Filip II Habsburg: Różnice pomiędzy wersjami

'''Filip II '''(ur. [[21 maja]] [[1527]] w [[Valladolid]], zm. [[13 września]] [[1598]] w [[Escorial|Eskurialu]]) – król Neapolu i Sycylii w latach [[1554]]-[[1598]]1554–1598, władca Niderlandów w latach [[1555]]-[[1598]]1555–1598, [[władcy Hiszpanii|król Hiszpanii]] w latach [[1556]]-[[1598]]1556–1598 i [[władcy Portugalii|Portugalii]] w latach [[1580]]-[[1598]]1580–1598 jako '''Filip I''', z dynastii [[Habsburgowie|Habsburgów]]. Syn [[Karol V Habsburg|Karola V Habsburga]] oraz [[Izabela Portugalska (żona Karola V)|Izabelli Aviz]] (córki króla Portugalii [[Manuel I Szczęśliwy|Manuela I Szczęśliwego]]). Ojciec króla Hiszpanii i Portugalii, [[Filip III Habsburg|Filipa III]]. W historiografii hiszpańskiej jest, obok swojego ojca, zaliczany do tzw. „Habsburgów większych” (''mayores''), w odróżnieniu od swoich potomków, „Habsburgów mniejszych” (''menores''). Stworzył pierwsze w dziejach [[supermocarstwo]] o zasięgu globalnym, obejmujące dużą część [[Europa|Europy]] i wszystkie jej [[kolonializm|kolonie]], w tym [[Ameryka|Amerykę]], wybrzeże [[Afryka|Afryki]] i [[Indie|Indii]] oraz [[Filipiny]] (nazwane tak na jego cześć). Wtedy właśnie ukuto wyrażenie ''imperium, w którym Słońce nigdy nie zachodzi'' (przypisywane jest ono ojcu Filipa, [[Karol V Habsburg|Karolowi V]]); również w sferze kultury nastał wtedy [[Złoty Wiek Hiszpanii|złoty wiek Hiszpanii]].

Filip urodził się w 1527 r. i był jedynym synem cesarza Karola V, który dożył [[wiek sprawny|lat sprawnych]]. W 1539 r. został mianowany regentem [[Kastylia|Kastylii]]. W 1554 r. ojciec powierzył mu koronę [[Królestwo SycyliiNeapolu|Neapolu]] i [[Królestwo Sycylii|Sycylii]]. Jeszcze w tym samym roku, z okazji małżeństwa z Marią Tudor, ojciec nadał mu tytuł króla [[Chile]]. W 1555 r. objął rządy namiestnicze w Niderlandach. Po abdykacji ojca w 1556 r. został królem Hiszpanii. Od 1559 r. Filip nie opuszczał Półwyspu Iberyjskiego.

Powierzając Filipowi władzę regencyjną nad całą Hiszpanią w 1543 r., cesarz Karol przekazał mu instrukcję, jak syn powinien sprawować rządy. Miał nie oddać obcym ani skrawka odziedziczonych ziem, zwalczać herezje i heretyków oraz dbać o finanse państwa.

Rządy w Hiszpanii były trudnym zadaniem, głównie ze względu na rozbudowane partykularyzmy dzielnicowe. Zgromadzenia szlachty, czyli [[Kortezy]], istniały w [[Kastylia|Kastylii]], [[Królestwo Nawarry|Nawarrze]], a w [[Aragonia|Aragonii]] były aż trzy. Każde z nich zazdrośnie pilnowało dzielnicowych przywilejów. Filip przebywał głównie w wybudowanym przez siebie zespole pałacowo-klasztornym [[Escorial|Eskurialu]]. Stolicę przeniósł w 1560 r. z [[Toledo (Hiszpania)|Toledo]] do [[Madryt]]u. Filip rządził w sposób absolutny, dla wykonywania jego poleceń powstał rozbudowany [[Alkazar w Madrycie#Siedziba scentralizowanej administracji|aparat biurokratyczny]]. Celem Filipa była unifikacja poszczególnych hiszpańskich królestw. Udało się to tylko w przypadku [[Aragonia|Aragonii]].

Likwidacja znacznej części odrębności tego królestwa wiązała się z konfliktami na dworze królewskim. Po objęciu tronu przez Filipa w Radzie Królewskiej ścierały się dwie frakcje. Główną różnicą między tymi frakcjami były poglądy na sposób rozwiązania konfliktów w Niderlandach. Frakcji wojennej przewodził książę Alba, frakcji pokojowej [[Ruy Gómez da Silva|książę Éboli]]. Ten ostatni zmarł w 1573 r. i zastąpił go [[Antonio Pérez Delgadillo|Antonio Pérez]]. Wkrótce nawiązał on romans z [[Ana de Mendoza y la Cerda|wdową]] po księciu Éboli.

W 1578 r. do Hiszpanii przybył sekretarz walczącego z niderlandzkimi buntownikami Don Juana de Austrii, [[Juan de Escobedo]], dawny protegowany Péreza. Na miejscu uznał on, że potężny minister działa na szkodę jego pana i doniósł królowi, że Pérez i księżna Éboli spiskują przeciwko niemu razem z niderlandzkimi powstańcami. Pérez dowiedział się o tym i Escobedo został w 1578 r. zamordowany na madryckiej ulicy. O zlecenie morderstwa powszechnie oskarżano potężnego ministra. Król zlecił swojemu sekretarzowi, [[Mateo Vazquez]]owi śledztwo w tej sprawie. Uwięziony w 1579 r. i torturowany Pérez przyznał się do wszystkiego. Nie wyciągnięto jednak przeciw niemu żadnych innych konsekwencji. W kwietniu 1590 r. udało mu się uciec z więzienia, po czym udał się do rodzinnej Aragonii.

Prowincja ta była wówczas miejscem ogromnych napięć. W 1587 r. król postanowił odebrać leżące na francuskim pograniczu [[hrabstwo Ribagorza]] jego posiadaczowi, [[Francisco de Aragón y Borja, 6. książę Villahermosa|księciu Villahermosie]]. Popierali go w tych dążeniach mieszkańcy hrabstwa. Na przeszkodzie temu stanął Najwyższy Sędzia Aragonii, [[Jan V z Lanuzy|Jan z Lanuzy]], który uznał działania króla za bezprawne. Wtedy jeszcze królowie musieli liczyć się z jego opiniami. Te nie przypadły z kolei do gustu mieszkańcom hrabstwa, którzy zbuntowali się przeciwko Villahermosie. Bunt został jednak krwawo stłumiony, a przywódcy zamordowani. Wówczas królewski doradca, Chinchón, wysłał do Ribagorzy wojska, który usunęły Villahermosę z tych terenów. Aragonia pogrążyła się jednak w chaosie. Na drogach rozpoczęły się napady na królewskie transporty z pieniędzmi.

W takiej sytuacji do Aragonii przybył w 1590 r. Pérez i oddał się pod sąd Najwyższego Sędziego Aragonii. Tym samym umknął jurysdykcji królewskiej. Jedyną szansą na wydobycie go z więzienia Najwyższego Sędziego było oddanie go w ręce Świętej Inkwizycji. Jednak kiedy miano przewieźć Péreza z jednego więzienia do drugiego w [[Saragossa|Saragossie]], gdzie był osadzony, wybuchły zamieszki. Tłum odebrał go konwojentom i ponownie umieścił w więzieniu sędziego. Wicekról Aragonii został zamordowany. Filip zdecydował się na zbrojną interwencję. W 1592 r., pod pozorem wyprawy przeciwko Francji, wojska królewskie wkroczyły do Aragonii, szybko likwidując kolejne ogniska buntu. Pérez uciekł do Francji, gdzie zmarł w 1611 r. Inni odpowiedzialni za rozruchy zostali straceni. Książę Villahermosa, który jako jedyny z arystokratów poparł bunt, zmarł w więzieniu.

Filip II znacznie rozwinął zasięg działania inkwizycji, a podległość ortodoksji kościoła ustanowił jako jeden z najważniejszych celów swojej polityki. W 1559 r., trzy lata po dojściu Filipa do władzy, uchwalono przepisy zakazujące studentom podróży zagranicznych oraz wprowadzających cenzurę, na której czele stali dostojnicy inkwizycji. Zabroniono importu książek oraz starano się usunąć wszystkie dzieła luterańskiej i kalwińskiej literatury, mając nadzieję na uniknięcie panującego we Francji chaosu. W 1587 r. wcielił [[Zakon Rycerzy z Montesy]] do korony aragońskiej.

Od początku panowania Filipa II głównymi rywalami Hiszpanii były inne wielkie mocarstwa: [[Francja]], [[Imperium Osmańskie|Turcja]] i [[Anglia]]. Pod koniec XVI w. dołączyła do nich [[Republika Zjednoczonych Prowincji|Holandia]], która uniezależniła się od Hiszpanii w trakcie powstania w Niderlandach, co stanowiło największą porażkę Filipa II. Zrekompensował ją częściowo sukces jakim było opanowanie [[Portugalia|Portugalii]] (wraz z jej koloniami).

Od początku swojego panowania Filip musiał toczyć wojnę z [[Francja|Francją]], rozpoczętą jeszcze przez swojego ojca. W 1557 r. Francuzi ponieśli klęskę pod [[Bitwa pod Saint-Quentin (1557)|Saint-Quentin]]. Rok później przegrali pod [[Bitwa pod Gravelines (1558)|Gravelines]]. 3 kwietnia 1559 r. Francja i Hiszpania podpisały [[pokój w Cateau-Cambrésis]], kończący [[wojny włoskie]] trwające od 1494 r. Francuzi zrzekali się swoich pretensji do [[Włochy|Włoch]], Hiszpanie pozostawiali im nabytki terytorialne w [[Lotaryngia|Lotaryngii]].

Przez kolejne lata Francja była targana wojnami religijnymi między [[Hugenoci|hugenotami]] a Ligą Katolicką. Filip nie brał udziału w tym konflikcie do 1584 r., kiedy to zmarł młodszy brat [[Władcy Francji|króla Francji]], [[Franciszek Herkules Walezjusz|Franciszek Hercules Walezjusz]]. Król [[Henryk III Walezy|Henryk III]] nie posiadał męskiego potomka. Był równocześnie ostatnim męskim przedstawicielem dynastii [[Walezjusze|Walezjuszów]]. Jego bezpotomna śmierć oznaczała, że tron Francji przypadnie hugenotowi, [[Władcy Nawarry|królowi Nawarry]] [[Henryk IV Burbon|Henrykowi Burbonowi]]. To było nie do zaakceptowania dla Filipa, który zaczął finansowo wspierać Ligę Katolicką. W 1586 r. wybuchła kolejna wojna. W 1589 r. król Henryk III został zamordowany przez fanatycznego mnicha. Henryk z Nawarry został królem jako Henryk IV.

14 marca 1590 r. Henryk IV pokonał wojska Ligi Katolickiej pod [[Bitwa pod Ivry|pod Ivry]] i rozpoczął oblężenie [[Paryż]]aParyża. Zawsze prokatolickie mieszczaństwo stolicy nie zamierzało kapitulować przed heretykiem, nawet kiedy zajrzała im w oczy śmierć głodowa. Doczekali jednak hiszpańskiej odsieczy, którą z Niderlandów przywiódł książę Farnese. Później książę odparł Henryka spod murów [[Rouen]]. Interwencja Hiszpanów we Francji dała zbuntowanym prowincjom niderlandzkim czas na ochłonięcie i zebranie sił, które pozwolą z powodzeniem walczyć z Hiszpanią w następnych latach, zwłaszcza że książę Farnese zmarł w grudniu 1592 r.

W lipcu 1593 r. Henryk IV doszedł do słynnego wniosku, że ''Paryż wart jest mszy'' i przeszedł na katolicyzm. W 1595 r. [[Klemens VIII|papież Klemens VIII]] zdjął zeń klątwy kościelne. Walki z Hiszpanami trwały nadal, ale sukcesy odnosili Francuzi. W końcu 2 maja 1598 r. podpisano pokój w [[Vervins]] na mocy którego Francuzi odzyskiwali utracone terytoria, a wojska hiszpańskie opuszczały ich kraj.

Początek panowania Filipa to okres nasilonej ekspansji [[Turcja|Turcji osmańskiej]] w zachodniej części [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]]. Turcja za panowania [[Władcy Turcji|sułtana]] [[Sulejman Wspaniały|Sulejmana Wspaniałego]] znajdowała się w zenicie swojej potęgi i prowadziła bardzo ekspansywną politykę.

Już w 1558 r. turecki admirał [[Pijal Pasza]] zdobył [[Baleary]]. Wcześniej działał jeszcze na wodach okalających południową część półwyspu Apenińskiego, która również znajdowała się pod władzą Filipa. Zwycięstwa odnoszone przez Turków stworzyły mit, że są niezwyciężeni, co powiększało panikę na obszarach będących w zasięgu ich działań. Po utracie Balearów Filip zaapelował do [[Poczet papieży|papieża]] [[Paweł IV (papież)|Pawła IV]] i innych europejskich monarchów o pomoc w zorganizowaniu działań przeciwko Turcji.

Jego starania przyniosły efekty w 1560 r., kiedy to powstała Liga Święta, zrzeszająca Hiszpanię, [[WenecjaRepublika Wenecka|Wenecję]], [[GenuaRepublika Genui|Genuę]], [[Państwo Kościelne]], [[Sabaudia|Sabaudię]] i [[Zakon Maltański|zakon joannitów]] (osiadły na [[Malta|Malcie]]). Zgromadzona w [[Mesyna|MessynieMesynie]] flota liczyła 200 okrętów i 30 tys.tysięcy ludzi. Dowodził nią [[Giovanni Andrea Doria]], krewniak słynnego genueńskiego admirała [[Andrea Doria|Andrei Dorii]]. 10 lutego 1560 r. flota poniosła kotwicę i wypłynęła w kierunki [[Trypolis]]u. 12 marca zdobyto [[Dżerba|Dżerbę]], ważną strategicznie wyspę u wybrzeży [[Tunezja|Tunezji]], która pozwalała kontrolować szlaki morskie z [[Algier]]u do Trypolisu.

W odpowiedzi na działania ligi Sulejman wysłał na Dżerbę flotę 120 okrętów pod wodzą Pijala Paszy. Flota dotarła na miejsce 9 maja. Rozpoczęła się [[Pijal Pasza|bitwa pod Dżerbą]]. 12 maja siły tureckie zostały wzmocnione okrętami [[Turgut|Turguta Reisa]]. Bitwa zakończyła się 14 maja całkowitą klęską chrześcijan. Utracono 60 okrętów i 20 tys.tysięcy ludzi, a admirał Doria ledwo wydostał się z miejsca bitwy. Wkrótce Turcy zdobyli wyspę. Komendant garnizonu, Don [[Alvaro de Sande]], próbował uciec, ale został schwytany.

Przełomem w walce z Turkami okazało się [[Wielkieoblężenie OblężenieMalty (1565)|oblężenie Malty]] w dniach 19 maja – 8 września 1565 r. Bezskuteczne oblężenie, a następnie odwrót z wyspy zdaniem wielu historyków oznaczały kres osmańskiej ekspansji na Morzu Śródziemnym. W 1570 r. powstała kolejna Liga Święta. 7 października 1571 r. dowodzący flotą Ligi przyrodni brat Filipa, Don [[Juan de Austria]], nieślubny syn Karola V, zniszczył turecką flotę pod [[Bitwa pod Lepanto (1571)|zniszczył turecką flotę pod Lepanto]]. W 1573 r. Don Juan zdobył [[Tunis]], który jednak został utracony już w 1574 r. Pokój z Turcją Osmańską został podpisany w 1585 r.

Karol V powierzył synowi rządy w Niderlandach w 1555 r. Rok później jednak abdykował i Filip wyjechał do Hiszpanii. Rządy namiestnicze przekazał swojej przyrodniej siostrze, [[Małgorzata Parmeńska|Małgorzacie Parmeńskiej]]. Filip szybko przystąpił do działań mających na celu umocnienie pozycji katolicyzmu w Niderlandach. Wspierali te działadziałania namiestniczka Małgorzata i przewodniczący Rady Stanu [[Antoine Perrenot de Granvella]]. Prokatolicka polityka Filipa spotkała się ze sprzeciwem trzech wpływowych członków Rady – księcia [[Wilhelm I Orański|Wilhelma Orańskiego]], [[Filip van Montmorency|Filipa Hoorna]] i [[Lamoral Egmont|hrabiego Egmont]]. W 1561 r. założyli oni Ligę Możnych i postulowali zmianę polityki madryckiego dworu wobec Niderlandów.

Ich sugestie nie zostały jednak wysłuchane. Poza kosmetycznymi zmianami (odwołanie Granvelli i mniej rzucająca się w oczy działalność [[Inkwizycja|inkwizycji]]) polityka hiszpańska pozostała w tych samym torach. Musiało to w końcu doprowadzić do konfliktu. Zaczęło się pod koniec 1565 r., kiedy przedstawiciele szlachty niderlandzkiej podpisali tzw. „kompromis brukselski”. 5 kwietnia 1566 r. delegacja szlachty przybyła do pałacu Małgorzaty Parmeńskiej, aby przedstawić jej kompromis. Jeden z dostojników namiestniczki nazwał wówczas delegatów „żebrakami”, po [[Język francuski|franc.]]francusku ''gueux''. Weźmie się od tego nazwa ruchu wyzwoleńczego – [[gezowie]].

Małgorzata obiecała delegatom spełnić ich żądania. Sprawę przedstawiono królowi. W Madrycie zastanawiano się przez chwilę nad zmianą polityki, ale ostatecznie zdecydowano się pozostać przy dotychczasowym kursie. W 1567 r. protestanckie mieszczaństwo [[Antwerpia|Antwerpii]] sprofanowało miejscowy kościół. To dla Arcykatolickiego Króla było już za wiele. Do Niderlandów ruszył jeden z najwybitniejszych wodzów Filipa, znany z okrucieństwa [[Ferdynand Álvarez de Toledo, książę Alba|Fernando Alvarez de Toledo]], 3. książę Alba. Jego rządy w Niderlandach trwały 6 lat i upłynęły pod znakiem terroru i represji. Niedługo po przybyciu na miejsce książę powołał nadzwyczajny sąd, 12-osobową [[Rada Zaburzeń|Radę Zaburzeń]]. Mimo apeli cesarza [[Maksymilian II Habsburg|Maksymiliana II]] Rada skazała na śmierć Hoorna i Egmonta. Ścięto ich na rynku w [[Bruksela|Brukseli]] 5 czerwca 1568 r. Wilhelm Orański na wieść o przyjeździe księcia Alby uciekł za granicę.

Na kraj nałożono ogromne podatki. Szczególnie znienawidzony był tzw. „dziesiąty fenig”, czyli dziesiąta część ceny sprzedanej nieruchomości, którą należało oddać do skarbu państwa. Nadmierne podatki i terror religijny spowodowały w 1568 r. rozpoczęcie działań wojennych. 23 kwietnia stoczono pierwszą bitwę tej niewypowiedzianej wojny – pod [[Bitwa pod Rheindalen|Rheindalen]]. 1 kwietnia 1572 r. „gezowie morscy” zdobyli twierdzę [[Briel]] u ujścia [[Moza|Mozy]]. To wydarzenie jest uznawane za początek [[Wojnawojna osiemdziesięcioletnia|wojny wyzwoleńczej Niderlandów]]. Do Niderlandów powrócił Wilhelm Orański i stanął na czele buntowników. Alba robił co mógł, ale sytuacja wymykała się spod kontroli. W 1573 r. popadł w niełaskę i został odwołany ze stanowiska. Zastąpił go [[Luis de Zúñiga y Requesens]].

Nowy namiestnik zniósł Radę Zaburzeń, ale nie uspokoiło to sytuacji. Zmarł nagle w 1576 r.,i zastąpił go Don [[Juan de Austria]]. Nim przybył on na miejsce, 4 listopada 1576 r. żołnierze hiszpańskiego garnizonu Antwerpii dokonali masakry miasta. W odpowiedzi obradujące w [[Gandawa|Gandawie]] Stany Generalne ogłosiły 8 listopada rozpoczęcie wojny z Hiszpanią. Kiedy de Austria przybył do Niderlandów rozpoczęły się negocjacje. W lutym 1577 r.tak tzw.zwany „wieczystywieczysty edykt”edykt wprowadzałwprowadził w Niderlandach tolerancję religijną. Nie zakończyło to wojny. Zwycięstwo de Austrii pod [[Bitwa pod Gembloux|Gembloux]] w 1578 r. przyczyniło się do podziału Niderlandów na katolickie południe i protestancką północ. De Austria nie doczekał się jednak pomocy z Hiszpanii i zmarł w 1579 r.

[[Plik:Portrait of Philip II of Spain by Sofonisba Anguissola - 002b.jpg|thumb|240px|Król Filip II, ok. [[1570]] r.]]

Jego następca, książę [[Aleksander Farnese (książę Parmy)|Aleksander Farnese]], umiejętnie wykorzystał sprzeczności między katolikami i protestantami, i w 1579 r. doprowadził do podpisania unii w Arras 6 stycznia 1579 r., gdzie południowe prowincje opowiedziały się za pozostaniem przy Hiszpanii. W odpowiedzi 23 stycznia prowincje północne podpisały unię w [[Utrecht|Utrechcie]], odrywając się od Hiszpanii i tworząc [[Republika Zjednoczonych Prowincji|Republikę Zjednoczonych Prowincji]]. W ciągu następnych kilku lat Farnese zdobył wszystkie protestanckie twierdze w południowych prowincjach, ale na podbój północy nie pozwoliły działania Filipa II, który odciągał księcia od prowadzenia wojny powierzając mu różne inne zadania.

Nie wspierany przez Madryt, oskarżany o nielojalność wobec króla Farnese do 1592 r. odnosił liczne sukcesy militarne. Po jego śmierci zabrakło w Niderlandach dobrego dowódcy. Następca zamordowanego w 1584 r. Wilhelma Orańskiego, [[Maurycy Orański]], odnosił więc liczne sukcesy. Rozejm został podpisany dopiero w 1609 r., 11 lat po śmierci Filipa.

Po ślubie z [[Maria I Tudor|Marią I Tudor]] 25 lipca 1554 r. jako jej małżonek Filip został królem [[Anglia|Anglii]] [[iure uxoris]]. Realna władza w tym królestwie spoczywała jednak w rękach Marii. Małżeństwo to rozczarowało Filipa. Maria była kobietą niezbyt urodziwą i starszą od niego o 11 lat. W listopadzie 1554 r. Maria ogłosiła, że jest w ciąży, co jednak nie potwierdziło się. Stosunki między małżonkami uległy ochłodzeniu. W 1555 r. papież Paweł IV nadał Filipowi i Marii tytuł „króla Irlandii”, jednak nie niósł on ze sobą rzeczywistej władzy. We wrześniu 1555 r. pod byle pretekstem Filip opuścił Anglię. Wcześniej przyczynił się do uwolnienia z więzienia siostry Marii, [[Elżbieta I Tudor|Elżbiety]]. Filip ponownie przybył do Anglii w marcu 1557 r., już jako król Hiszpanii, by namówić żonę do przystąpienia do wojny z [[Francja|Francją]]. Jego misja zakończyła się sukcesem.

Maria zmarła w 1558 r. i tron objęła jej siostra Elżbieta I, gorliwa protestantka. Filip, chcąc utrzymać władzę nad Anglią, chciał ją poślubić, ale nowa królowa odrzuciła jego zaloty. Między Arcykatolickim Królem a protestancką królową narastał konflikt. Filip wspierał buntujących się irlandzkich katolików, natomiast Elżbieta wspierała powstańców w Niderlandach (początkowo potajemnie, po zamordowaniu Wilhelma Orańskiego już jawnie). Angielscy korsarze, tacy jak [[Francis Drake]], łupili hiszpańskie statki na Atlantyku. Wojna była kwestią czasu.

Wybuchła ona w 1585 r., kiedy to Francis Drake zaatakował hiszpańskie kolonie w Indiach Zachodnich. Kiedy Elżbieta wsparła Republikę Zjednoczonych Prowincji, na hiszpańskim dworze rozpoczęto przygotowania do wyprawy na Anglię. Przyspieszyły je stracenie katolickiej [[Władcy Szkocji|królowej Szkotów]] i pretendentki do angielskiego tronu [[Maria I Stuart|Marii Stuart]] 8 lutego 1587 r. i atak Drake’a na [[Kadyks]] w kwietniu 1587 r., który kosztował Hiszpanów stratę 37 okrętów. 29 lipca Filip uzyskał od papieża [[Sykstus V|Sykstusa V]] bullę zezwalającą Jego Arcykatolickiej Mości na pozbawienie Elżbiety tronu i zastąpienie jej osobą, którą król uzna za właściwą.

28 maja 1588 r. flota 130 okrętów (tzw. [[Wielka Armada]]) na czele z [[Alonso Perez de Guzman el Bueno, książę Medina-Sidonia|księciem Medina Sidonia]] wypłynęła z [[Lizbona|Lizbony]] i skierowała się na kanał [[La Manche]]. Na pokładach okrętów znajdowało się 8 tys.tysięcy żołnierzy armii inwazyjnej. Kolejne 30 tys.tysięcy miało dołączyć w Niderlandach. Nie doszło jednak to tego, gdyż Holendrzy zablokowali porty i książę Farnese nie mógł wyjść w morze. Hiszpańska flota była zawzięcie atakowana przez Anglików, dodatkowo przeciwko Armadzie zwróciła się również pogoda. Nie mając sił ani warunków do inwazji Medina Sidonia został zmuszony do opłynięcia wysp brytyjskich. Sztormy i zdradliwe wybrzeża [[Szkocja|Szkocji]] i [[Irlandia|Irlandii]] poczyniły w Wielkiej Armadzie większe spustoszenia niż flota angielska. We wrześniu do Hiszpanii wróciła mniej więcej 1/3 floty. Kiedy jednak Medina Sidonia stawił się przed królem, ten powiedział mu: ''Uspokój się, książę, wysłałem was przeciw ludziom, nie przeciw burzom''.

Następne lata to korsarskie działania Anglików przeciwko hiszpańskiej flocie atlantyckiej i próby inwazji w [[Portugalia|Portugalii]], zawsze bezskuteczne. Po klęsce Armady Filip dość szybko odbudował hiszpańską flotę. Udało jej się zapewnić dość skuteczną ochronę statków ze złotem płynących z Ameryki. Dzięki temu złotu udało się przezwyciężyć kryzys z 1596 r., który zmusił Hiszpanię do ogłoszenia bankructwa (po raz czwarty za panowania Filipa). W latach 1596 i 1597 r. Filip wysłał kolejne dwie wyprawy do Anglii, w celu wsparcia irlandzkich powstańców, obie zakończyły się porażkami.

Wojna zakończyła się w 1604 r., po śmierci głównych adwersarzy (Filip zmarł w 1598 r., Elżbieta w 1603 r.).

=== Unia Iberyjskaiberyjska ===

Jedynym poważniejszym nabytkiem Hiszpanii za panowania Filipa II była Portugalia. Władcy Portugalii i królestw hiszpańskich często żenili się między sobą. Matką Filipa była córka króla Portugalii, on sam ożenił się z portugalską księżniczką. W XVI-wiecznej Portugalii rządziła dynastia [[Avis (dynastia)|Aviz]]. W [[1557]] r. tron objął 3-letnitrzyletni [[Sebastian I Aviz|Sebastian]], siostrzeniec Filipa. Jego wielkim marzeniem była wielka krucjata. W 1578 r., chcąc zrealizować swoje plany, wmieszał się w wewnętrzne rozgrywki w [[Maroko|Maroku]]. 4 sierpnia 1578 r. w Bitwie Trzech Króli pod [[Bitwabitwa pod Alcácer-Quibir|bitwie pod Alcácer-Quibir]] armia portugalska poniosła straszliwą klęskę, a Sebastian zginął na polu bitwy. Jego śmierć rozpoczęła konflikt o portugalski tron.

Po śmierci Sebastiana jedynym męskim przedstawicielem dynastii Aviz był [[Henryk I Kardynał]], prawie 70-letni duchowny. Zmarł on bezpotomnie już 1580w r1580. Do walki o tron portugalski stanęło troje kandydatów – Filip (jako wnuk po kądzieli [[Manuel I Szczęśliwy|Manuela I Szczęśliwego]]), [[Katarzyna Portugalska|Katarzyna, księżna de Braganza]] (w prostej linii wnuczka Manuela I) i [[Antoni de Crato]] (joannita, nieślubny syn [[Ludwik Aviz, książę Beja|Ludwika de Beja]], syna Manuela I). W styczniu 1580 r. ukonstytuowała się Rada Regencyjna (''Junta''), która miała sprawować władzę do czasu wyboru nowego króla.

24 lipca 1580 r. Antoni de Crato, nie czekając na decyzję Rady, ogłosił się królem Portugalii. Poparła go również księżna de Braganza. Filip wysłał do Portugalii księcia Albę, który 25 sierpnia pokonał pretendenta pod [[Bitwa pod Alcântara|Alcântarą]]. Dwa dni później padła Lizbona a Crato i jego stronnicy uciekli na [[Azory]]. 17 kwietnia 1581 r. Filip został okrzyknięty w [[Tomar]] królem przez portugalskie Kortezy. Filip przybył to Portugalii i przebywał tam 2 lata, do 11 lutego 1583 r., kiedy to wyjechał i powierzył rządy nad krajem hiszpańskiemu wicekrólowi.

De Crato i jego zwolennicy próbowali z pomocą angielską w 1589 r. odzyskać tron Portugalii, jednak bez efektu. Hiszpańskie panowanie nie przyniosło szczęścia Portugalii. Przez 60 lat trwały walki z nieuznającymi Habsburgów rebeliantami. Nastąpiła zapaść gospodarcza kraju, który utracił na rzecz Republiki Zjednoczonych Prowincji wiele swoich kolonii. Dopiero w 1640 r. Portugalczycy zrzucili hiszpańskie panowanie.

12 listopada 1543 r. w [[Salamanka|Salamance]] poślubił swoją kuzynkę – księżniczkę [[Maria Manuela Portugalska|Marię Manuelę Aviz]] (15 października 1527 – 12 sierpnia 1545), córkę [[Władcy Portugalii|króla Portugalii]] [[Jan III Aviz|Jana III Pobożnego]] i [[Katarzyna Habsburg (królowa Portugalii)|Katarzyny Habsburg]], córki [[Władcy Kastylii|króla Kastylii]] [[Filip I Piękny|Filipa I Pięknego]]. Filip i Maria mieli razem jednego syna:

* [[Don Carlos (książę Asturii)|Don Carlos]] (8 lipca 1545 – 24 lipca 1568), [[książę Asturii]], upośledzony umysłowo, w 1568 r. odcięty od świata na rozkaz ojca, zmarł w odosobnieniu

25 lipca 1554 r. w [[Winchester|Winchesterze]] Filip poślubił [[Maria I Tudor|Marię I Tudor]], katolicką królową [[Anglia|Anglii]] (18 lutego 1516 – 17 listopada 1558), córkę [[Władcy brytyjscy|króla Anglii]] [[Henryk VIII Tudor|Henryka VIII Tudora]] i [[Katarzyna Aragońska|Katarzyny]], córki [[Władcy Aragonii|króla Aragonii]] [[Ferdynand Aragoński|Ferdynanda II Katolickiego]]. Małżeństwo to nie doczekało się potomstwa.

22 czerwca 1559 r. król poślubił [[Elżbieta Walezjuszka|Elżbietę de Valois]] (2 kwietnia 1545 – 3 października 1568), córkę [[Władcy Francji|króla Francji]] [[Henryk II Walezjusz|Henryka II]] i [[Katarzyna Medycejska|Katarzyny Medycejskiej]], córki [[Wawrzyniec II Medyceusz|Wawrzyńca II Medyceusza]], księcia [[Urbino]]. Filip i Elżbieta mieli razem dwie córki:

4 maja 1570 r. w [[Praga|Pradze]] poślubił [[Anna Habsburżanka (1549–1580)|Annę Austriacką]] (1 listopada 1549 – 26 października 1580), córkę [[Władcy Niemiec|cesarza]] [[Maksymilian II Habsburg|Maksymiliana II Habsburga]] i [[Maria Hiszpańska|Marii]], córki cesarza [[Karol V Habsburg|Karola V Habsburga]]. Filip i Anna mieli razem czterech synów i córkę:

* [[Diego Feliks Habsburg|Diego Feliks]] (15 sierpnia 1575 – 21 listopada 1582), [[książę Asturii]]

Filip do końca nie stracił królewskiej godności. Podczas agonii powtarzał tylko: ''Ojcze, niech dzieje się wola Twoja, nie moja''. Wieczorem 12 września 1598 r. koniec wydawał się bliski. Filip był przytomny. Widząc przygotowania swojego otoczenia powiedział: ''Jeszcze nie''. O 3.00 13 września poprosił aby rozpoczęto modlitwę za konających. ''Teraz nadszedł czas'' – powiedział. Przy ostatnim wierszu modlitwy stracił przytomność. Uważając, że monarcha nie żyje przykryto go białym całunem. Filip jednak się ocknął, zdjął całun z twarzy i wskazał na krucyfiks, który w chwili śmierci miał jego ojciec i prababka [[Izabela I Katolicka]]. Gdy włożono mu go w dłonie, ucałował go i zmarł.

'''<u>== Filip II -– zleceniodawca zamordowania Królowejmorderstwa Bony</u>''' ==