Amfetamina: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa systematyczna = 1-fenylopropano-2-azan{{r|acdlabs}}<br />1-fenylopropano-2-amina{{r|acdlabs|PubChem}}<br />1-fenylopropylo-2-amina{{r|acdlabs}}, 1-fenylopropano-2-amina, α-metylobenzenoetanamina, α-metylofenetylamina, β-fenyloizopropylaminafenyloizopropyloamina, dezoksynorepineryna, pot. ''speed'''<ref name="PubChem Header" /><ref name="DrugBank1" /><ref>{{Cytuj |autor = Shaun L. Greene, Fergus Kerr, George Braitberg |tytuł = Review article: amphetamines and related drugs of abuse |czasopismo = Emergency medicine Australasia: EMA |data = 2008-10 |data dostępu = 2018-07-17 |issn = 1742-6723 |wolumin = 20 |numer = 5 |s = 391–402 |doi = 10.1111/j.1742-6723.2008.01114.x |pmid = 18973636}}</ref>

'''Amfetamina''' (od α-metylofenetyloamina), pot. '''''speed''''' – silny [[stymulanty|stymulant]] [[ośrodkowy układ nerwowy|OUN]], wykorzystywany w leczeniu [[ADHD]], [[narkolepsja|narkolepsji]] i [[otyłość|otyłości]]. Odkryta w 1887, występuje w dwóch [[enancjomery|enancjomerach]], którymi są lewamfetamina i dekstramfetamina<ref name="PubChem Header" />. Nazwa ''amfetamina'' odnosi się zaś do [[mieszanina racemiczna|racemicznej]] wolnej zasady<ref name="WHO INN active moiety" /><ref name="Proper definition" />, a więc składającej się z równomolowej mieszaniny czystych enancjomerów. Niemniej termin ten jest często używany nieformalnie do dowolnej mieszaniny enancjomerów, a nawet do czystych enancjomerów<ref name="DrugBank1" /><ref name="MeSHAmphetamine" /><ref name="Proper definition" />. Historycznie wykorzystywano ją do leczenia obrzęku nosa i zaburzeń depresyjnych. Stosuje się ją jako [[środek dopingujący]] oraz [[Leki nootropowe|substancję nootropową]], a także rekreacyjnie jako [[afrodyzjak]] i związek [[euforia|euforyzujący]]. W wielu krajach stanowi lek dostępny na receptę, posiadanie i dystrybucja są ściśle kontrolowane w wielu krajach z powodu znacznego ryzyka zdrowotnego związanego z użyciem rekreacyjnym<ref name="Amph Uses" /><ref name="Proper definition">{{cytuj książkę | autor r = Yoshida T | autor = Klee H | tytuł = Amphetamine Misuse: International Perspectives on Current Trends | data = 1997 | wydawca = Harwood Academic Publishers | miejsce = Amsterdam, Netherlands | isbn = 9789057020810 | strony = 2 | url = https://books.google.com/books?id=gVw_wzZU4x8C&pg=PA2 | data dostępu = 1 December 2014 | rozdział = Chapter 1: Use and Misuse of Amphetamines: An International Overview}}</ref><ref name="Malenka_2009" /><ref name="Ergogenics" /><ref name="FDA Abuse & OD" /><ref name="Benzedrine" /><ref name="UN Convention" /><ref name="Nonmedical" /><ref name="Libido" /><ref name="MeSHAmphetamine">{{cytuj stronę | tytuł = Amphetamine | url = https://www.nlm.nih.gov/cgi/mesh/2009/MB_cgi?mode=&term=Amphetamine | praca = Medical Subject Headings | opublikowany = United States National Library of Medicine | data dostępu = 16 December 2013}}</ref><ref name="WHO INN active moiety">{{cytuj stronę | tytuł = Guidelines on the Use of International Nonproprietary Names (INNS) for Pharmaceutical Substances | url = http://apps.who.int/medicinedocs/en/d/Jh1806e/2.4.html | opublikowany = World Health Organization | data dostępu = 1-12-2014 | data = 1997 }}</ref><ref name="Evekeo" />.

Długoterminowa podaż odpowiednio wysokich dawek amfetaminy u niektórych [[gatunek (biologia)|gatunków]] [[zwierzęta|zwierząt]] powoduje nieprawidłowy rozwój [[układ dopaminergiczny|układu dopaminergicznego]] i uszkodzenie [[nerw]]ów<ref name="pmid22392347" /><ref name="AbuseAndAbnormalities">{{cytuj | autor=Berman S, O'Neill J, Fears S, Bartzokis G, London ED | tytuł=Abuse of amphetamines and structural abnormalities in the brain | czasopismo=Ann. N. Y. Acad. Sci. | data = 2008 | wolumin= 1141 | s= 195–220 | pmid=18991959 | doi=10.1196/annals.1441.031 | pmc=2769923}}</ref>. Jednak u ludzi z ADHD farmaceutyczne amfetaminy wydają się poprawiać rozwój mózgu i wzrost nerwów<ref name="Neuroplasticity 1">{{cytuj | autor=Hart H, Radua J, Nakao T, Mataix-Cols D, Rubia K | tytuł=Meta-analysis of functional magnetic resonance imaging studies of inhibition and attention in attention-deficit/hyperactivity disorder: exploring task-specific, stimulant medication, and age effects | czasopismo=JAMA Psychiatry | wolumin=70 | numer=2 | s=185–198 | data=2013 |pmid=23247506 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2013.277|dostęp=o}}</ref><ref name="Neuroplasticity 2">{{cytuj | autor=Spencer TJ, Brown A, Seidman LJ, Valera EM, Makris N, Lomedico A, Faraone SV, Biederman J | tytuł=Effect of psychostimulants on brain structure and function in ADHD: a qualitative literature review of magnetic resonance imaging-based neuroimaging studies | czasopismo=J. Clin. Psychiatry | wolumin=74 | numer=9 | s=902–917 | data=2013 |pmid=24107764 |doi=10.4088/JCP.12r08287 |pmc=3801446}}</ref><ref name="Neuroplasticity 3">{{Cytuj |autor = T. Frodl, N. Skokauskas |tytuł = Meta-analysis of structural MRI studies in children and adults with attention deficit hyperactivity disorder indicates treatment effects |czasopismo = Acta Psychiatrica Scandinavica |data = 2012 |wolumin = 125 |numer = 2 |s = 114–126 |doi = 10.1111/j.1600-0447.2011.01786.x |pmid = 22118249 }}</ref>. Przeglądy badań z użyciem [[Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego|rezonansu magnetycznego]] wskazują, że długoterminowe leczenie amfetaminą zmniejsza nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu mózgu u pacjentów z ADHD, poprawiając funkcjonowanie kilku regionów mózgu, jak prawe [[jądro ogoniaste]]<ref name="Neuroplasticity 1" /><ref name="Neuroplasticity 2" /><ref name="Neuroplasticity 3" />.

Przeglądy badań klinicznych stymulantów ustaliły bezpieczeństwo i efektywność długoterminowego przyjmowania amfetaminy w leczeniu ADHD<ref name="Millichap" /><ref name="Long-term 2015">{{cytuj | autor = Arnold LE, Hodgkins P, Caci H, Kahle J, Young S | tytuł = Effect of treatment modality on long-term outcomes in attention-deficit/hyperactivity disorder: a systematic review | czasopismo = PLoS ONE | wolumin = 10 | numer= 2 | s = e0116407 | data = 2015 | pmid = 25714373 | pmc = 4340791 | doi = 10.1371/journal.pone.0116407 }}<br />Figure 3: Treatment benefit by treatment type and outcome group</ref><ref name="Huang2011">{{Cytuj |autor = Yu-Shu Huang, Ming-Horng Tsai |tytuł = Long-term outcomes with medications for attention-deficit hyperactivity disorder: current status of knowledge |czasopismo = CNS drugs |data = 2011|wolumin = 25 |numer = 7 |s = 539–554 |doi = 10.2165/11589380-000000000-00000 |pmid = 21699268 }}</ref>. Randomizowane badania kliniczne ciągłej terapii ADHD stymulantami przez okres 2 lat zademonstrowały efektywność i bezpieczeństwo leczenia<ref name="Millichap" /><ref name="Huang2011" />. 2 przeglądy wskazały na efektywność długoterminowej terapii ADHD stymulantami w redukcji osiowych objawów (nadmierna aktywność, deficyt uwagi, impulsywność), polepszaniu [[jakość życia|jakości życia]] i osiągnięć w nauce, a także poprawę w dużej liczbie wyników funkcjonalnych. Obszary największej poprawy długoterminowej ciągłej terapii stymulantami obejmują naukę (poprawa około 55%), prowadzenie pojazdów (100%), niemedyczne używanie leków (47% w przypadku wyników związanych z uzależnieniem), samoocenę (50%) i funkcje społeczne (67%)<ref name="Long-term 2015" />. Największy efekt terapia taka przynosi w nauce ([[Szkolna skala ocen|średnia ocen]], wyniki testów, długość edukacji i jej poziom), samoocenie (ocena kwestionariuszowa samooceny, liczba [[próba samobójcza|prób samobójczych]], współczynniki [[samobójstwo|samobójstw]]) i funkcjach społecznych (np. zdolności społeczne, jakość relacji)<ref name="Long-term 2015" />. Długoterminowe leczenie kombinowane ADHD (np. połączenie podaży stymulantów i terapii behawioralnej) wywołuje jeszcze większe efekty, poprawia większą część zbadanych czynników w każdym zakresie w porównaniu z wyłączą farmakoterapią stymulantem<ref name="Long-term 2015" />. Tak więc poprawie ulegają nauka, zachowania antyspołeczne, prowadzenie pojazdów, niemedyczne używanie leków, otyłość, praca, samoocena, korzystanie z pomocy w nauce, pracy, zdrowotnej, finansowej i prawnej, funkcje społeczne<ref name="Long-term 2015" /><ref name="Huang2011" />. Jeden z przeglądów podkreśa dziewięciomiesięczne randomizowane badanie dzieci z ADHD, w którym stwierdzono przyrost [[iloraz inteligencji|IQ]] o 4,5, ciągły wzrost uwagi oraz ciągłą redukcję destrukcyjnych zachowań i hiperaktywności<ref name="Millichap">{{cytuj książkę | autor = Millichap JG | tytuł = Attention Deficit Hyperactivity Disorder Handbook: A Physician's Guide to ADHD | rok = 2010 | wydawca = Springer | miejsce = New York, USA | isbn = 9781441913968 | strony = 121–123, 125–127 | wydanie = 2 | rozdział = Medications for ADHD }}</ref>. Inny przegląd wskazał, bazując na prospektywnym badaniu kohortowym, że trwająca całe życie terapia stymulantami rozpoczęta w dzieciństwie jest trwale skuteczna w kontroli objawów ADHD i obniża ryzyko uzależnienia od substancji w dorosłym życiu<ref name="Huang2011" />.

Współczesne modele ADHD sugerują związek z uszkodzeniem funkcjonalnym pewnych układów neuroprzekaźnikowych w mózgu<ref name="Malenka_2009_03" />; z uszkodzoną neurotransmisją [[dopamina|dopaminergiczną]] w szlaku mezokortykolimbicznym oraz [[noradrenalina|noradrenergiczną]] w [[miejsce sinawe|miejscu sinawym]] i [[kora przedczołowa|korze przedczołowej]]<ref name="Malenka_2009_03" />. Psychostymulanty takie jak [[metylofenidat]] i amfetamina są efektywne w leczeniu ADHD, ponieważ zwiększają aktywność neurotransmiterów w tych układach<ref name="Malenka_2009" /><ref name="Malenka_2009_03">{{cytuj książkę | autor=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE |veditors=Sydor A, Brown RY | tytuł = Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience | rok = 2009 | wydawca = McGraw-Hill Medical | miejsce = New York, USA | isbn = 9780071481274 | strony = 154–157 | wydanie = 2nd | rozdział = Chapter 6: Widely Projecting Systems: Monoamines, Acetylcholine, and Orexin}}</ref><ref name="cognition enhancers">{{cytuj | autor=Bidwell LC, McClernon FJ, Kollins SH | tytuł = Cognitive enhancers for the treatment of ADHD | czasopismo = Pharmacol. Biochem. Behav. | wolumin = 99 | numer= 2 | s= 262–274 | data=2011 | pmid = 21596055 | pmc = 3353150 | doi = 10.1016/j.pbb.2011.05.002}}</ref>. Szacunkowo 80% używających tych stymulantów dostrzega poprawę objawów ADHD<ref name="Long-term 36">{{cytuj | autor = Parker J, Wales G, Chalhoub N, Harpin V | tytuł = The long-term outcomes of interventions for the management of attention-deficit hyperactivity disorder in children and adolescents: a systematic review of randomized controlled trials | czasopismo = Psychol. Res. Behav. Manag. | wolumin = 6 | s= 87–99 | data = 2013 | pmid = 24082796 | pmc = 3785407 | doi = 10.2147/PRBM.S49114 }}</ref>. Dzieci z ADHD przyjmujące stymulanty ogólnie mają lepsze relacje z rówieśnikami i członkami rodziny, lepsze wyniki w szkole, trudniej się [[rozpraszalność uwagi|rozpraszają]], są mniej [[impulsywność|impulsywne]], na dłużej też skupiają uwagę<ref name="Millichap_3">{{cytuj książkę | autor = Millichap JG | tytuł = Attention Deficit Hyperactivity Disorder Handbook: A Physician's Guide to ADHD | rok = 2010 | wydawca = Springer | miejsce = New York, USA | isbn = 9781441913968 | strony = 111–113 | wydanie = 2. | rozdział = Chapter 9: Medications for ADHD}}</ref><ref name="ADHD">{{cytuj stronę | tytuł=Stimulants for Attention Deficit Hyperactivity Disorder | url=http://www.webmd.com/add-adhd/childhood-adhd/stimulants-for-attention-deficit-hyperactivity-disorder | praca = WebMD | opublikowany = Healthwise | data = 12 April 2010 | data dostępu=12 November 2013}}</ref>. Przegląd [[Cochrane Collaboration]](przeglądy Cochrane Collaboration stanowią wysokiej jakości metaanalizy randomizowanych badań klinicznych<ref name="pmid16052183">{{cytuj pismo | autor=Scholten RJ, Clarke M, Hetherington J | tytuł=The Cochrane Collaboration | czasopismo=Eur. J. Clin. Nutr. | wolumin=59 Suppl 1 | wydanie= | strony=S147–S149; dyskusja S195–S196 | data= 2005 |pmid=16052183 |doi=10.1038/sj.ejcn.1602188}}</ref>) dotycząca leczenia ADHD u dzieci, młodzieży i dorosłych farmaceutycznymi amfetaminami stwierdził, że o ile leki te poprawiają objawy krótkoterminowo, cechują się większymi współczynnikami dyskontynuacji leczenia niż inne leki z powodu działań niepożądanych<ref name="Cochrane Amphetamines ADHD">{{cytuj pismo | autor=Castells X, Ramos-Quiroga JA, Bosch R, Nogueira M, Casas M | tytuł=Amphetamines for Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in adults | czasopismo=Cochrane Database Syst. Rev. | wolumin= | wydanie=6 | strony=CD007813 | data=2011 |pmid=21678370 |doi=10.1002/14651858.CD007813.pub2}}</ref><ref name="pmid26844979">{{cytuj pismo | autor = Punja S, Shamseer L, Hartling L, Urichuk L, Vandermeer B, Nikles J, Vohra S | tytuł = Amphetamines for attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) in children and adolescents | czasopismo = Cochrane Database Syst. Rev. | wolumin = 2 | wydanie = | strony = CD009996 | data = 2016 | pmid = 26844979 | doi = 10.1002/14651858.CD009996.pub2}}</ref>. Przegląd Cochrane Collaboration na temat leczenia ADHD u dzieci z [[tik]]ami, między innymi z [[Zespół Tourette’a|zespołem Tourette'a]], wskazał, że ogólnie stymulanty nie pogarszają tików, ale wysokie dawki dekstramfetaminy mogą zaostrzać tiki u niektórych osób<ref>{{cytuj pismo| autor=Pringsheim T, Steeves T | tytuł=Pharmacological treatment for Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in children with comorbid tic disorders| czasopismo = Cochrane Database Syst. Rev. | data= 2011 | wydanie=4 | strony=CD007990 | pmid=21491404 | doi=10.1002/14651858.CD007990.pub2}}</ref>.

W 2015 [[przegląd systematyczny]] i [[metaanaliza]] wysokiej jakości badań klinicznych wykazały, że używanie niewielkich (terapeutycznych) dawek amfetaminy powoduje umiarkowaną, ale jednoznaczną poprawę zdolności poznawczych, w tym [[pamięć robocza|pamięci roboczej]], długoterminowej [[pamięć epizodyczna|pamięci epizodycznej]], kontroli inhibicyjnej, pewnych aspektów uwagi – u zdrowych dorosłych<ref name="Unambiguous PFC D1 A2">{{cytuj pismo | autor = Spencer RC, Devilbiss DM, Berridge CW | tytuł = The Cognition-Enhancing Effects of Psychostimulants Involve Direct Action in the Prefrontal Cortex | czasopismo = Biol. Psychiatry | wolumin = 77 | wydanie = 11 | strony = 940–950 | rok = June 2015 | pmid = 25499957 | doi = 10.1016/j.biopsych.2014.09.013 }}</ref><ref name="Cognitive and motivational effects">{{cytuj pismo | autor = Ilieva IP, Hook CJ, Farah MJ | tytuł = Prescription Stimulants' Effects on Healthy Inhibitory Control, Working Memory, and Episodic Memory: A Meta-analysis | czasopismo = J. Cogn. Neurosci. | wolumin = | wydanie = | strony = 1–21 | data = 2015 | pmid = 25591060 | doi = 10.1162/jocn_a_00776 }}</ref>. Zwiększające zdolności poznawcze właściwości amfetaminy polegają na pośredniej aktywacji receptorów D₁ i α₂ w [[kora przedczołowa|korze przedczołowej]]<ref name="Malenka_2009" /><ref name="Unambiguous PFC D1 A2" />. Przegląd systematyczny z 2014 wykazał, że niewielkie dawki amfetaminy mogą poprawiać także [[Konsolidacja (psychologia)|konsolidację pamięci]], w efekcie prowadząc do lepszego [[Przypominanie|przypominania]]<ref name="Cognition enhancement 2014 systematic review">{{cytuj | autor = Bagot KS, Kaminer Y | tytuł = Efficacy of stimulants for cognitive enhancement in non-attention deficit hyperactivity disorder youth: a systematic review | czasopismo = Addiction | wolumin = 109 | numer= 4 | s= 547–557 | data = 2014 | pmid = 24749160 | pmc = 4471173 | doi = 10.1111/add.12460 }}</ref>. Dawki terapeutyczne zwiększają również wydajność kory, efekt ten mediuje poprawę pamięci operacyjnej u wszystkich osób<ref name="Malenka_2009" /><ref name="pmid11337538">{{cytuj pismo | autor=Devous MD, Trivedi MH, Rush AJ | tytuł=Regional cerebral blood flow response to oral amphetamine challenge in healthy volunteers | czasopismo=J. Nucl. Med. | wolumin=42 | wydanie=4 | strony=535–542 | data=April 2001 |pmid=11337538 |doi= |url=}}</ref>. Amfetamina i inne używane w ADHD stymulanty poprawiają również motywację wykonywania zadań oraz zwiększają pobudzenie, promując zachowanie nakierowane na spełnianie zasad (przez wpływ na [[jądro półleżące]])<ref name="Malenka_2009" /><ref name="Malenka NAcc">{{cytuj książkę | autor=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE |veditors=Sydor A, Brown RY | tytuł = Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience | rok = 2009 | wydawca = McGraw-Hill Medical | miejsce = New York, USA | isbn = 9780071481274 | strony = 266 | wydanie = 2. | rozdział = Chapter 10: Neural and Neuroendocrine Control of the Internal Milieu }}</ref><ref name="Continuum">{{cytuj pismo | autor=Wood S, Sage JR, Shuman T, Anagnostaras SG | tytuł=Psychostimulants and cognition: a continuum of behavioral and cognitive activation | czasopismo=Pharmacol. Rev. | wolumin=66 | wydanie=1 | strony=193–221 | data=January 2014 |pmid=24344115 |doi=10.1124/pr.112.007054}}</ref>. Stymulanty takie jak amfetamina mogą poprawiać wyniki trudnych i nudnych zadań, studenci wykorzystują je podczas nauki i zdawania testów<ref name="Malenka_2009">{{cytuj książkę| autor=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE |veditors=Sydor A, Brown RY | tytuł = Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience | rok = 2009 | wydawca = McGraw-Hill Medical | miejsce = New York, USA | isbn = 9780071481274 | strony = 318, 321 | wydanie = 2. | rozdział = Chapter 13: Higher Cognitive Function and Behavioral Control }}</ref><ref name="Continuum" /><ref name="Test taking aid">{{cytuj stronę | praca = JS Online | autor = Twohey M | data = 26-03-2006 | tytuł = Pills become an addictive study aid | data dostępu = 2-12-2007 | url = http://www.jsonline.com/story/index.aspx?id=410902 | archiwum = https://web.archive.org/web/20070815200239/http://www.jsonline.com/story/index.aspx?id=410902}}</ref>. W oparciu o badania samozgłoszeń nielegalnego użycia stymulantów wiadomo, że 5–35% studentów używa stymulantów przeznaczonych do leczenia ADHD z drugiej ręki, stosując je głównie raczej do poprawy wyników niż rekreacyjnie<ref name="pmid16999660">{{cytuj | autor=Teter CJ, McCabe SE, LaGrange K, Cranford JA, Boyd CJ | tytuł = Illicit use of specific prescription stimulants among college students: prevalence, motives, and routes of administration | czasopismo = Pharmacotherapy | wolumin = 26 | numer= 10 | s= 1501–1510 | data=2006 | pmid = 16999660 | pmc = 1794223 | doi = 10.1592/phco.26.10.1501}}</ref><ref name="Diversion prevalence 1">{{cytuj | autor = Weyandt LL, Oster DR, Marraccini ME, Gudmundsdottir BG, Munro BA, Zavras BM, Kuhar B | tytuł = Pharmacological interventions for adolescents and adults with ADHD: stimulant and nonstimulant medications and misuse of prescription stimulants | czasopismo = Psychol. Res. Behav. Manag. | wolumin = 7 | s= 223–249 | data = 2014 | pmid = 25228824 | pmc = 4164338 | doi = 10.2147/PRBM.S47013 }}</ref><ref name="Diversion prevalence 2">{{cytuj pismo | autor = Clemow DB, Walker DJ | tytuł = The potential for misuse and abuse of medications in ADHD: a review | czasopismo = Postgrad. Med. | wolumin = 126 | wydanie = 5 | strony = 64–81 | data = 2014 | pmid = 25295651 | doi = 10.3810/pgm.2014.09.2801 }}</ref>. Jednakże duże dawki amfetaminy, przekraczające zakres terapeutyczny, mogą zakłócać pamięć roboczą i inne aspekty kontroli kognitywnej<ref name="Malenka_2009" /><ref name="Continuum" />.

Niektórzy sportowcy stosują amfetaminę dla polepszenia wyników sportowych i jej własności psychologicznych, bowiem zwiększa ona wytrzymałość i czujność<ref name="Ergogenics">{{cytuj pismo | autor=Liddle DG, Connor DJ | tytuł = Nutritional supplements and ergogenic AIDS | czasopismo = Prim. Care | wolumin = 40 | wydanie = 2 | strony = 487–505 | data=June 2013 | pmid = 23668655 | doi = 10.1016/j.pop.2013.02.009 }}</ref><ref name="Westfall" />. Jednak niemedyczne używanie amfetaminy w sporcie jest zabronione, podlega kolegialnym, narodowym i międzynarodowym agencjom antydopingowym<ref name="NCAA">{{cytuj stronę | data= 2012 | autor=Bracken NM | tytuł=National Study of Substance Use Trends Among NCAA College Student-Athletes | url=http://www.ncaapublications.com/productdownloads/SAHS09.pdf | praca=NCAA Publications |opublikowany = National Collegiate Athletic Association | data dostępu=8 October 2013}}</ref><ref name="WADA & AD regulation">{{cytuj | autor = Docherty JR | tytuł = Pharmacology of stimulants prohibited by the World Anti-Doping Agency (WADA) | czasopismo = Br. J. Pharmacol. | wolumin = 154 | numer = 3 | s= 606–622 | data = 2008 | pmid = 18500382 | pmc = 2439527 | doi = 10.1038/bjp.2008.124}}</ref>. U zdrowych ludzi terapeutyczne doustne dawki amfetaminy zwiększają [[siła mięśniowa|siłę mięśniową]], [[Przyspieszenie|przyśpieszenie]], wyniki sportowe w warunkach beztlenowych{{r|Ergogenics|Ergogenics2}}, wytrzymałość (opóźnia ona [[zmęczenie]]{{r|Ergogenics|Ergogenics2|Roelands_2013}}, poprawiając czas reakcji<ref name="Ergogenics" /><ref name="Ergogenics2" /><ref name="Roelands_2013" />. Wytrzymałość i czas reakcji polepszają się głównie poprzez hamowanie wychwytu zwrotnego i wydzielanie dopaminy w OUN<ref name="Ergogenics2" /><ref name="Roelands_2013">{{cytuj pismo | autor=Roelands B, de Koning J, Foster C, Hettinga F, Meeusen R | tytuł = Neurophysiological determinants of theoretical concepts and mechanisms involved in pacing | czasopismo = Sports Med. | wolumin = 43 | wydanie = 5 | strony = 301–311 | data=May 2013 | pmid = 23456493 | doi = 10.1007/s40279-013-0030-4 }}</ref><ref name="Amph-DA reaction time">{{cytuj | autor=Parker KL, Lamichhane D, Caetano MS, Narayanan NS | tytuł = Executive dysfunction in Parkinson's disease and timing deficits | czasopismo = Front. Integr. Neurosci. | wolumin = 7 | s= 75 | data = 2013 | pmid = 24198770 | pmc = 3813949 | doi = 10.3389/fnint.2013.00075 }}</ref>. Amfetamina i inne leki dopaminergiczne zwiększają także moc przy stałym poziomie postrzeganego wysiłku przez przekroczenie "przełącznika bezpieczeństwa", pozwalając temperaturze ciała na wzrost, by zyskać dostęp do zasobów normalnie niedostępnych<ref name="Roelands_2013" /><ref name="Central mechanisms affecting exertion">{{cytuj pismo | autor = Rattray B, Argus C, Martin K, Northey J, Driller M | tytuł = Is it time to turn our attention toward central mechanisms for post-exertional recovery strategies and performance? | czasopismo = Front. Physiol. | wolumin = 6 | s= 79 | data = 2015 | pmid = 25852568 | pmc = 4362407 | doi = 10.3389/fphys.2015.00079 }}</ref><ref name="Monoamine+drug effects on exercise - fatigue and heat">{{cytuj pismo | autor = Roelands B, De Pauw K, Meeusen R | tytuł = Neurophysiological effects of exercise in the heat | czasopismo = Scand. J. Med. Sci. Sports | wolumin = 25 Suppl 1 | wydanie = | strony = 65–78 | data = 2015 | pmid = 25943657 | doi = 10.1111/sms.12350 | url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/sms.12350/epdf | data dostępu = 10 March 2016 }}</ref>. W dawkach terapeutycznych działania niepożądane amfetaminy nie przeszkadzają osiągnięciom sportowym<ref name="Ergogenics" /><ref name="Ergogenics2" />; jednak przy znacznie większych dawkach substancja ta może powodować poważne uszkodzenia, jak [[rabdomioliza|rabdomiolizę]] i [[hipertermia|hipertermię]]<ref name="FDA Abuse & OD" /><ref name="FDA Effects" /><ref name="Ergogenics2">{{cytuj pismo | autor =Parr JW | tytuł=Attention-deficit hyperactivity disorder and the athlete: new advances and understanding | czasopismo=Clin. Sports Med. | wolumin=30 | wydanie=3 | strony=591–610 | data=July 2011 |pmid=21658550 |doi=10.1016/j.csm.2011.03.007}}</ref>.

Zgodnie z [[Międzynarodowy Program Bezpieczeństwa Chemicznego|International Programme on Chemical Safety]] (IPCS) i [[United States Food and Drug Administration]] (USFDA) (informacje USFDA pochodzą z informacji z leków, stanowiąc własność intelektualną producenta, zaakceptowaną przez USFDA; przeciwwskazania USFDA nie są koniecznie wprowadzane w celu ograniczenia stosowania leku, ale ograniczenia roszczeń względem koncernów farmaceutycznych<ref name="pmid8545689">{{cytuj pismo | autor = Kessler S | tytuł = Drug therapy in attention-deficit hyperactivity disorder | czasopismo = South. Med. J. | wolumin = 89 | wydanie = 1 | strony = 33–38 | data = 1996 | pmid = 8545689 | doi=10.1097/00007611-199601000-00005}}</ref>) amfetamina jest [[przeciwwskazanie|przeciwwskazana]] u ludzi z [[uzależnienie]]m od leków w historii choroby (zgodnie z jednym z przeglądów amfetaminę można przepisać pacjentowi pod warunkiem odpowiedniej kontroli, jak wydzielanie dziennych dawek przez przepisującego lek lekarza<ref name="Amph Uses" />), [[choroby układu krążenia]], [[drażliwość]], poważny [[Niepokój (psychologia)|niepokój]]<ref name="FDA Contra Warnings" /><ref name="International" />. Przeciwwskazana jest również u ludzi z obecnym [[Miażdżyca|stwardnieniem tętnic]], [[jaskra|jaskrą]], [[nadczynność tarczycy|nadczynnością tarczycy]] oraz umiarkowanym lub ciężkim [[nadciśnienie tętnicze|nadciśnieniem]]<ref name="FDA Contra Warnings" /><ref name="International">{{cytuj stronę | autor=Heedes G, Ailakis J | tytuł=Amphetamine (PIM 934) | url=http://www.inchem.org/documents/pims/pharm/pim934.htm | opublikowany=International Programme on Chemical Safety | data dostępu=24 June 2014}}</ref><ref name="Dexedrine FDA" />. Pacjentom, którzy przebyli reakcje alergiczne na inne stymulanty, bądź zażywającym [[inhibitory monoaminooksydazy]] odradza się przyjmowanie amfetaminy<ref name="FDA Contra Warnings" /><ref name="International" />, chociaż bezpieczne jednoczesne przyjmowanie amfetaminy i inhibitorów MAO zostało już udokumentowane<ref name="Review MAOI-amph">{{cytuj pismo | autor = Feinberg SS | tytuł = Combining stimulants with monoamine oxidase inhibitors: a review of uses and one possible additional indication | czasopismo = J. Clin. Psychiatry | wolumin = 65 | wydanie = 11 | strony = 1520–1524 | data = 2004 | pmid = 15554766 | doi=10.4088/jcp.v65n1113}}</ref><ref name="Primary MAOI-amph">{{cytuj pismo | autor = Stewart JW, Deliyannides DA, McGrath PJ | tytuł = How treatable is refractory depression? | czasopismo = J. Affect. Disord. | wolumin = 167 | wydanie = | strony = 148–152 | data = 2014 | pmid = 24972362 | doi = 10.1016/j.jad.2014.05.047 }}</ref>. Wymienione agencje stwierdzają także, że każda osoba z [[jadłowstręt psychiczny|jadłowstrętem psychicznym]], [[Zaburzenia afektywne dwubiegunowe|zaburzeniem dwubiegunowym]], epizodem depresyjnym, nadciśnieniem, schorzeniami nerek lub wątroby, [[Objaw Raynauda|objawem Raynauda]], [[drgawki|drgawkami]], schorzeniami [[tarczyca|tarczycy]], [[tiki|tikami]], w tym zespołem Tourette'a powinna monitorować objawy swych zaburzeń podczas przyjmowania amfetaminy<ref name="FDA Contra Warnings" /><ref name="International" />. Dowody z badań przeprowadzonych na ludziach wskazują, że terapeutyczne dawki amfetaminy nie powodują nieprawidłowości rozwojowych u [[płód|płodu]] i [[noworodek|noworodka]], amfetamina nie zalicza się do ludzkich [[teratogen]]ów. Jednak nadużywanie amfetaminy nakłada na płód ryzyko<ref name="International" />. Wykazano przedostawanie się amfetaminy do [[mleko|mleka]], wobec czego IPCS i USFDA radzą matkom unikać [[karmienie piersią|karmienia piersią]] podczas zażywania leku<ref name="FDA Contra Warnings" /><ref name="International" />. Z powodu możliwości odwracalnego zaburzenia wzrostu (u osób o niższym przyroście wzrostu i masy ciała powrotu do normy oczekuje się po krótkotrwałym przerwaniu terapii stymulantem<ref name="Millichap" /><ref name="Huang2011" /><ref name="pmid18295156" />, średnia redukcja finalnego wzrostu po ciągłej terapii stymulantami przez 3 lata wynosi 2 cm<ref name="pmid18295156" />) USFDA radzi monitorowanie wzrostu i masy ciała dzieci i młodzieży zażywających farmaceutyczną amfetaminę<ref name="FDA Contra Warnings" />.

Zwyczajne dawki terapeutyczne amfetaminy powodują bardzo różne efekty uboczne w zależności od wieku i osoby<ref name="FDA Effects" />. W zakresie układu krążenia amfetamina powodować może [[Nadciśnienie tętnicze|nadciśnienie]] bądź zbyt niskie ciśnienie ([[reakcja wazowagalna]]), [[objaw Raynauda]] (redukcja dopływu krwi do kończyn), [[tachykardia|tachykardię]]<ref name="FDA Effects" /><ref name="Westfall" /><ref name="pmid18295156">{{cytuj | autor = Vitiello B | tytuł = Understanding the risk of using medications for attention deficit hyperactivity disorder with respect to physical growth and cardiovascular function | czasopismo = Child Adolesc. Psychiatr. Clin. N. Am. | wolumin = 17 | numer = 2 | s= 459–474 | data=2008 | pmid = 18295156 | pmc = 2408826 | doi = 10.1016/j.chc.2007.11.010}}</ref>. Mężczyźni mogą zgłaszać [[zaburzenia erekcji]], częste erekcje lub [[priapizm]]<ref name="FDA Effects" />. W zakresie układu pokarmowego wymienia się [[ból brzucha]], utratę apetytu i spadek masy ciała<ref name="FDA Effects" /><ref name="Dyanavel">{{cytuj stronę| tytuł=Dyanavel XR Prescribing Information|url=http://www.trispharma.com/DXRUSPI.pdf| opublikowany=Tris Pharmaceuticals| data dostępu=23-11-2015| strony=1–16| data=October 2015}}</ref>. Ponadto działania niepożądane obejmują nieostre widzenie, [[kserostomia|kserostomię]], [[bruksizm]], [[krwawienie z nosa]], nasilone pocenie się, [[nieżyt nosa]], obniżony [[próg drgawkowy]] i [[tiki]]<ref name="FDA Effects" /><ref name="Westfall" /><ref name="pmid18295156" /><ref name="Dyanavel" /><ref name="rhinitis">{{cytuj pismo | autor = Ramey JT, Bailen E, Lockey RF | tytuł = Rhinitis medicamentosa | czasopismo = J. Investig. Allergol. Clin. Immunol. | wolumin = 16 | wydanie = 3 | strony = 148–155 | rok = 2006 | pmid = 16784007 | data dostępu = 29-14-2015 | url = http://www.jiaci.org/issues/vol16issue03/1.pdf }}</ref>. Przy stosowaniu zwyczajnych dawek terapeutycznych objawy niepożądane rzadko są niebezpieczne<ref name="Westfall" />.

Częste psychologiczne skutki przyjmowania terapeutycznych dawek mogą obejmować czujność, [[Koncentracja (psychologia)|koncentrację]], niepokój, redukcję poczucia zmęczenia, [[labilność nastroju]], zwiększenie inicjatywy, [[bezsenność]], [[czuwanie]], pewność siebie i towarzyskość<ref name="FDA Effects" /><ref name="Westfall" />. Rzadziej pojawiają się [[lęk]], zmiany [[libido]], poczucie wielkości, [[drażliwość]], powtarzające się, a nawet [[Kompulsje|kompulsyjne]] zachowania, [[niepokój ruchowy]]<ref name="Libido">{{cytuj | autor = Montgomery KA | tytuł = Sexual desire disorders | czasopismo = Psychiatry| wolumin = 5 | numer= 6 | s= 50–55 | data=2008 | pmid = 19727285 | pmc = 2695750 }}</ref><ref name="FDA Effects" /><ref name="Westfall" /><ref name="Merck_Manual_Amphetamines">{{cytuj stronę | url = http://www.merckmanuals.com/professional/special_subjects/drug_use_and_dependence/amphetamines.html | autor = O'Connor PG | tytuł = Amphetamines | praca = Merck Manual for Health Care Professionals |opublikowany = Merck | data=February 2012 | data dostępu = 8-05-2012}}</ref>. Efekty te zależą od osobowości zażywającego i jego obecnego stanu psychicznego<ref name="Westfall" />. [[Psychoza amfetaminowa]], w przebiegu której występują [[urojenia]], może pojawić się u przyjmujących ciężej<ref name="FDA Abuse & OD">{{cytuj stronę | tytuł = Adderall XR Prescribing Information | url = http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/021303s026lbl.pdf | strony = 11 | opublikowany = Shire US Inc | praca = United States Food and Drug Administration | data=December 2013 | data dostępu = 30 December 2013}}</ref><ref name="FDA Effects">{{cytuj stronę | tytuł = Adderall XR Prescribing Information | url = http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/021303s026lbl.pdf | strony = 4–8 |opublikowany = Shire US Inc | praca = United States Food and Drug Administration | data=December 2013 | data dostępu = 30 December 2013}}</ref><ref name="Cochrane" />. Choć bardzo rzadko, psychoza taka może wystąpić również po dawkach terapeutycznych w trakcie długoterminowej terapii<ref name="FDA Abuse & OD" /><ref name="FDA Effects" /><ref name="Stimulant Misuse">{{cytuj stronę | autor = Greydanus D | tytuł=Stimulant Misuse: Strategies to Manage a Growing Problem | url=http://www.acha.org/prof_dev/ADHD_docs/ADHD_PDprogram_Article2.pdf | archiwum=https://web.archive.org/web/20131103155156/http://www.acha.org/prof_dev/ADHD_docs/ADHD_PDprogram_Article2.pdf | praca=American College Health Association | opublikowany=ACHA Professional Development Program | data dostępu=2-11-2013 | strony=20}}</ref>. Wedle USFDA nie ma systematycznych dowodów, jakoby stymulanty wywoływały zachowania agresywne bądź [[wrogość]]<ref name="FDA Effects" />.

Wykazano, że amfetamina wywołuje u ludzi [[Warunkowana preferencja miejsca|warunkowaną preferencję miejsca]] już w dawkach terapeutycznych<ref name="Cochrane Amphetamines ADHD" /><ref name="Human CPP">{{cytuj | autor = Childs E, de Wit H | tytuł = Amphetamine-induced place preference in humans | czasopismo = Biol. Psychiatry | wolumin = 65 | numer = 10 | s= 900–904 | data = 2009 | pmid = 19111278 | pmc = 2693956 | doi = 10.1016/j.biopsych.2008.11.016 }}</ref>. Oznacza to, że osoby te nabywają preferencję spędzania czasu w miejscu, gdzie wcześniej przyjmowały amfetaminę<ref name="Human CPP" />.

Przedawkowanie amfetaminy prowadzić może do wielu innych objawów, ale rzadko przy odpowiedniej opiece jest letalne<ref name="International" /><ref name="Amphetamine toxidrome">{{cytuj pismo | autor=Spiller HA, Hays HL, Aleguas A | tytuł = Overdose of drugs for attention-deficit hyperactivity disorder: clinical presentation, mechanisms of toxicity, and management | czasopismo = CNS Drugs | wolumin = 27| wydanie = 7| strony = 531–543| data=June 2013 | pmid = 23757186 | doi = 10.1007/s40263-013-0084-8}}</ref>. Ciężkość objawów przedawkowania rośnie wraz z dawką i zmniejsza się z rozwojem tolerancji amfetaminy<ref name="Westfall" /><ref name="International" />. Osoby, u których ta ostatnia się rozwinęła, znane są z przyjmowania dziennie nawet 5 g, co stanowi mniej więcej stokrotność maksymalnej dziennej dawki terapeutycznej<ref name="International" />. Śmiertelne zatrucie amfetaminą zazwyczaj przebiega z drgawkami i [[śpiączka|śpiączką]]<ref name="FDA Abuse & OD" /><ref name="Westfall" />. W 2013 przedawkowania amfetaminy, metamfetaminy i innych związków włączonych używanie amfetaminy wedle ICD10 doprowadziły do około 3788 zgonów na świecie ([[przedział ufności]] 95%: 3425–4145)<ref name="GDB2013">{{cytuj | autor = Collaborators | tytuł = Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 | czasopismo = Lancet | wolumin = 385 | numer = 9963 | s= 117–171 | data= 2015 | pmid = 25530442 | pmc = 4340604 | doi = 10.1016/S0140-6736(14)61682-2 }}</ref>.

Patologicznie zwiększona aktywność [[Szlaki dopaminergiczne|szlaku mezolimbicznego]], drogi dopaminergicznej łączącej [[obszar nakrywki brzusznej]] z [[jądro półleżące|jądrem półleżącym]], odgrywa centralną rolę w uzależnieniu od amfetaminy<ref name="Amphetamine KEGG – ΔFosB">{{cytuj stronę | tytuł=Amphetamine – Homo sapiens (human) | url=http://www.genome.jp/kegg-bin/show_pathway?hsa05031 | praca=KEGG Pathway | data dostępu=31 October 2014 | autor=Kanehisa Laboratories | data=10 October 2014}}</ref><ref name="Magnesium" />. Osobom regularnie nadużywającym amfetaminy w celach rekreacyjnych grozi wysokie ryzyko rozwinięcia się uzależnienia, jako że powtarzające się epizody przedawkowania stopniowo zwiększają w jądrze półleżącym poziom [[ΔFosB]], przełącznika molekularnego i regulatora białek związanego z zależnością<ref name="What the ΔFosB?" /><ref name="Cellular basis" /><ref name="Nestler_1">{{cytuj | autor=Robison AJ, Nestler EJ | tytuł = Transcriptional and epigenetic mechanisms of addiction | czasopismo = Nat. Rev. Neurosci. | wolumin = 12 | numer= 11 | s= 623–637 | data = 2011 | pmid = 21989194 | pmc = 3272277 | doi = 10.1038/nrn3111 }}</ref>. Wraz z dostateczną nadekspresją ΔFosB w jądrze półleżącym zaczyna zwiększać się ciężkość zachowań związanych z uzależnieniem (np. kompulsywne szukanie substancji), co dalej zwiększa [[ekspresja genu|ekspresję]]<ref name="What the ΔFosB?">{{cytuj pismo | autor = Ruffle JK | tytuł = Molecular neurobiology of addiction: what's all the (Δ)FosB about? | czasopismo = Am. J. Drug Alcohol Abuse | wolumin = 40 | wydanie = 6 | strony = 428–437 | data = 2014 | pmid = 25083822 | doi = 10.3109/00952990.2014.933840 }}</ref><ref name="Natural and drug addictions" />. Obecnie nie ma leków efektywnie leczących uzależnienie od amfetaminy, jednak regularne uprawianie długotrwałego wysiłku aerobowego wydaje się redukować ryzyko rozwoju takiego uzależnienia<ref name="Running vs addiction" /><ref name="Exercise, addiction prevention, and ΔFosB">{{cytuj pismo | autor = Zhou Y, Zhao M, Zhou C, Li R | tytuł = Sex differences in drug addiction and response to exercise intervention: From human to animal studies | czasopismo = Front. Neuroendocrinol. | wolumin = | wydanie = | strony = | data = 2015 | pmid = 26182835 | doi = 10.1016/j.yfrne.2015.07.001 }}</ref>. Długotrwałe ćwiczenia aerobowe wydają się także efektywnym leczeniem uzależnienia od amfetaminy<ref name="Natural and drug addictions" /><ref name="Running vs addiction" /><ref name="Exercise, addiction prevention, and ΔFosB" /><ref name="Exercise Rev 3" /><ref name="Addiction review 2016" />; poprawiają wyniki kliniczne i mogą wchodzić w skład terapii łączonej wraz z [[terapia poznawczo-hehawioralna|terapią poznawczo-behawioralną]], obecnie najlepszym klinicznym sposobem leczenia<ref name="Running vs addiction" /><ref name="Exercise Rev 3" /><ref name="Nestler CBT"/>.

[[Uzależnienie]] stanowi poważne ryzyko w przypadku używania znacznych dawek w celach niemedycznych, nie jest jednak prawdopodobne w przypadku długoterminowego leczenia dawkami terapeutycznymi<ref name="NHM-Addiction doses">{{cytuj książkę | autor = Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE | edytor = Sydor A, Brown RY | tytuł = Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience | rok = 2009 | wydawca = McGraw-Hill Medical | miejsce = New York | isbn = 9780071481274 | strony = 368 | wydanie = 2. | rozdział = Chapter 15: Reinforcement and Addictive Disorders }}</ref><ref name="Addiction risk">{{cytuj pismo | autor = Kollins SH | tytuł = A qualitative review of issues arising in the use of psycho-stimulant medications in patients with ADHD and co-morbid substance use disorders | czasopismo = Curr. Med. Res. Opin. | wolumin = 24 | wydanie = 5 | strony = 1345–1357 | data = 2008 | pmid = 18384709 | doi = 10.1185/030079908X280707 }}</ref><ref name="EncycOfPsychopharm">{{cytuj książkę | autor = Stolerman IP | tytuł = Encyclopedia of Psychopharmacology | rok = 2010 | wydawca = Springer | miejsce = Berlin, Germany; London, England | isbn = 9783540686989 | strony = 78}}</ref>. Tolerancja rozwija się szybko w przypadku nadużywania, wobec czego okresy wzmożonego używania wymagają coraz większych dawek, by osiągnąć ten sam efekt<ref>{{cytuj stronę| tytuł = Amphetamines: Drug Use and Abuse | praca = Merck Manual Home Edition | opublikowany = Merck | url = http://www.merckmanuals.com/home/special_subjects/drug_use_and_abuse/amphetamines.html | data dostępu = 28 February 2007 | archiwum = https://web.archive.org/web/20070217053619/http://www.merck.com/mmhe/sec07/ch108/ch108g.html | data=February 2003 | zarchiwizowano = 17 February 2007}}</ref><ref>{{cytuj pismo | autor=Perez-Mana C, Castells X, Torrens M, Capella D, Farre M | tytuł=Efficacy of psychostimulant drugs for amphetamine abuse or dependence | czasopismo=Cochrane Database Syst. Rev. | wolumin=9 | wydanie= | strony=CD009695 | data= 2013 |pmid=23996457 |doi=10.1002/14651858.CD009695.pub2}}</ref>.

Współczesne modele uzależnienia obejmują zmiany [[ekspresja genu|ekspresji genów]] w różnych częściach mózgu, zwłaszcza w [[jądro półleżące|jądrze półleżącym]]<ref name="Nestler, Hyman, and Malenka 2">{{cytuj pismo | autor=Hyman SE, Malenka RC, Nestler EJ | tytuł=Neural mechanisms of addiction: the role of reward-related learning and memory | czasopismo=Annu. Rev. Neurosci. | wolumin=29| strony=565–598 | data=July 2006 |pmid=16776597 |doi=10.1146/annurev.neuro.29.051605.113009}}</ref><ref name="Nestler" /><ref name="Addiction genetics" />. Najważniejsze [[czynnik transkrypcyjny|czynniki transkrypcyjne]] wywołujące te zmiany to [[ΔFosB]], [[CREB]] i [[NF-kB|NF-κB]]<ref name="Nestler" />. ΔFosB odgrywa kluczową rolę w rozwoju uzależnień od substancji, jako że jego nadekspresja w pośrednich neuronach kolczastych typu D1 w jądrze półleżącym jest warunkiem koniecznym i wystarczającym dla większości bahawioralnych i neuronalnych adaptacji rozwijających się na gruncie uzależnienia<ref name="What the ΔFosB?" /><ref name="Cellular basis" /><ref name="Nestler" />. Gdy nadekspresja ΔFosB jest wystarczająca, wywołuje on stan uzależnienia, który coraz bardziej nasila się z dalszym wzrostem ekspresji ΔFosB<ref name="What the ΔFosB?" /><ref name="Cellular basis">{{Cytuj |autor = Eric J. Nestler |tytuł = Cellular basis of memory for addiction |czasopismo = Dialogues in Clinical Neuroscience |data = 2013|wolumin = 15 |numer = 4 |s = 431–443 |pmid = 24459410 |pmc = PMC3898681}}</ref>. Mechanizm ten zachodzi w uzależnieniach od [[alkoholizm|alkoholu]], [[Kannabinoidy|kanabinoidów]], [[kokaina|kokainy]], [[metylofenidat]]u, [[nikotyna|nikotyny]], [[opioidy|opioidów]], [[fencyklidyna|fencyklidyny]], [[propofol]]u i podstawionych amfetamin, a także innych<ref name="What the ΔFosB?" /><ref name="Natural and drug addictions" /><ref name="Nestler" /><ref name="Alcoholism ΔFosB">{{cytuj stronę | tytuł=Alcoholism – Homo sapiens (human) | url=http://www.genome.jp/kegg-bin/show_pathway?hsa05034+2354 | praca=KEGG Pathway | data dostępu=31 October 2014 | autor=Kanehisa Laboratories | data=29 October 2014}}</ref><ref name="MPH ΔFosB">{{cytuj | autor = Kim Y, Teylan MA, Baron M, Sands A, Nairn AC, Greengard P | tytuł = Methylphenidate-induced dendritic spine formation and DeltaFosB expression in nucleus accumbens | czasopismo = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | wolumin = 106 | numer = 8 | s= 2915–2920 | data = 2009 | pmid = 19202072 | pmc = 2650365 | doi = 10.1073/pnas.0813179106 }}</ref>.

[[ΔJunD]], będący czynnikiem transkrypcyjnym, i [[EHMT2|G9a]], [[metylotransferaza histonowa]], bezpośrednio przeciwdziałają indukcji ΔFosB w jądrze półleżącym (między innymi przeciwdziałają zwiększeniu ekspresji)<ref name="Cellular basis" /><ref name="Nestler" /><ref name="Nestler 2014 epigenetics">{{cytuj | autor = Nestler EJ | tytuł = Epigenetic mechanisms of drug addiction | czasopismo = Neuropharmacology | wolumin = 76 Pt B | s= 259–268 | data = 2014 | pmid = 23643695 | pmc = 3766384 | doi = 10.1016/j.neuropharm.2013.04.004 }}</ref>. Wystarczająca nadekspresja ΔJunD w jądrze półleżącym uzyskana dzięki wektorom wirusowym może całkowicie zablokować wiele zmian neuronalnych i behawioralnych w przewlekłym uzależnieniu (między innymi zmiany mediowane przez ΔFosB)<ref name="Nestler" />. ΔFosB odgrywa także ważną rolę w regulacji odpowiedzi behawioralnych na naturalne nagrody, jak smaczny pokarm, seks i ćwiczenia<ref name="Natural and drug addictions" /><ref name="Nestler" /><ref name="ΔFosB reward">{{cytuj | autor=Blum K, Werner T, Carnes S, Carnes P, Bowirrat A, Giordano J, Oscar-Berman M, Gold M | tytuł = Sex, drugs, and rock 'n' roll: hypothesizing common mesolimbic activation as a function of reward gene polymorphisms | czasopismo = J. Psychoactive Drugs | wolumin = 44 | numer = 1 | s= 38–55 | data = 2012 | pmid = 22641964 | pmc = 4040958 | doi = 10.1080/02791072.2012.662112}}</ref>. Jako że naturalne nagrody i substancje uzależniające indukują ekspresję ΔFosB (powodują, że mózg produkuje go więcej), przewlekłe dostarczanie tych nagród może skutkować podobnym patologicznym stanem zależności<ref name="Natural and drug addictions" /><ref name="Nestler">{{cytuj | autor=Robison AJ, Nestler EJ | tytuł = Transcriptional and epigenetic mechanisms of addiction | czasopismo = Nat. Rev. Neurosci. | wolumin = 12 | numer = 11 | s= 623–637 | data=2011 | pmid = 21989194 | pmc = 3272277 | doi = 10.1038/nrn3111 }}</ref>. W konsekwencji ΔFosB jest najważniejszych czynnik zaangażowanym w zależność amfetaminową i indukowane amfetaminą uzależnienie od seksu (kompulsywne zachowania seksualne na bazie nadmiernej aktywności seksualnej i używania amfetaminy)<ref name="Natural and drug addictions" /><ref name="Amph-Sex X-sensitization through D1 signaling">{{cytuj | autor=Pitchers KK, Vialou V, Nestler EJ, Laviolette SR, Lehman MN, Coolen LM | tytuł = Natural and drug rewards act on common neural plasticity mechanisms with ΔFosB as a key mediator | czasopismo = J. Neurosci. | wolumin = 33 | numer = 8 | s= 3434–3442 | data=2013 | pmid = 23426671 | pmc = 3865508 | doi = 10.1523/JNEUROSCI.4881-12.2013}}</ref><ref name="Amph-Sex X-sensitization through NMDA signaling"><!--Supplemental primary source-->{{cytuj pismo | autor = Beloate LN, Weems PW, Casey GR, Webb IC, Coolen LM | tytuł = Nucleus accumbens NMDA receptor activation regulates amphetamine cross-sensitization and deltaFosB expression following sexual experience in male rats | czasopismo = Neuropharmacology | wolumin = 101 | wydanie = | strony = 154–164 | data = 2016 | pmid = 26391065 | doi = 10.1016/j.neuropharm.2015.09.023 }}</ref>. Te uzależnienia od substancji wiążą się z zespołem dysregulacji dopaminergicznej<ref name="Natural and drug addictions" /><ref name="ΔFosB reward" />.

Nie ma efektywnej farmakoterapii zależności amfetaminowej<ref name="pmid24716825">{{cytuj pismo | autor = Stoops WW, Rush CR | tytuł = Combination pharmacotherapies for stimulant use disorder: a review of clinical findings and recommendations for future research | czasopismo = Expert Rev Clin Pharmacol | wolumin = 7 | wydanie = 3 | strony = 363–374 | data = 2014 | pmid = 24716825 | doi = 10.1586/17512433.2014.909283 }}</ref><ref name="Cochrane 2013 treatments">{{cytuj pismo | autor = Perez-Mana C, Castells X, Torrens M, Capella D, Farre M | tytuł = Efficacy of psychostimulant drugs for amphetamine abuse or dependence | czasopismo = Cochrane Database Syst. Rev. | wolumin = 9 | wydanie = | strony = CD009695 | data = 2013 | pmid = 23996457 | doi = 10.1002/14651858.CD009695.pub2 }}</ref><ref name="pmid23039267">{{cytuj | autor = Forray A, Sofuoglu M | tytuł = Future pharmacological treatments for substance use disorders | czasopismo = Br. J. Clin. Pharmacol. | wolumin = 77 | numer = 2 | s= 382–400 | data = 2014 | pmid = 23039267 | pmc = 4014020 | doi = 10.1111/j.1365-2125.2012.04474.x}}</ref>. Przeglądy z 2015 i 2016 wskazują, że selektywne agonisty [[TAAR1]] cechują się znacznym potencjałem terapeutycznym w leczeniu uzależnień od stymulantów<ref name="Miller+Grandy 2016" /><ref name="TAAR1 addiction 2015" />. Jednak jedyne związki będące selektywnymi agonistami TAAR1 pozostają lekami eksperymentalnymi<ref name="Miller+Grandy 2016">{{cytuj pismo | autor = Grandy DK, Miller GM, Li JX | tytuł = "TAARgeting Addiction"-The Alamo Bears Witness to Another Revolution: An Overview of the Plenary Symposium of the 2015 Behavior, Biology and Chemistry Conference | czasopismo = Drug Alcohol Depend. | wolumin = 159 | wydanie = | strony = 9–16 | data = 2016 | pmid = 26644139 | doi = 10.1016/j.drugalcdep.2015.11.014 }}</ref><ref name="TAAR1 addiction 2015">{{cytuj pismo | autor = Jing L, Li JX | tytuł = Trace amine-associated receptor 1: A promising target for the treatment of psychostimulant addiction | czasopismo = Eur. J. Pharmacol. | wolumin = 761 | wydanie = | strony = 345–352 | data = 2015 | pmid = 26092759 | doi = 10.1016/j.ejphar.2015.06.019 }}</ref>. Zależność amfetaminowa mediowana jest w dużym stopniu przez aktywację receptorów dopaminowych i kolokalizowanych receptorów NMDA<ref name="Magnesium" /> (są to napięciozależne otwierane ligandem kanały jonowe wymagające dla otwarcia jednoczesnego związania glutaminianu i koagonisty, [[seryna|D-seryny]] lub [[glicyna|glicyny]])<ref name="NHM-NMDA">{{cytuj książkę | autor=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE |veditors=Sydor A, Brown RY | tytuł = Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience | rok = 2009 | wydawca = McGraw-Hill Medical | miejsce = New York, USA | isbn = 9780071481274 | stronys = 124–125 | wydanie = 2. | rozdział = Chapter 5: Excitatory and Inhibitory Amino Acids }}</ref> w jądrze półleżącym<ref name="Magnesium" />. Kationy [[magnez]]u hamują receptory NMDA przez blokadę receptorowego [[kanał wapniowy|kanału wapniowego]]<ref name="Magnesium" /><ref name="NHM-NMDA" />. Jeden z przeglądów zasugerował w oparciu o badania na zwierzętach laboratoryjnych, że prowadzące do zależności używanie stymulantów zmniejsza poziom wewnątrzkomórkowego magnezu w mózgu<ref name="Magnesium" />. Suplementacja magnezu (przeglądy wskazują, że [[asparaginian magnezu]] i [[chlorek magnezu]] wywołują znaczne zmiany w zachowaniach związanych z uzależnieniem<ref name="Magnesium" />, o innych preparatach magnezu nie wspominają) redukuje samowolne przyjmowanie amfetaminy u ludzi, ale okazało się nieefektywne w monoterapii zależności amfetaminowej<ref name="Magnesium">{{cytuj pismo | autor =Nechifor M | tytuł=Magnesium in drug dependences | czasopismo=Magnes. Res. | wolumin=21 | wydanie=1 | strony=5–15 | data=March 2008 |pmid=18557129 |doi= |url=}}</ref>.

[[Psychoterapia behawioralna|Terapia poznawczo-behawioralna]] jest obecnie najefektywniejszym leczeniem klinicznym uzależnienia od stymulantów<ref name="Nestler CBT">{{cytuj książkę | autor=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE |veditors=Sydor A, Brown RY | tytuł = Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience | rok = 2009 | wydawca = McGraw-Hill Medical | miejsce = New York, USA | isbn = 9780071481274 | strony = 386 | wydanie = 2. | rozdział = Chapter 15: Reinforcement and Addictive Disorders }}</ref>. Dodatkowo badania neurobiologicznych efektów ćwiczeń fizycznych sugerują, że codzienne ćwiczenia aerobowe, zwłaszcza trening wytrzymałościowy (np. bieg w maratonie) chronią przez rozwojem zależności od substancji i stanowią efektywnej leczenie adiuwantowe (np. suplementacja) zależności amfetaminowej<ref name="Natural and drug addictions" /><ref name="Running vs addiction" /><ref name="Exercise, addiction prevention, and ΔFosB" /><ref name="Exercise Rev 3" /><ref name="Addiction review 2016" />. Ćwiczenia jako leczenie uzupełniające prowadzą do lepszych wyników terapii, szczególnie uzależnień od stymulantów<ref name="Running vs addiction">{{cytuj | autor=Lynch WJ, Peterson AB, Sanchez V, Abel J, Smith MA | tytuł = Exercise as a novel treatment for drug addiction: a neurobiological and stage-dependent hypothesis | czasopismo = Neurosci. Biobehav. Rev. | wolumin = 37 | numer = 8 | s= 1622–1644 | data=2013 | pmid = 23806439 | pmc = 3788047 | doi = 10.1016/j.neubiorev.2013.06.011 }}</ref><ref name="Exercise Rev 3">{{cytuj pismo | autor = Linke SE, Ussher M | tytuł = Exercise-based treatments for substance use disorders: evidence, theory, and practicality | czasopismo = Am. J. Drug Alcohol Abuse | wolumin = 41 | wydanie = 1 | strony = 7–15 | data = 2015 | pmid = 25397661 | doi = 10.3109/00952990.2014.976708 }}</ref><ref name="Addiction review 2016">{{cytuj | autor = Carroll ME, Smethells JR | tytuł = Sex Differences in Behavioral Dyscontrol: Role in Drug Addiction and Novel Treatments | czasopismo = Front. Psychiatry | wolumin = 6 | s= 175 | data = 2016 | pmid = 26903885 | pmc = 4745113 | doi = 10.3389/fpsyt.2015.00175 }}</ref>. W szczególności ćwiczenia aerobowe zmniejszają samowolne przyjmowanie stymulantów, redukują nawroty i działania zmierzają do pozyskania substancji oraz indukują wzrost gęstości receptorów D2 w [[prążkowie|prążkowiu]]<ref name="Natural and drug addictions" /><ref name="Addiction review 2016" />, odwrotnie niż w patologicznym używaniu stymulantów, które powodują spadek prążkowiowej gęstości receptorów D2<ref name="Natural and drug addictions">{{cytuj | autor = Olsen CM | tytuł = Natural rewards, neuroplasticity, and non-drug addictions | czasopismo = Neuropharmacology | wolumin = 61 | numer = 7 | s= 1109–1122 | data = 2011 | pmid = 21459101 | pmc = 3139704 | doi = 10.1016/j.neuropharm.2011.03.010 }}</ref>. W jednym z przeglądów zauważono, że ćwiczenia mogą także chronić przez rozwojem zależności lekowej przez zmianę immunoreaktywności ΔFosB lub [[c-Fos]] w prążkowiu lub innych częściach [[układ nagrody|układu nagrody]]<ref name="Exercise, addiction prevention, and ΔFosB" />.

Zgodnie z innym przeglądem Cochrane Collaboration odstawianie u osób przewlekle kompulsywnie przyjmujących amfetaminę i metamfetaminę, gwałtowne odstawienie może spowodować w wielu przypadkach wystąpienie ograniczonych w czasie objawów odstawienia, pojawiających się w 24 godziny po ostatniej dawce<ref name="Cochrane Withdrawal">{{cytuj pismo | autor=Shoptaw SJ, Kao U, Heinzerling K, Ling W | tytuł = Treatment for amphetamine withdrawal | czasopismo = Cochrane Database Syst. Rev. | wolumin = | wydanie = 2 | strony = CD003021 | data = 2009 | pmid = 19370579 | doi = 10.1002/14651858.CD003021.pub2 | editor = Shoptaw SJ }}</ref>. W przeglądzie tym zauważono, że objawy odstawienia po przewlekłym przyjmowaniu dużych dawek są częste, występując nawet w do 87,6% przypadków. Trwają przez 3-4 tygodnie z zaznaczoną fazą "crash" w pierwszym tygodniu<ref name="Cochrane Withdrawal" />. Objawy odstawienia obejmują niepokój, głód, obniżony nastrój, zmęczenie, wzrost apetytu, zwiększoną lub zmniejszoną ruchliwość, brak motywacji, bezsenność bądź senność, świadomy sen<ref name="Cochrane Withdrawal" />. Ciężkość objawów odstawienia koreluje dodatnio z wiekiem oraz stopniem uzależnienia<ref name="Cochrane Withdrawal" />. Informacje udostępniane przez producenta nie wskazują na obecność objawów odstawienia po zaprzestaniu stosowania amfetaminy przez dłuższy czas w dawkach terapeutycznych<ref name="Dexedrine FDA">{{cytuj stronę | tytuł = Dexedrine Prescribing Information | url = http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/017078s047lbl.pdf |opublikowany = Amedra Pharmaceuticals LLC | praca = United States Food and Drug Administration | data = 2013 | data dostępu = 4 November 2013}}</ref><ref>{{cytuj stronę | tytuł=Adderall IR Prescribing Information | url=http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2015/011522s042lbl.pdf |opublikowany = Teva Pharmaceuticals USA, Inc. | praca = United States Food and Drug Administration | data=October 2015 | data dostępu=18 May 2016}}</ref><ref>{{cytuj stronę | tytuł = Adderall XR Prescribing Information | url = http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/021303s026lbl.pdf | opublikowany = Shire US Inc | praca = United States Food and Drug Administration | data=December 2013 | data dostępu = 30-12-2013}}</ref>.

U pewnych [[gryzonie|gryzoni]] i [[naczelne|naczelnych]] wystarczająco wysokie dawki amfetaminy powodują neurotoksyczność dopaminergczną, charakteryzującą się degeneracją terminalną i pogorszeniem funkcjonowania transporterów i receptorów dopaminy<ref name="Humans&Animals">{{cytuj pismo| autor=Advokat C| tytuł=Update on amphetamine neurotoxicity and its relevance to the treatment of ADHD | czasopismo=J. Atten. Disord. | data = 2007 | wolumin= 11 | wydanie= 1 | strony= 8–16 | pmid=17606768 | doi=10.1177/1087054706295605}}</ref><ref name="Amph-induced hyperthermia and neurotoxicity review" />. Brakuje dowodów na bezpośrednią toksyczność amfetaminy u ludzi<ref>{{cytuj stronę | tytuł=Amphetamine | url=http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+300-62-9 | praca=Hazardous Substances Data Bank | opublikowany=United States National Library of Medicine&nbsp;– Toxicology Data Network | data dostępu=26 February 2014 }}</ref><ref name="Malenka_2009_02">{{cytuj książkę | autor=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE |veditors=Sydor A, Brown RY | tytuł = Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience | rok = 2009 | wydawca = McGraw-Hill Medical | miejsce = New York, USA | isbn = 9780071481274 | strony = 370 | wydanie = 2. | rozdział = Chapter 15: Reinforcement and addictive disorders }}</ref>. Jednak duże dawki amfetaminy mogą pośrednio wywoływać neurotoksyczność dopaminergiczną w efekcie [[gorączka|hiperpyreksji]], nadmiernego tworzenia się [[reaktywne formy tlenu|reaktywnych form tlenu]] oraz zwiększonej autooksydacji dopaminy<ref name="pmid22392347">{{cytuj pismo | autor=Carvalho M, Carmo H, Costa VM, Capela JP, Pontes H, Remião F, Carvalho F, Bastos Mde L | tytuł=Toxicity of amphetamines: an update | czasopismo=Arch. Toxicol. | wolumin=86 | wydanie=8 | strony=1167–1231 | data=August 2012 |pmid=22392347 |doi=10.1007/s00204-012-0815-5 |url=}}</ref><ref name="Amph-induced hyperthermia and neurotoxicity review" /><ref name="Autoxidation1">{{cytuj pismo | autor=Sulzer D, Zecca L | tytuł = Intraneuronal dopamine-quinone synthesis: a review | czasopismo = Neurotox. Res. | wolumin = 1 | wydanie = 3 | strony = 181–195 | data=February 2000 | pmid = 12835101 | doi = 10.1007/BF03033289}}</ref><ref name="Autoxidation2">{{cytuj pismo | autor=Miyazaki I, Asanuma M | tytuł = Dopaminergic neuron-specific oxidative stress caused by dopamine itself | czasopismo = Acta Med. Okayama | wolumin = 62 | wydanie = 3 | stronys = 141–150 | data=June 2008 | pmid = 18596830 | doi =}}</ref>. Zwierzęcy model nerotoksyczności wysokich dawek amfetaminy wskazuje na konieczną obecność hiperpyreksji (głęboka temperatura ciała&nbsp;≥&nbsp;40&nbsp;°C)<ref name="Amph-induced hyperthermia and neurotoxicity review">{{cytuj | autor = Bowyer JF, Hanig JP | tytuł = Amphetamine- and methamphetamine-induced hyperthermia: Implications of the effects produced in brain vasculature and peripheral organs to forebrain neurotoxicity | czasopismo = Temperature (Austin) | wolumin = 1 | numer = 3 | s= 172–182 | data = 2014 | pmid = 27626044 | pmc = 5008711 | doi = 10.4161/23328940.2014.982049 }}</ref>. Przedłużone podwyższenie temperatury mózgu powyżej 40&nbsp;°C promuje rozwój amfetaminozależnej neurotoksycznści u zwierząt laboratoryjnych przez ułatwianie tworzenia się reaktywnych form tlenu, zakłócenie funkcjonowania białek komórkowych oraz przejściowe zwiększenie przepuszczalności [[bariera krew-mózg|bariery krew-mózg]]<ref name="Amph-induced hyperthermia and neurotoxicity review" />.

Ciężkie przedawkowanie amfetaminy może prowadzić do psychozy pointoksykacyjnej, obejmującej różnorodne objawy, jak [[urojenia]] paranoidalne i prześladowcze, a także halucynacje wzrokowe i słuchowe wraz ze skrajnym pobudzeniem. Częściej objawy występują subklinicznie<ref name="Cochrane" />. Przegląd Cochrane Collaboration na temat leczenia psychoz wywołanych amfetaminą, dekstramfetaminą i metamfetaminą podaje, że około 5–15% osób nie osiąga całkowitej remisji<ref name="Cochrane">{{cytuj pismo | editor =<!--Shoptaw SJ--> Shoptaw SJ, Ali R | autor=Shoptaw SJ, Kao U, Ling W | tytuł = Treatment for amphetamine psychosis | czasopismo = Cochrane Database Syst. Rev. | wolumin = | wydanie = 1 | stronys = CD003026 | data = 2009 | pmid = 19160215 | doi = 10.1002/14651858.CD003026.pub3 }}</ref><ref name="Hofmann">{{cytuj książkę | autor = Hofmann FG | tytuł = A Handbook on Drug and Alcohol Abuse: The Biomedical Aspects | wydawca = Oxford University Press | isbn = 9780195030570 | miejsce = New York, USA | rok = 1983 | strony = 329 | wydanie = 2.}}</ref>. Stwierdza również, że istnieje przynajmniej jedno badanie wykazujące efektywne działanie leków antypsychotycznych na objawy ostrej psychozy poamfetaminowej<ref name="Cochrane"/>. Psychozy bardzo rzadko pojawia się po stosowaniu dawek terapeutycznych<ref name="Stimulant Misuse" /><ref name="FDA Contra Warnings">{{cytuj stronę | tytuł = Adderall XR Prescribing Information | url = http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/021303s026lbl.pdf | strony = 4–6 | opublikowany = Shire US Inc | praca = United States Food and Drug Administration | data = 2013 | data dostępu = 30-12-2013}}</ref>.

Wiele rodzajów substancji wchodzi w interakcje z amfetaminą, zmieniając działanie lub metabolizm tych substancji lub amfetaminy<ref name="FDA Pharmacokinetics" /><ref name="FDA Interactions" />. Inhibitory enzymów metabolizujących amfetaminę (jak [[CYP2D6]] czy [[FMO3]]) wydłużają [[Biologiczny okres półtrwania|okres półtrwania]]. Wobec tego efekty działania amfetaminy będą się utrzymywały dłużej<ref name="FMO" /><ref name="FDA Interactions">{{cytuj stronę | tytuł = Adderall XR Prescribing Information | url = http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/021303s026lbl.pdf | strony = 8–10 | opublikowany = Shire US Inc | praca = United States Food and Drug Administration |data=December 2013 | data dostępu = 30 December 2013}}</ref>. Amfetamina wchodzi także w interakcje z inhibitorami [[Monoaminooksydaza|MAO]], szczególnie MAO A, jako że zarówno IMAO jak i amfetamina zwiększają stężenie [[katecholaminy|katecholamin]] ([[noradrenalina]], [[dopamina]]) w [[osocze krwi|osoczu]]<ref name="FDA Interactions" />. Wobec powyższego równoczesne używanie tych związków jest niebezpieczne<ref name="FDA Interactions" />. Amfetamina moduluje również aktywność większości leków psychoaktywnych, W szczególności może zmniejszać efekty działania leków uspokajających i [[depresanty|depresantów]], zwiększać zaś działanie [[stymulanty|stymulantów]] i [[Leki przeciwdepresyjne|antydepresantów]]<ref name="FDA Interactions" />. Może również zmniejszać efekty działania [[Leki hipotensyjne|leków hipotensyjnych]] oraz [[leki przeciwpsychotyczne|leków przeciwpsychotycznych]] poprzez swój wpływ na ciśnienie krwi i dopaminę odpowiednio<ref name="FDA Interactions" />. Suplementacja [[cynk]]u może redukować minimalną dawkę efektywną amfetaminy w leczeniu ADHD (ludzki [[transporter dopaminowy]] zawiera cechujące się dużym powinowactwem zewnątrzkomórkowe miejsce wiążące cynk, po związaniu tego kationu hamuje się wychwyt zwrotny dopaminy, która w większej ilości wydostaje się na zewnątrz w warunkach ''[[in vitro]]''<ref name="Zinc binding sites + ADHD review">{{cytuj pismo | autor = Krause J | tytuł = SPECT and PET of the dopamine transporter in attention-deficit/hyperactivity disorder | czasopismo = Expert Rev. Neurother. | wolumin = 8 | wydanie = 4 | strony = 611–625 | data = 2008 | pmid = 18416663 | doi = 10.1586/14737175.8.4.611 }}</ref><ref name="Review - cites 2002 amph-zinc primary study">{{cytuj | autor = Sulzer D | tytuł = How addictive drugs disrupt presynaptic dopamine neurotransmission | czasopismo = Neuron | wolumin = 69 | numer = 4 | s= 628–649 | data = 2011 | pmid = 21338876 | pmc = 3065181 | doi = 10.1016/j.neuron.2011.02.010 }}</ref><ref name="Primary 2002 amph-zinc study">{{cytuj pismo | autor = Scholze P, Nørregaard L, Singer EA, Freissmuth M, Gether U, Sitte HH | tytuł = The role of zinc ions in reverse transport mediated by monoamine transporters | czasopismo = J. Biol. Chem. | wolumin = 277 | wydanie = 24 | strony = 21505–21513 | data = 2002 | pmid = 11940571 | doi = 10.1074/jbc.M112265200 }}</ref>. Ludzki [[transporter serotoninowy]] i [[transporter noradrenalinowy]] nie zawierają miejsc wiążących cynk<ref name="Primary 2002 amph-zinc study" />)<ref name="Zinc and PEA">{{cytuj pismo |autor=Scassellati C, Bonvicini C, Faraone SV, Gennarelli M | tytuł = Biomarkers and attention-deficit/hyperactivity disorder: a systematic review and meta-analyses | czasopismo = J. Am. Acad. Child Adolesc. Psychiatry | wolumin = 51 | wydanie = 10 | strony = 1003–1019.e20 | data = 2012 | pmid = 23021477 | doi = 10.1016/j.jaac.2012.08.015 }}</ref>.

Poza wpływem na transportery neuronalne monoamin amfetamina również hamuje transportery pęcherzykowe monoamin, [[VMAT1]] i [[VMAT2]], jak też [[SLC1A1]], [[SLC22A3]] i [[SLC22A5]]. SLC1A1 to EAAT3 (''excitatory amino acid transporter 3''), transporter glutaminianu rozmieszczony w neuronach, zaś SLC22A3 jest pozanauronalnym transporterem monoamin obecnym w [[astrocyt]]ach. z kolei SLC22A5 stanowi transporter [[karnityna|karnityny]] o wysokim powinowactwie<ref name="E Weihe" /><ref name="EAAT3">{{cytuj |autor=Underhill SM, Wheeler DS, Li M, Watts SD, Ingram SL, Amara SG | tytuł = Amphetamine modulates excitatory neurotransmission through endocytosis of the glutamate transporter EAAT3 in dopamine neurons | czasopismo = Neuron | wolumin = 83 | numer = 2 | s= 404–416 | data = 2014 | pmid = 25033183 | pmc = 4159050 | doi = 10.1016/j.neuron.2014.05.043 }}</ref><ref name="IUPHAR VMATs">{{cytuj stronę| tytuł=SLC18 family of vesicular amine transporters|url=http://www.guidetopharmacology.org/GRAC/FamilyDisplayForward?familyId=193|praca=IUPHAR database| opublikowany=International Union of Basic and Clinical Pharmacology| data dostępu=13 November 2015}}</ref><ref name="SLC1A1">{{cytuj stronę | tytuł=SLC1A1 solute carrier family 1 (neuronal/epithelial high affinity glutamate transporter, system Xag), member 1 [ Homo sapiens (human) ] | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/6505 |praca=NCBI Gene | opublikowany=United States National Library of Medicine&nbsp;– National Center for Biotechnology Information | data dostępu=11-11-2014 }}</ref><ref name="SLC22A3">{{cytuj |autor=Zhu HJ, Appel DI, Gründemann D, Markowitz JS | tytuł = Interaction of organic cation transporter 3 (SLC22A3) and amphetamine | czasopismo = J. Neurochem. | wolumin = 114 | numer = 1 | s= 142–149 |data=2010 | pmid = 20402963 | pmc = 3775896 | doi = 10.1111/j.1471-4159.2010.06738.x }}</ref><ref name="SLC22A5">{{cytuj pismo |autor=Rytting E, Audus KL | tytuł = Novel organic cation transporter 2-mediated carnitine uptake in placental choriocarcinoma (BeWo) cells | czasopismo = J. Pharmacol. Exp. Ther. | wolumin = 312 | wydanie = 1 | strony = 192–198 |data=January 2005 | pmid = 15316089 | doi = 10.1124/jpet.104.072363 | url =}}</ref><ref name="pmid13677912">{{cytuj pismo |autor=Inazu M, Takeda H, Matsumiya T | tytuł = The role of glial monoamine transporters in the central nervous system | język = ja | czasopismo = Nihon Shinkei Seishin Yakurigaku Zasshi | wolumin = 23 | wydanie = 4 | strony = 171–178 |data=2003 | pmid = 13677912}}</ref>. Amfetamina silnie indukuje [[ekspresja genu|eskpresję genu]] [[Champ Car|CART]] (''cocaine- and amphetamine-regulated transcript'')<ref name="CART NAcc">{{cytuj pismo |autor=Vicentic A, Jones DC | tytuł = The CART (cocaine- and amphetamine-regulated transcript) system in appetite and drug addiction | czasopismo = J. Pharmacol. Exp. Ther. | wolumin = 320 | wydanie = 2 | strony = 499–506 |data=February 2007 | pmid = 16840648 | doi = 10.1124/jpet.105.091512 }}</ref><ref name="PubChem Targets" />, [[neuropeptydy|neuropeptydu]] biorącego udział w regulacji żywienia się, stresu i nagrody, indukującego obserwowalne zwiększenie neuronalnego rozwoju i przeżycia ''[[in vitro]]''<ref name="PubChem Targets">{{cytuj stronę | tytuł=Amphetamine |url=http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=3007#section=Biomolecular-Interactions-and-Pathways | praca=PubChem Compound | opublikowany = United States National Library of Medicine&nbsp;– National Center for Biotechnology Information | data dostępu=13 October 2013}}</ref><ref name="CART functions">{{cytuj pismo |autor=Zhang M, Han L, Xu Y | tytuł = Roles of cocaine- and amphetamine-regulated transcript in the central nervous system | czasopismo = Clin. Exp. Pharmacol. Physiol. | wolumin = 39 | wydanie = 6 | strony = 586–592 |data=June 2012 | pmid = 22077697 | doi = 10.1111/j.1440-1681.2011.05642.x }}</ref><ref name="CART">{{cytuj | autor = Rogge G, Jones D, Hubert GW, Lin Y, Kuhar MJ | tytuł = CART peptides: regulators of body weight, reward and other functions | czasopismo = Nat. Rev. Neurosci. | wolumin = 9 | numer = 10 | s= 747–758 | data = 2008 | pmid = 18802445 | pmc = 4418456 | doi = 10.1038/nrn2493 }}</ref>. Receptora CART jeszcze nie zidentyfikowano, ale istnieją silne dowody, że CART wiąże się z unikalnym receptorem metabotropowym związanym z białkiem G_i/G_o<ref name="CART" /><ref name="pmid21855138">{{cytuj |autor=Lin Y, Hall RA, Kuhar MJ | tytuł = CART peptide stimulation of G protein-mediated signaling in differentiated PC12 cells: identification of PACAP 6–38 as a CART receptor antagonist | czasopismo = Neuropeptides | wolumin = 45 | numer = 5 | s= 351–358 |data=2011 | pmid = 21855138 | pmc = 3170513 | doi = 10.1016/j.npep.2011.07.006}}</ref>. Amfetamina w wysokich dawkach hamuje także [[Monoaminooksydaza|oksydazę monoamin]], zmniejszając metabolizm dopaminy i fenyloetyloaminy i w rezultacie ich wyższymi stężeniami w szczelinie synaptycznej<ref name="PubChem Header">{{cytuj stronę | tytuł=Amphetamine | url=http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=3007 | praca=PubChem Compound | opublikowany = United States National Library of Medicine&nbsp;– National Center for Biotechnology Information |data dostępu=17-04-2015 | data=11-04-2015}}</ref><ref name="BRENDA MAO Homo sapiens">{{cytuj stronę | tytuł=Monoamine oxidase (Homo sapiens)| url=http://www.brenda-enzymes.info/enzyme.php?ecno=1.4.3.4&Suchword=&organism%5B%5D=Homo+sapiens&show_tm=0 | praca=BRENDA | opublikowany=Technische Universität Braunschweig | data dostępu=4 May 2014 | data=1styczeń 2014}}</ref>. U ludzi jedynym receptorem postsynaptycznym, z którym wiąże się amfetamina, jest [[receptor 5-HT1A]], dla którego stanowi ona agonistę o mikromolarnym powinowactwie<ref name="5HT1A secondary" /><ref name="5HT1A Primary" />.

Pełen profil krótkoterminowych efektów ubocznych amfetaminy u ludzi w większości bierze się z wzmocnionej komunikacji międzykomórkowej lub neurotransmisji dopaminy<ref name="Miller">{{cytuj | autor = Miller GM | tytuł = The emerging role of trace amine-associated receptor 1 in the functional regulation of monoamine transporters and dopaminergic activity | czasopismo = J. Neurochem. | wolumin = 116 | numer = 2 | s= 164–176 |data=2011 | pmid = 21073468 | pmc = 3005101 | doi = 10.1111/j.1471-4159.2010.07109.x}}</ref>, [[serotonina|serotoniny]]<ref name="Miller" />, [[noradrenalina|noradrenaliny]]<ref name="Miller" />, [[Adrenalina|adrenaliny]]<ref name="E Weihe">{{cytuj |autor=Eiden LE, Weihe E | tytuł = VMAT2: a dynamic regulator of brain monoaminergic neuronal function interacting with drugs of abuse | czasopismo = Ann. N. Y. Acad. Sci. | wolumin = 1216 | s= 86–98 |data=2011 | pmid = 21272013 | doi = 10.1111/j.1749-6632.2010.05906.x | pmc=4183197}}</ref>, [[histamina|histaminy]]<ref name="E Weihe" />, [[Champ Car|peptydów CART]]<ref name="CART NAcc" /><ref name="PubChem Targets" />, endogennych opioidów<ref name="Amphetamine-induced endogenous opioid release review">{{cytuj | autor = Finnema SJ, Scheinin M, Shahid M, Lehto J, Borroni E, Bang-Andersen B, Sallinen J, Wong E, Farde L, Halldin C, Grimwood S | tytuł = Application of cross-species PET imaging to assess neurotransmitter release in brain | czasopismo = Psychopharmacology (Berl.) | wolumin = 232 | numer = 21-22 | s= 4129–4157 | data = 2015 | pmid = 25921033 | pmc = 4600473 | doi = 10.1007/s00213-015-3938-6 }}</ref><ref name="Opioids">{{cytuj | autor = Loseth GE, Ellingsen DM, Leknes S | tytuł = State-dependent μ-opioid modulation of social motivation | czasopismo = Front. Behav. Neurosci. | wolumin = 8 | s= 1–15 | data = 2014 | pmid = 25565999 | pmc = 4264475 | doi = 10.3389/fnbeh.2014.00430 }}</ref><ref name="Opioids cited primary source">{{cytuj pismo | autor = Colasanti A, Searle GE, Long CJ, Hill SP, Reiley RR, Quelch D, Erritzoe D, Tziortzi AC, Reed LJ, Lingford-Hughes AR, Waldman AD, Schruers KR, Matthews PM, Gunn RN, Nutt DJ, Rabiner EA | tytuł = Endogenous opioid release in the human brain reward system induced by acute amphetamine administration | czasopismo = Biol. Psychiatry | wolumin = 72 | wydanie = 5 | strony = 371–377 | data = 2012 | pmid = 22386378 | doi = 10.1016/j.biopsych.2012.01.027 }}</ref>, [[hormon adrenokortykotropowy|ACTH]]<ref name="Human amph effects" /><ref name="Primary: Human HPA axis" />, [[kortykosteroidy|kortykosteroidów]]<ref name="Human amph effects" /><ref name="Primary: Human HPA axis" /> i [[kwas glutaminowy|glutaminianu]]<ref name="EAAT3" /><ref name="SLC1A1" />, poprzez interakcje z CART, receptorem 5-HT1A, EAAT3, TAAR1, VMAT1, VMAT2 i być może innymi targetami biologicznymi<ref name="Miller" /><ref name="E Weihe" /><ref name="IUPHAR VMATs" /><ref name="SLC1A1" /><ref name="CART NAcc" /><ref name="5HT1A secondary" />.

W pewnych okolicach mózgu amfetamina zwiększa stężenie dopaminy w [[szczelina synaptyczna|szczelinie synaptycznej]]<ref name="Miller" />. Amfetamina może dostawać się do [[neuron presynaptyczny|neuronów presynaptycznych]] poprzez tranporter dopaminy DAT lub przez [[dyfuzja|dyfuzję]] bezpośrednio przez błonę neuronu<ref name="Miller" />. W konsekwencji poboru przez DAT amfetamina hamuje w sposób kompetycyjny wychwyt zwrotny prowadzony przez rzeczony transporter<ref name="Miller" />. Dostając się do wewnątrz neuronu presynaptycznego, amfetamina aktywuje ''trace amine-associated receptor 1'' (TAAR1) przez [[kinaza białkowa A|kinazę białkową A]] (PKA) i [[kinaza białkowa C|C]] (PKC), wywołujące [[fosforylacja|fosforylację]] DAT<ref name="Miller" />. Przyłączenie reszty fosforanu przez obie te kinazy białkowe może powodować internalizację DAT, a więc niekompetycyjne hamowanie wychwytu zwrotnego, ale fosforylacja w wykonaniu jedynie kinazy białkowej C powoduje odwrotne działanie transportera, wyrzucającego dopaminę z komórki<ref name="Miller" /><ref name="TAAR1 Review">{{cytuj |autor=Maguire JJ, Parker WA, Foord SM, Bonner TI, Neubig RR, Davenport AP | tytuł = International Union of Pharmacology. LXXII. Recommendations for trace amine receptor nomenclature | czasopismo = Pharmacol. Rev. | wolumin = 61 | numer = 1 | s= 1–8 |data=2009 | pmid = 19325074 | pmc = 2830119 | doi = 10.1124/pr.109.001107}}</ref>. Wiadomo również, że amfetamina zwiększa wewnątrzkomórkowy poziom [[wapń|wapnia]], co wiąże się z fosforylacją DAT przez niezidentyfikowaną kinazę białkową zależną od wapnia i [[kalmodulina|kalmoduliny]], wywołując również wychodzenie z komórki dopaminy (efluks)<ref name="TAAR1 IUPHAR" /><ref name="EAAT3" /><ref name="DAT regulation review">{{cytuj |autor=Vaughan RA, Foster JD | tytuł = Mechanisms of dopamine transporter regulation in normal and disease states | czasopismo = Trends Pharmacol. Sci. | wolumin = 34 | numer = 9 | s= 489–496 | data = 2013 | pmid = 23968642 | pmc = 3831354 | doi = 10.1016/j.tips.2013.07.005 }}</ref>. Poprzez bezpośrednią aktywację związanego z białkiem G kanału potasowego GIRK TAAR1 redukuje potencjał postsynatycznych neuronów dopaminergicznych, zabezpieczając przed stanem hiperdopaminergicznym<ref name="GIRK">{{cytuj |autor=Ledonne A, Berretta N, Davoli A, Rizzo GR, Bernardi G, Mercuri NB | tytuł = Electrophysiological effects of trace amines on mesencephalic dopaminergic neurons | czasopismo = Front. Syst. Neurosci. | wolumin = 5 | s= 56 | data = 2011 | pmid = 21772817 | pmc = 3131148 | doi = 10.3389/fnsys.2011.00056 }}</ref><ref name="Genatlas TAAR1">{{cytuj stronę | url = http://genatlas.medecine.univ-paris5.fr/fiche.php?symbol=TAAR1 | tytuł = TAAR1 | autor = mct | data = 28-01-2012 | praca = GenAtlas | opublikowany = University of Paris | data dostępu = 29 May 2014 }}</ref><ref name="TAAR1-Paradoxical">{{cytuj |autor=Revel FG, Moreau JL, Gainetdinov RR, Bradaia A, Sotnikova TD, Mory R, Durkin S, Zbinden KG, Norcross R, Meyer CA, Metzler V, Chaboz S, Ozmen L, Trube G, Pouzet B, Bettler B, Caron MG, Wettstein JG, Hoener MC | tytuł=TAAR1 activation modulates monoaminergic neurotransmission, preventing hyperdopaminergic and hypoglutamatergic activity | czasopismo=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | wolumin=108 | numer =20 | s=8485–8490 |data=2011 |pmid=21525407 |pmc=3101002 |doi=10.1073/pnas.1103029108}}</ref>

Nagłą podaż amfetaminy u człowieka zwiększa wydzielanie [[endogenne opioidy|endogennych opioidów]] w kilku strukturach mózgu w [[układ nagrody|układzie nagrody]]<ref name="Amphetamine-induced endogenous opioid release review" /><ref name="Opioids" /><ref name="Opioids cited primary source" />. Wykazano, że pozakomórkowe stężenie [[kwas glutaminowy|glutaminianu]] (należącego do głównych neuroprzekaźników pobudzających) w mózgu wzrasta w [[prążkowie|prążkowiu]] po ekspozycji na amfetaminę<ref name="EAAT3" />. Wzrost ten przypuszczalnie pojawia się dzięki indukowanej przez amfetaminę internalizacji transportera wychwytu zwrotnego glutaminianu [[EAAT3]] w neuronach dopaminergicznych<ref name="EAAT3" /><ref name="SLC1A1" />. Amfetamina indukuje także selektywne uwalnianie [[histamina|histaminy]] z [[Komórki tuczne|mastocytów]] i jej wypływ z neuronów histaminergicznych przez VMAT2<ref name="E Weihe" />. Może się również zwiększyć stężenie [[hormon adrenokortykotropowy|ACTH]] i [[kortykosteroidy|kortykosteroidów]] w osoczu poprzez pobudzenie [[oś podwzgórze-przysadka-nadnercza|osi podwzgórze-przysadka-nadnercza]]<ref name="Evekeo" /><ref name="Human amph effects">{{cytuj książkę | autor=Gunne LM | tytuł=Drug Addiction II: Amphetamine, Psychotogen, and Marihuana Dependence | data=2013 | wydawca=Springer | miejsce=Berlin, Germany; Heidelberg, Germany | isbn=9783642667091 | strony=247–260 | rozdział=Effects of Amphetamines in Humans | rozdział-url=https://books.google.com/books?id=gb_uCAAAQBAJ&pg=PA247#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref name="Primary: Human HPA axis">{{cytuj pismo | autor = Oswald LM, Wong DF, McCaul M, Zhou Y, Kuwabara H, Choi L, Brasic J, Wand GS | tytuł = Relationships among ventral striatal dopamine release, cortisol secretion, and subjective responses to amphetamine | czasopismo = Neuropsychopharmacology | wolumin = 30 | wydanie = 4 | strony = 821–832 | data = 2005 | pmid = 15702139 | doi = 10.1038/sj.npp.1300667 }}</ref>.

Okres półtrwania enancjomerów amfetaminy różni się od siebie i w zależności od pH moczu<ref name="FDA Pharmacokinetics" />. W przypadku prawidłowego pH moczu okresy połowicznego zaniku D-amfetataminy i L-amfetaminy zawierają się w przedziałach odpowiednio 9–11 godzin oraz 11–14 godzin<ref name="FDA Pharmacokinetics" />. Bogata w kwasy dieta zmniejsza okres półtrwania enancjomerów do 8–11 godzin, natomiast bogata w zasady zwiększa go do zakresu 16–31<ref name="Pubchem Kinetics" /><ref name="pH-dependent half-lives">{{cytuj stronę| tytuł=Amphetamine|url=http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+300-62-9| praca=United States National Library of Medicine&nbsp;– Toxicology Data Network| opublikowany=Hazardous Substances Data Bank| data dostępu=5-01-2014 }}</ref>. Biologiczny okres półtrwania jest dłuższy i objętość dystrybucji większa u osób uzależnionych<ref name="pH-dependent half-lives" />. Postacie soli obu izomerów o natychmiastowym i rozciągniętym w czasie uwalnianiu osiągają szczyt stężenia w osoczu w 3 i w 7 godzin po przyjęciu<ref name="FDA Pharmacokinetics" />. Eliminację przeprowadzają nerki, 30–40% substancji jest [[wydalanie|wydalanych]] w postaci niezmienionej przy prawidłowym pH moczu<ref name="FDA Pharmacokinetics" />. Przy większej alkalizacji moczu amfetamina występuje w postaci wolnej zasady i w mniejszym stopniu ulega wydalaniu<ref name="FDA Pharmacokinetics" />. Przy nieprawidłowym pH moczu odzyskiwanie amfetaminy z moczu może sięgać od 1% w zasadowym moczu do 75% w kwaśnym moczu, zależąc w największym stopniu od pH moczu<ref name="FDA Pharmacokinetics" />. Amfetamina ulega eliminacji zazwyczaj w ciągu 2 dni od przyjęcia dawki doustnej<ref name="Pubchem Kinetics" />

[[CYP2D6]], [[beta-hydroksylaza dopaminowa]] (DBH), [[monooksygenaza 3 zawierająca flawinę]] (FMO3), [[ligaza butyrylo-CoA]] i [[N-acetylotransferaza glicynowa]] to enzymy metabolizujące ametaminę bądź jej metabolity u człowieka<ref name="FDA Pharmacokinetics" /><ref name="Substituted amphetamines, FMO, and DBH">{{cytuj książkę | autor r = Glennon RA |autor=Lemke TL, Williams DA, Roche VF, Zito W | tytuł=Foye's principles of medicinal chemistry | data=2013 | opublikowany=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins | miejsce=Philadelphia, USA | isbn=9781609133450 | strony=646–648 | wydanie=7. | url=https://books.google.com/books?id=Sd6ot9ul-bUC&pg=PA646&q=substituted%20derivatives%20substituents%20hydroxyamphetamine%20flavin%20monooxygenase#v=onepage | data dostępu=11-08-2015}}</ref><ref name="DBH amph primary">{{cytuj pismo | autor = Taylor KB | tytuł = Dopamine-beta-hydroxylase. Stereochemical course of the reaction | czasopismo = J. Biol. Chem. | wolumin = 249 | wydanie = 2 | strony = 454–458 | data = 1974 | pmid = 4809526 | data dostępu = 6-11-2014 | url = http://www.jbc.org/content/249/2/454.full.pdf }}</ref><ref name="DBH 4-HA primary">{{cytuj pismo |autor=Horwitz D, Alexander RW, Lovenberg W, Keiser HR | tytuł = Human serum dopamine-β-hydroxylase. Relationship to hypertension and sympathetic activity | czasopismo = Circ. Res. | wolumin = 32 | wydanie = 5 | strony = 594–599 | data = 1973 | pmid = 4713201 | doi = 10.1161/01.RES.32.5.594}}</ref><ref name="FMO">{{cytuj | autor=Krueger SK, Williams DE | tytuł = Mammalian flavin-containing monooxygenases: structure/function, genetic polymorphisms and role in drug metabolism | czasopismo = Pharmacol. Ther. | wolumin = 106 | numer = 3 | s= 357–387 |data=2005 | pmid = 15922018 | pmc = 1828602 | doi = 10.1016/j.pharmthera.2005.01.001}}</ref><ref name="FMO3-Primary">{{cytuj pismo | autor=Cashman JR, Xiong YN, Xu L, Janowsky A | tytuł = N-oxygenation of amphetamine and methamphetamine by the human flavin-containing monooxygenase (form 3): role in bioactivation and detoxication | czasopismo = J. Pharmacol. Exp. Ther. | wolumin = 288 | wydanie = 3 | strony = 1251–1260 | data = 1999 |pmid = 10027866}}</ref><ref name="Metabolites" /><ref name="Benzoic1" /><ref name="Benzoic2" />. Amfetamina posiada liczne metabolity wydalane z organizmu, do których zaliczają się [[4-hydroksyamfetamina]], [[4-hydroksynorefedryna]], [[kwas benzoesowy]], [[kwas hippurowy]], [[Fenylopropanoloamina|norefedryna]] i [[fenyloaceton]]<ref name="FDA Pharmacokinetics" /><ref name="Pubchem Kinetics">{{cytuj stronę | tytuł=Amphetamine | url=http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=3007#section=Pharmacology-and-Biochemistry | praca=Pubchem Compound | opublikowany = United States National Library of Medicine&nbsp;– National Center for Biotechnology Information | data dostępu=12 October 2013}}</ref><ref name="Metabolites">{{cytuj pismo | autor=Santagati NA, Ferrara G, Marrazzo A, Ronsisvalle G | tytuł = Simultaneous determination of amphetamine and one of its metabolites by HPLC with electrochemical detection | czasopismo = J. Pharm. Biomed. Anal. | wolumin = 30 | wydanie = 2 | strony = 247–255 |data=September 2002 | pmid = 12191709 | doi =10.1016/S0731-7085(02)00330-8}}</ref>. Wśród tych metabolitów aktywne sympatykomimetyki stanowią [[4-hydroksyamfetamina]]<ref>{{cytuj stronę | tytuł=p-Hydroxyamphetamine | url=http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=3651 | praca=PubChem Compound | opublikowany = United States National Library of Medicine&nbsp;– National Center for Biotechnology Information | data dostępu=15-102013}}</ref>, 4-hydroksynorepinefryna<ref>{{cytuj stronę | tytuł=p-Hydroxynorephedrine | url=http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=11099 | praca=PubChem Compound | opublikowany = United States National Library of Medicine&nbsp;– National Center for Biotechnology Information | data dostępu=15 October 2013}}</ref> i [[norefedrynae]]<ref>{{cytuj stronę | tytuł=Phenylpropanolamine | url=http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=26934 | praca=PubChem Compound | opublikowany = United States National Library of Medicine&nbsp;– National Center for Biotechnology Information | data dostępu=15-10-2013}}</ref>. Główny [[szlak metaboliczny]] obejmuje p-hydroksylację pierścienia aromatycznego, alifatyczne hydroksylacje w pozycjach alfa i beta, N-oksydację, N-ealkilację i deaminację<ref name="FDA Pharmacokinetics" /><ref name="Pubchem Kinetics" />. Znane szlaki metaboliczne, wykrywalne metabolity i enzymy przeprowadzające reakcje u człowieka przestawia poniższy schemat. Główne aktywne metabolity amfetaminy to [[4-hydroksyamfetamina]] i [[Fenylopropanoloamina|norefedryna]]<ref name="Metabolites" />. Przy prawidłowym pH moczu około 30–40% amfetaminy wydzielane jest w postaci niezmienionej, 50% zaś jako nieaktywne metabolity (dolne rzędy)<ref name="FDA Pharmacokinetics" />. Pozostałe 10–20% opuszcza organizm jako aktywne metabolity<ref name="FDA Pharmacokinetics" />. [[Kwas benzoesowy]] metabolizowany jest przez [[ligaza butyrylo-CoAligazę butyrylo-CoA]] poprzez produkt pośredni, [[benzoilo-koenzym A]]<ref name="Benzoic1">{{cytuj stronę| tytuł=butyrate-CoA ligase| url=http://www.brenda-enzymes.info/enzyme.php?ecno=6.2.1.2&Suchword=&organism%5B%5D=Homo+sapiens&show_tm=0 | praca=BRENDA| opublikowany=Technische Universität Braunschweig.| data dostępu=7-05-2014}}</ref>, który następnie [[N-acylotranferaza glicynowa]] przekształca w [[kwas hipurowy]]<ref name="Benzoic2">{{cytuj stronę | tytuł=glycine N-acyltransferase| url=http://www.brenda-enzymes.info/enzyme.php?ecno=2.3.1.13&Suchword=&organism%5B%5D=Homo+sapiens&show_tm=0 | praca=BRENDA| opublikowany=Technische Universität Braunschweig.| data dostępu=7-05-2014}}</ref>.

Amfetamina posiada budowę i działanie bardzo podobne do endogennych amin śladowych, naturalnie występujących [[neurotranmiter]]ów produkowanych w ciele człowieka, w tym w mózgu<ref name="Miller" /><ref name="Trace Amines" />. W tej grupie najbliższa amfetaminie jest [[2-Fenyloetyloamina|2-fenyloetyloamina]], której pochodną jest amfetamina, ale też [[N-metylofenyloetyloamina]], [[izomeria|izomer]] amfetaminy<ref name="Miller" /><ref name="Trace Amines" /><ref name="Renaissance GPCR">{{cytuj pismo | autor=Lindemann L, Hoener MC | tytuł=A renaissance in trace amines inspired by a novel GPCR family | czasopismo=Trends Pharmacol. Sci. | wolumin=26 | wydanie=5 | strony=274–281 |data=May 2005 |pmid=15860375 |doi=10.1016/j.tips.2005.03.007 }}</ref>. U ludzi fenyloetyloamina produkowana jest bezpośrednio z [[fenyloalanina|L-fenyloalaniny]] przez [[dekarboksylaza aminokwasów aromatyczny|dekarboksylazę aminokwasów aromatycznych]] (AADC), enzym przekształcający [[Lewodopa|L-DOPA]] w dopaminę<ref name="Trace Amines" /><ref name="Renaissance GPCR" /> W efekcie N-metylofenyloetyloamina metabolizowana jest z fenyloetyloaminy przez [[N-metylotransferaza fenyloetyloaminowa|N-metylotransferazę fenyloetyloaminową]], enzym przekształcający norepinefrynę w epinefrynę<ref name="Trace Amines">{{cytuj pismo | autor = Broadley KJ | tytuł = The vascular effects of trace amines and amphetamines | czasopismo = Pharmacol. Ther. | wolumin = 125 | wydanie = 3 | strony = 363–375 |data=March 2010 | pmid = 19948186 | doi = 10.1016/j.pharmthera.2009.11.005 }}</ref><ref name="Renaissance GPCR" />. Jak amfetamina, i fenyloetyloamina, i N-metylofenyloetyloamina reguują neurotransmisję monoaminoergiczną przez TAAR1 (''trace amine-associated receptor 1'')<ref name="Miller" /><ref name="Renaissance GPCR" />; w przeciwieństwie zaś do amfetaminy obie te substancje rozkłąda [[monoaminooksydaza B]], wobec czego cechują się krótszym okresem półtrwania niż amfetamina<ref name="Trace Amines" /><ref name="Renaissance GPCR" />.

Podstawione pochodne amfetaminy bądź podstawione amfetaminy czy alkaloidy fenylopropyloaminowe obejmują szeroki zakres substancji chemicznych zbudowanych na zasadzie amfetaminy<ref name="Substituted amphetamines, FMO, and DBH" /><ref name="Amphetamine - a substituted amphetamine">{{cytuj pismo | autor = Hagel JM, Krizevski R, Marsolais F, Lewinsohn E, Facchini PJ | tytuł = Biosynthesis of amphetamine analogs in plants | czasopismo = Trends Plant Sci. | wolumin = 17 | wydanie = 7 | strony = 404–412 | data = 2012 | pmid = 22502775 | doi = 10.1016/j.tplants.2012.03.004 }}</ref><ref name="Schep">{{cytuj pismo | autor=Schep LJ, Slaughter RJ, Beasley DM | tytuł=The clinical toxicology of metamfetamine | czasopismo=Clin. Toxicol. (Phila.) | wolumin=48 | wydanie=7 | strony=675–694 |data=August 2010 | pmid=20849327 | doi=10.3109/15563650.2010.516752 | issn=1556-3650}}</ref>. Ta klasa związków zawiera szczególnie pochodne utworzone przez podstawienie jednego z atomów wodoru amfetaminy danym podstawnikiem<ref name="Substituted amphetamines, FMO, and DBH" /><ref name="Amphetamine - a substituted amphetamine" /><ref name="pmid1855720">{{cytuj pismo | autor = Lillsunde P, Korte T | tytuł = Determination of ring- and N-substituted amphetamines as heptafluorobutyryl derivatives | czasopismo = Forensic Sci. Int. | wolumin = 49 | wydanie = 2 | strony = 205–213 | data = 1991 | pmid = 1855720 | doi=10.1016/0379-0738(91)90081-s}}</ref>. Zalicza się tu sama amfetamina, stymulanty postaci metamfetaminy, [[empatogeny]] serotoninergiczne jak [[3,4-Metylenodioksymetamfetamina|MDMA]] i dekongestanty jak [[efedryna]] wśród innych podgrup<ref name="Substituted amphetamines, FMO, and DBH" /><ref name="Amphetamine - a substituted amphetamine" /><ref name="Schep" />.

Amfetaminę zsyntetyzował po raz pierwszy w 1887 w Niemczech rumuński chemik [[Lazăr Edeleanu]]<ref name=Sulzer>{{Cytuj |autor = David Sulzer, któryMark nazywałS. jąSonders, fenyloizopropyloaminąNathan W. Poulsen, Aurelio Galli |tytuł = Mechanisms of neurotransmitter release by amphetamines: a review |czasopismo = Progress in Neurobiology |data = 2005|wolumin = 75 |numer = 6 |s = 406–433 |doi = 10.1016/j.pneurobio.2005.04.003 |pmid = 15955613}}</ref><ref name="Vermont">{{cytuj stronę | url=http://web.archive.org/web/20160308222602/http://healthvermont.gov/adap/meth/brief_history.aspx | tytuł=Historical overview of methamphetamine | pracaopublikowany=Vermont Department of Health, | opublikowany=Government of Vermont | data dostępu=29-01-2012}}</ref><ref>{{cytuj książkę | autor = Rassool GH | tytuł=Alcohol and Drug Misuse: A Handbook for Students and Health Professionals | rok=2009 | wydawca=Routledge | miejsce=London, England | isbn=9780203871171 | strony=113|url={{Google Books|N8yOAgAAQBAJ|strony=113|link=tak}}|data dostępu=2018-09-23}}</ref><ref name="SynthHistory" />. Jej stymulacyjne działanie pozostawało nieznane aż do 1927, kiedy to niezależnie zsyntetyzował ją Gordon Alles, który doniósł o jej właściwościach sympatykomimetycznych<ref name="SynthHistory">{{cytuj pismo |autor=Sulzer D, Sonders MS, Poulsen NW, Galli A | tytuł=Mechanisms of neurotransmitter release by amphetamines: a review | czasopismo=Prog. Neurobiol. | wolumin=75 | wydanie=6 | strony=406–433 |data= 2005 |pmid=15955613 |doi=10.1016/j.pneurobio.2005.04.003 |url=}}</ref>. Jej właściwości farmakologicznych nie wykorzystywano do 1934, kiedy [[Smith, Kline and French]] zaczęło sprzedawać ją w inhalatorze pod nazwą handlową ''Benzedrine'' jako dekongstant<ref name="Benzedrine">{{cytuj pismo | autor=Rasmussen N | tytuł=Making the first anti-depressant: amphetamine in American medicine, 1929–1950 | czasopismo=J . Hist. Med. Allied Sci. | wolumin=61 | wydanie=3 | strony=288–323 |data= 2006 | pmid=16492800 | doi=10.1093/jhmas/jrj039}}</ref>. Siarczan benzedryny wprowadzono 3 lata później. Wszedł w skład środków szerokiej gamy zastosowań medycznych, w tym na [[narkopelsja|narkopelsję]]<ref name="Benzedrine" /><ref name="pmid20997404">{{cytuj | autor = Bett WR | tytuł = Benzedrine sulphate in clinical medicine; a survey of the literature | czasopismo = Postgrad. Med. J. | wolumin = 22 | s= 205–218 | data = 1946 | pmid = 20997404 | pmc = 2478360 | doi = 10.1136/pgmj.22.250.205}}</ref>. Podczas II wojny światowej amfetamina i metamfetamina były szeroko używane przez aliantów i nazistów jako stymulant i środek zwiększający osiągi<ref name="Vermont" /><ref>{{cytuj pismo | autor = Rasmussen N | tytuł=Medical science and the military: the Allies' use of amphetamine during World War II | czasopismo=J. Interdiscip. Hist. | data=August 2011 | wolumin=42 | wydanie=2 | strony=205–233 | pmid=22073434 | doi=10.1162/JINH_a_00212}}</ref><ref name="pmid22849208">{{cytuj pismo | autor=Defalque RJ, Wright AJ | tytuł = Methamphetamine for Hitler's Germany: 1937 to 1945 | czasopismo = Bull. Anesth. Hist. | wolumin = 29 | wydanie = 2 | strony = 21–24, 32 |data=April 2011 | pmid = 22849208 | doi = 10.1016/s1522-8649(11)50016-2}}</ref>. Gdy poznano dodatkowe właściwości substancji, rządy zaczęły ściśle kontrolować sprzedaż amfetaminy<ref name="Vermont" />. Przykładowo na początku lat siedemdziesiątych XX wieku w USA amfetamina stała się substancją kontrolowaną grupy II [[Controlled Substances Act]]<ref>{{cytuj stronę | tytuł=Controlled Substances Act | url=http://www.fda.gov/regulatoryinformation/legislation/ucm148726.htm | opublikowany=United States Food and Drug Administration | data=11-06-2009 | data dostępu=4 November 2013}}</ref>. Wbrew ścisłej kontroli rządowej amfetaminy używano legalnie lub nielegalnie, w czym uczestniczyli ludzie różnych środowisk, w tym autorzy<ref>{{cytuj stronę | autor = Gyenis A | praca = wordsareimportant.com | opublikowany = DHARMA beat | tytuł = Forty Years of ''On the Road'' 1957–1997| url = http://www.wordsareimportant.com/ontheroad.htm | data dostępu = 18-03-2008 | archiwum = https://web.archive.org/web/20080214171739/http://www.wordsareimportant.com/ontheroad.htm | zarchiwizowano = 14 February 2008}}</ref>, muzycy<ref>{{cytuj stronę | tytuł = Mixing the Medicine: The unintended consequence of amphetamine control on the Northern Soul Scene | autor = Wilson A | url = http://www.internetjournalofcriminology.com/Wilson%20-%20Mixing%20the%20Medicine.pdf | opublikowany = Internet Journal of Criminology | rok = 2008 | data dostępu=25 May 2013}}</ref>, matematycy<ref>{{cytuj stronę | tytuł = Paul Erdos, Mathematical Genius, Human (In That Order) |url = http://www.untruth.org/~josh/math/Paul%20Erd%F6s%20bio-rev2.pdf | autor = Hill J | data dostępu = 2-11-2013 | data = 4-06-2004}}</ref> i sportowcy<ref name="Ergogenics" />.

| Adzenys XR || amphetamine || 3:1&nbsp;(zasada) || ODT || 2016 ||<ref name="Adzenys">{{cytuj stronę | tytuł=Adzenys XR Prescribing Information | url=http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2016/204326s000lbl.pdf |praca = United States Food and Drug Administration | opublikowany=Neos Therapeutics, Inc. | data dostępu=7 March 2016 | strony=15 | data=January 2016 }}</ref><ref name="FDA Adzenys approval date">{{cytuj stronę | tytuł=Adzenys XR | url=http://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/drugsatfda/index.cfm?fuseaction=Search.SearchAction&SearchTerm=Adzenys&SearchType=BasicSearch |praca=United States Food and Drug Administration | data dostępu=7 March 2016}}</ref>