Zamach stanu w Iranie (1953): Różnice pomiędzy wersjami

W XIX wieku Iran znalazł się w strefie wpływów dwóch konkurujących ze sobą mocarstw imperialnych - [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] i [[Rosja|Rosji]]. Iran był o tyle ważny że w 1892 roku brytyjski dyplomata [[George Curzon]] określił go jako miejsce gdzie rozgrywa się gra o panowanie nad całym światem<ref>Mark J. Gasiorowski,'' U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran'' (Cornell University Press: 1991) s. 32; George N. Curzon,'' Persia and the Persian Question'', cz. 1. (Londyn: Cass, 1966) s. 3–4.</ref>. W 1872 roku [[Paul Reuter]] spotkał się z perskim monarchą [[Naser ad-Din Szah Kadżar|Naserem ad-Dinem Szahem Kadżarem]] i obiecał mu sfinansować podróże po [[Europa|Europie]] w zamian za wprowadzenie wyłączności umów górniczych i kolejowych dla Wielkiej Brytanii. Umowa między szachem a Reuterem co prawda nie została wprowadzona w życie z powodu protestów w kraju oraz rządu Rosji<ref>Elwell-Sutton, L. P. ''Persian Oil: A Study in Power Politics'' (Lawrence and Wishart Ltd.: Londyn) 1955. s. 12.</ref> mimo to stała się pretekstem do dalszej infiltracji gospodarczej Persji przez Brytyjczyków. W latach 90. XIX wieku w kraju wybuchłwybuchły protesty które doprowadziły szacha do odwołania monopolu tytoniowego który wcześniej został przyznany brytyjskiej firmie Major G.F Talbo. W 1901 roku [[Mozaffar ad-Din Szah Kadżar]] udzielił 60-letniej koncesji na wyszukiwanie ropy naftowej brytyjskiemu przedsiębiorcy Williamowi Knox D'Arcyemu<ref>Stephen Kinzer ''All the Shah's Men : An American Coup and the Roots of Middle East Terror'', (John Wiley and Sons, 2003), s. 33</ref>. D'Arcy w 1907 roku przekazał swoje udziały w ręce Burmah Oil Company, która w kolejnych latach została niemalże [[nacjonalizacja|znacjonalizowana]] przez brytyjski rząd<ref>Elwell-Sutton, L. P. ''Persian Oil: A Study in Power Politics'' s. 17</ref>. Przejęcie przez Wielką Brytanię kontroli nad znaczną częścią perskiej gospodarki umożliwiło Brytyjczykom dalsze interwencje w sprawy wewnętrzne azjatyckiego państwa. Wielka Brytania rozwścieczyła Persów szczególnie po perskiej rewolucji konstytucjonalnej na którą Brytyjczycy starali się oddziaływać<ref>Mangol Bayat, ''Iran's First Revolution: Shi'ism and the Constitutional Revolution of 1905–1909'', Studies in Middle Eastern History, s.336 (Oxford University Press, 1991). {{ISBN|0-19-506822-X}}.</ref>.