Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (1918–1945): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków |
|||
Linia 2:
== Początki resortu w Królestwie Polskim (1917–1918) ==
Pierwsze struktury resortu zostały utworzone jeszcze podczas trwania [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Jednym z organów [[Tymczasowa Rada Stanu|tymczasowej Rady Stanu]] w [[Królestwo Polskie (1917–1918)|Królestwie Polskim]] był [[Wydział
Na podstawie dekretu [[Rada Regencyjna|Rady Regencyjnej]] z 3 stycznia 1918 r. o tymczasowej organizacji władz naczelnych w Królestwie Polskim<ref>{{Dziennik Ustaw|1918|1|1}}.</ref> departamenty przekształcono w ministerstwa. Przepisy weszły w życie 1 lutego 1918 r., zgodnie z nimi utworzone zostało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, któremu podlegały ogólny zarząd krajowy i samorząd lokalny, policja, służba zdrowia, budownictwo i odbudowa kraju, transport wodny, drogi lądowe i środki komunikacji, poczty i telegrafy, naturalizacja państwowa, statystyka ogólna, ubezpieczenia państwowe, nadzór nad prasą.
Linia 48:
* '''[[Korpus Ochrony Pogranicza]]''' – utworzony rozkazem Ministra Spraw Wojskowych z 12 września 1924 r., podporządkowany MSW w kwestiach budżetowych i ochrony granicy wschodniej (pozostałe sprawy organizacyjne nadzorował Minister Spraw Wojskowych). Wcześniej podobne zadania w ramach resortu spraw wewnętrznych wykonywały: Bataliony Celne (od 10 września 1921 r.), Straż Graniczna (od 10 listopada 1922 r.), Policja Państwowa (od 1 lipca 1923 r.).
* '''[[Straż Graniczna
Od 1918 r. trwał proces stopniowego ujednolicania organizacji władz administracji ogólnej. Ostatecznie zasady te zostały uporządkowane rozporządzeniem Prezydenta RP z 19 stycznia 1928 r.<ref>{{Dziennik Ustaw|1928|11|86}}.</ref> Na jego podstawie w terenie funkcjonowały:
Linia 69:
* '''Nadzwyczajny Komisarz do Walki z Drożyzną''' – urząd powołany uchwałą Rady Ministrów z 1 lutego 1923 r., zlikwidowany uchwałą Rady Ministrów z 23 czerwca 1924 r., następnie jego kompetencje przejął Wydział Aprowizacyjny resortu spraw wewnętrznych.
* '''Państwowe Zakłady Wodociągowe na Górnym Śląsku''' – utworzone rozporządzeniem Ministra Robót Publicznych z 27 lipca 1924 r.<ref>{{Dziennik Ustaw|1924|67|654}}.</ref> i pozostające pod jego nadzorem, od 1 lipca 1932 r. podporządkowane MSW.<ref name="roboty">{{Dziennik Ustaw|1932|51|479}}.</ref>
* '''[[Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego
* '''Państwowe Zakłady Badania Żywności i Przedmiotów Użytku''' – utworzone rozporządzeniem Prezydenta RP z 22 marca 1928 r.<ref>{{Dziennik Ustaw|1928|36|343}}.</ref>, podporządkowane MSW do 1 kwietnia 1935 r., następnie zostały włączone do Państwowego Zakładu Higieny podlegającego Ministrowi Opieki Społecznej<ref>{{Dziennik Ustaw|1934|110|977}}.</ref>.
* '''Państwowe Zakłady Przemysłowo-Zbożowe''' – utworzone rozporządzeniem Rady Ministrów z 18 czerwca 1928 r.<ref>{{Dziennik Ustaw|1928|68|623}}.</ref>, były nadzorowane przez resort spraw wewnętrznych do 3 września 1936 r., następnie przekazano je Ministrowi Rolnictwa i Reform Rolnych<ref>{{Dziennik Ustaw|1936|67|489}}.</ref>.
Linia 210:
==== Statut organizacyjny z 25 września 1931 r. ====
W ciągu 5 lat w ministerstwie zaszło kilka przekształceń i uzupełnień zatwierdzanych kolejnymi rozporządzeniami rządu. Jednolity tekst statutu organizacyjnego MSW został ogłoszony obwieszczeniem ministra z 25 września 1931 r.<ref>{{Monitor Polski|
* '''Departament Organizacyjny'''
Linia 249:
==== Statut organizacyjny z 25 czerwca 1932 r. ====
W związku ze zlikwidowaniem Ministerstwa Robót Publicznych do MSW przyłączono dział techniczno-budowlany<ref name="roboty" />. Z kolei służbę zdrowia powierzono Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej<ref name="zdrowie2" />. Obie reformy zostały wprowadzone 1 lipca 1932 r. Tego samego dnia moc obowiązującą uzyskała uchwała Rady Ministrów z 25 czerwca 1932 r.<ref>{{Monitor Polski|
* Departament Polityczny
Linia 328:
=== Cywilne służby specjalne ===
Równolegle z kształtowaniem się [[wywiad wojskowy|wojskowych organów wywiadowczych]] ([[Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego|Oddział II Sztabu Generalnego WP]]) w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych podjęto próbę utworzenia odrębnego pionu cywilnych służb w celu zapewnienia bezpieczeństwa odradzającego się państwa polskiego. W drugiej połowie 1918 r. w ministerstwie zorganizowano '''Biuro Wywiadowcze'''. Głównym jego zadaniem było przeciwdziałanie wpływom bolszewickim w społeczeństwie oraz kontrola politycznej działalności mniejszości narodowych. Wobec niewielkiej skuteczności biuro zostało rozwiązane w marcu 1919 r. i zastąpione przez '''Wydział Informacyjny''', który również nie spełnił pokładanych w nim nadziei.
W związku z faktem, iż funkcje informacyjno-polityczne spełniały także struktury Milicji Ludowej ('''Oddział Wywiadowczy''') oraz Policji Komunalnej ('''Inspektorat Defensywy Politycznej'''), podjęto decyzję o zintegrowaniu i usprawnieniu wszystkich służb wywiadu politycznego. Po ostatecznym uformowaniu się jednolitych organów porządku publicznego w październiku 1919 r. sprawy bezpieczeństwa wewnętrznego przekazano Policji Państwowej, natomiast polityczny nadzór powierzono Sekcji, a później Departamentowi Bezpieczeństwa Publicznego i Prasy. Nowo powstały '''Inspektorat Defensywy Politycznej KG PP''' zajmował się inwigilacją oraz zwalczaniem organizacji i grup społecznych uznawanych za zagrożenie dla państwa. Od listopada 1920 r. jednostka funkcjonowała pod nazwą '''Wydział IV D KG PP''', stopniowo rozbudowywano również komórki terenowe (ekspozytury i agentury).
| |||