Nowy Młyn (powiat słubicki)|Nowy Młyn]]
Linia 140:
</timeline>
 
<small>Źródło:<ref>{{cytuj stronę |url = http://web.archive.org/web/20170720204401/http://www.verwaltungsgeschichte.de:80/weststernberg.html#ew33wstregoritz | tytuł= Ludność Rzepina w latach 1875–1939 | data dostępu = 20 stycznia 2015 | język= de}}</ref></small>
<small>Źródło:<ref>{{cytuj stronę
|url = http://web.archive.org/web/20170720204401/http://www.verwaltungsgeschichte.de:80/weststernberg.html#ew33wstregoritz
| tytuł= Ludność Rzepina w latach 1875-1939
| data dostępu = 20 stycznia 2015
| język= de}}</ref></small>
 
* Piramida wieku mieszkańców Rzepina w 2014 roku <ref name="populacja2016"/>.
<br />[[Plik:Piramida_wieku_RzepinPiramida wieku Rzepin.png|690x480px]]
 
== Gospodarka ==
W 1991 roku na terenie byłej betoniarni użytkowanej przez firmę meblową „Karat” powstała fabryka mebli tapicerowanych „Steinpol Meble” należąca do koncernu [[Steinhoff International Holdings]]. Jest to obecnie największy zakład pracy w mieście zatrudniający 738 pracowników w 2010 roku<ref>{{cytuj stronę| url =http://www.steinpol.com.pl/index.php/historia.html|tytuł=steinpol.com.pl – Historia|autor =}}</ref>.
 
Inne zakłady w Rzepinie to m.in. mleczarnia oraz producent wód mineralnych „Rzepinianka”. Prócz tego w mieście istnieje [[Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna]]<ref name="Rozporządzenie2008">Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2008 r. ({{Dziennik Ustaw|rok=2008|numer=232|pozycja=1551}})</ref>.
 
Swoją siedzibę miał tu Lubuski Kombinat Rolny, wcześniej krótko siedziba była w [[Górzyca (województwo lubuskie)|Górzycy]].
Linia 183 ⟶ 179:
** [[Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rzepinie]]
** Kościół pw. Świętej Katarzyny
* [[Świadkowie Jehowy|Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy]] ([[Sala Królestwa]])<ref>Dane{{jw|data według raportów [https://apps.jw.org/P_CONGSHARE?gdostępu=60C0E1AF2014-7C7C06-413C-A8C9-5370C3C95EC1 wyszukiwarki zborów] (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.04}}</ref>
 
== Sport i rekreacja ==
Linia 191 ⟶ 187:
* boiska piłkarskie przy ul. Lipowej i Zachodniej
 
Istnieje tu także Miejski Klub Sportowy „Ilanka” Rzepin, założony 17 grudnia 1965 roku w wyniku fuzji Kolejowego Klubu Sportowego „Kolejarz” Rzepin powstałego w 1948 roku i Szkolno-Gminnego KS „Jeleń” Rzepin. W roku 1976 Ilanka dokonała fuzji z Klubem Sportowym „Stal” Rzepin powstałym w 1970 roku. W sezonie 2018/2019 sekcja piłkarska klubu występuje w IV lidze lubuskiej. Charakterystyczne barwy zespołu: niebiesko-białe<ref>{{cytuj stronę | url = http://steinpolilankarzepin.futbolowo.pl/steinpolilankarzepin/ | tytuł= Steinpol Ilanka Rzepin | data dostępu = 4 grudnia 2010}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=1037 |tytuł= Skarb - Ilanka Rzepin|autor = 90minut.pl |data dostępu = 2010-12-04}}</ref>.
| url = http://steinpolilankarzepin.futbolowo.pl/steinpolilankarzepin/
| tytuł= Steinpol Ilanka Rzepin
| data dostępu = 4 grudnia 2010}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=1037|tytuł= Skarb - Ilanka Rzepin|autor = 90minut.pl |data dostępu = 04-12-2010}}</ref>.
 
Ilanka posiada również sekcję atletyczną (Athletic Team). Zawodnicy sekcji wielokrotnie zdobywali medale Mistrzostw Świata i Europy w Wyciskaniu Sztangi Leżąc federacji WPC (World Powerlifting Congress) oraz WUAP (World United Amateur Powerlifting). Istnieje też sekcja brydża sportowego.