Jawor (miasto): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Historia: ->dr. uzup. |
szablon |
||
Linia 60:
== Historia ==
[[Plik:Pieczęć miasta Jawor.jpeg|thumb|left|upright|Pieczęć miejska z XII w. z polską nazwą Jawor.]]
Archeologicznie udowodnione osadnictwo na tym terenie sięga czasów [[neolit]]u ok.
[[Plik:Silesia 1273-1277.jpg|thumb|[[Księstwo jaworskie]] pod rządami [[Henryk V Brzuchaty|Henryka V Brzuchatego]] (czerwony kolor)]]
W czasach późniejszych Jawor był centralnym grodem słowiańskiego plemienia [[Trzebowianie|Trzebowian]]. Należał do rodu [[Piastowie świdnicko-ziębiccy|Piastów świdnicko-jaworsko-ziębickich]] – bocznej linii śląskiej gałęzi dynastii Piastów. W 1203 r. wybuchł pożar – spłonęła wówczas cała drewniana zabudowa osady. Nie ostał się też ośrodek kultu pogańskiego na [[Barciszowa Góra|Barciszowej Górze]] obok Jawora<ref>Zygmunt Mułek, Słowo Polskie – Gazeta Wrocławska 06.06.2007, s. 4 za ''Jawor od A do Z'' Jana Rybotyckiego.</ref>. W 1230 r. w miejscowości Borek, obok Jawora, miał się urodzić polski fizyk, matematyk i filozof [[Witelon]]. Pierwsza pisana wzmianka o Jaworze pochodzi z dokumentu wydanego przez kancelarię księcia [[Bolesław II Rogatka|Bolesława II Rogatki]] w 1242 roku, gdzie jako świadek wymieniony jest Walenty, proboszcz z Jawora.
Linia 70:
[[Plik:FISCHER, STUCKART(1819) Schlesien p084 - Jauer (von der Mittagsseite).jpg|thumb|Jawor, 1819 r.]]
[[Plik:Jawor NARA-68155047.jpg|thumb|Jawor, 1920 r.]]
W wyniku [[Wojny śląskie|wojen śląskich]] (1740–1763) Jawor dostał się pod panowanie [[Królestwo Prus|Prus]], a nowy król, [[Fryderyk II Wielki]], zreformował administrację w mieście, czyniąc Jawor miastem powiatowym. W XIX wieku rozwój miasta był stały, bez zakłóceń, w 1862 r. zainstalowano oświetlenie gazowe (zamienione na elektryczne w 1911 roku). W latach 1856–1902 przeprowadzono linię kolejową m.in. do [[Legnica|Legnicy]], [[Jaworzyna Śląska|Jaworzyny Śląskiej]], [[Roztoka (województwo dolnośląskie)|Roztoki]] i [[Malczyce|Malczyc]]. Przy tejże linii powstały zakłady Wolffa (później Kuźnia Jawor SA) oraz [[cukrownia]]. W 1849 r. powstała w Jaworze Loża Masońska św. Marcina pod Trzema Złotymi Kłosami (
W 1940 r. w Jaworze mieszkało ponad 13 000 osób. W 1945 r. miasto zdobyły oddziały 9 Korpusu Zmechanizowanego. Jawor przejęty został przez administrację polską w kwietniu 1945 roku. W mieście po wojnie stacjonował 15 batalion samochodowy [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. W mieście działały zakłady garbarskie, cukrownia, Kuźnia Jawor, Fabryka Wyrobów Metalowych i Zakłady Chemii Gospodarczej<ref>Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2 s. 135</ref>.
Linia 137:
|}
Według danych z 31 marca 2011 r. w Jaworze mieszkało 24 340 osób<ref>{{Cytuj stronę | url = http://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2011/nsp-2011-wyniki/ludnosc-w-gminach-stan-w-dniu-31-marca-2011-r-nsp-2011,17,1.html | tytuł = GUS – Główny Urząd Statystyczny – Ludność w gminach. Stan w dniu 31 marca 2011 r. – wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r. | nazwisko = Waśniewska | imię = Danuta | autor2 = DM | data = 2012-07-26 | opublikowany = [[Główny Urząd Statystyczny]]
Piramida wieku mieszkańców Jawora w 2014 roku.
Linia 145:
{{dopracować|sekcja|kryteria}}
W mieście dominuje branża chemiczna, metalowa, spożywcza. Do większych zakładów należą:
* Kuźnia Jawor SA<ref>{{Cytuj stronę| url = http://www.kuznia.com.pl|tytuł = strona internetowa firmy Kuźnia Jawor|autor =|opublikowany
* Fabryka Chemii Gospodarczej Global-[[Pollena]]
* Zakład Mechaniczny Agromet Jawor
Linia 160:
== Struktura powierzchni ==
Według danych z roku 2007<ref name="autonazwa2">{{cytuj stronę|url=http://www.regioset.pl/|tytuł=Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset|opublikowany=regioset.pl
Miasto stanowi 3,23% powierzchni powiatu.
Linia 209:
** Zbór w Jaworze
* [[Świadkowie Jehowy]]<ref>[http://www.powiat-jawor.org.pl/web/opis-387-StraznicaTowarzystwo+Biblijne+i+Traktatowe++Sala+Krolestwa+Jawor.html Sala Królestwa].</ref>
** [[Zbór#Zbór u Świadków Jehowy|Zbór]] z [[Sala Królestwa|Salą Królestwa]]<ref
== Rekreacja ==
W mieście istnieją m.in.: kryta pływalnia „Słowianka”, basen letni oraz kompleks rekreacyjny z sauną i siłownią<ref>{{Cytuj stronę | url = http://adminjok.webd.pl/GCIT2/?page_id=57 | tytuł = Centrum Informacji Turystycznej Jawor » SPORT I REKREACJA
== Sport ==
Linia 230:
* {{Flaga|ITA}} [[Roseto degli Abruzzi]] (od 2003 roku)
* {{Flaga|POL}} [[Niepołomice]] (od 2006 roku)
* {{Flaga|POL}} [[Władysławowo]] (od 2015 roku)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.jawor.pl/pl/tresci-797.html | tytuł = Jawor.pl | nazwisko = Dabrowski | imię = Wojciech | data = 2012-02-02 | opublikowany = Urząd Miejski w Jaworze
== Urodzeni w Jaworze ==
Linia 276:
== Przypisy ==
{{Przypisy|
* <ref name="GUS2014">{{Cytuj pismo | nazwisko = Stańczak | imię = Joanna | nazwisko2 = Znajewska | imię2 = Agnieszka | autor3 = i inni | tytuł = Ludność według płci, województw (NTS 2), powiatów (LAU 1) i gmin (LAU 2) w 2013 r | czasopismo = Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju naturalnym w 2013 r. Stan w dniu 31 XII | adres czasopisma = http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-stan-w-dniu-31-xii-2013-r-,6,16.html | strony = 47 | data = 2014-06-04 | odpowiedzialność = Główny Urząd Statystyczny | wydawca = Główny Urząd Statystyczny | miejsce = Warszawa | issn = 2083-3342
* <ref name="spisPNA">{{Cytuj książkę | tytuł = Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych | url = http://www.poczta-polska.pl/hermes/uploads/2013/11/spispna.pdf | wydawca = Poczta Polska S.A. | rok = 2014 | miesiąc = kwiecień | strony = 381
* <ref name="MP">Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski|1946|44|85}}).</ref>
* <ref name="Adamy-48">{{Cytuj książkę | nazwisko = Adamy | imię = Heinrich | tytuł = Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit | url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=9787 | wydanie = 2 | wydawca = Priebatsch’s Buchhandlung | miejsce = [[Wrocław|Breslau]] | rok = 1888 | strony = 48 | rozdział = Slavische Ortsnamen. | język = de | data dostępu = 2014-06-24}}</ref>
|