Ptaki stymfalijskie: Różnice pomiędzy wersjami

|opis grafiki = Herakles za pomocą [[procaProca|procy]] (!) zabija ptaki stymfalijskie ([[amfora]] z VI w.wieku p.n.e., [[Muzeum Brytyjskie|British]] Museumw [[Londyn]]ie)

|tytuł = ptaki[[Ptaki]]

|występowanie = [[mitologiaMitologia grecka]]

|commons = Category:Stymphalian birds

'''Ptaki stymfalijskie, stymfalidy''' ([[językJęzyk grecki|gr.]] {{grc|Στυμφαλίδες ὄρνιθες,}} ''Stymphalídes órnithes'', [[łacinaŁacina|łac.]] ''Aves Stymphalides'') – w [[mitologiaMitologia grecka|mitologii greckiej]] poświęcone [[Ares (mitologia)|Aresowi]] ptaki o dziobach, szponach i skrzydłach z żelaza, które zasiedliły okolice bagien nad jeziorem [[Jezioro Stymfalijskie|Stymfalos]] w [[Peloponez|peloponeskiej]] [[Arkadia (kraina historyczna)|Arkadii]]. Żywiące się mięsem stwory zabijały ludzi i stada dziobami<ref>Uderzeniem dzioba miały przebijać wykuty z brązu pancerz (M. Pietrzykowski, dz. cyt. w bibliografii).</ref> i wyrzucanymi jak strzały żelaznymi piórami, a ich odchody były trujące. Wskutek tego, ludna i bogata okolica zaczęła zamieniać się w pustkowie.

Szósta [[Dwanaście prac Heraklesa|praca]]<ref>Kolejność różna w rozmaitych przekazach; niekiedy podawana jako piąta z prac bohatera (np.na przykład Lucyna Stankiewicz: ''Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej'', Wrocław: Ossolineum, 2008, s. 166).</ref> [[Herakles]]a zlecona przez króla [[Mykeny|Myken]] [[Eurysteusz]]a, polegała na wytrzebieniu stada tych morderczych ptaków. W tym celu [[Atena]] obdarzyła go wykonanymi przez [[Hefajstos]]a [[kołatka]]mi (bądź [[gruchawkaGruchawka|grzechotkami]]) ze [[spiż]]u, których dźwięk wypłoszył ptactwo, tak by [[Heros (mitologia)|heros]] mógł je powystrzelać z łuku<ref>Tak również w swym zbiorze ujmuje to [[mitografowieMitografowie|mitograf]] [[Apollodoros z Aten (historyk)|Pseudo-Apollodoros]] (''Bibliotheke'' II, 5, 6).</ref>. Według wersji odnotowanej przez [[Pauzaniasz (geograf)|Pauzaniasza]] w ślad za [[epikaEpika|epicznym]] poetą [[Pizander z Kamiros|Pizandrem z Kamiros]], przyjęto, że Herakles nie pozabijał ptaków, tylko przepędził je dźwiękiem kołatek [[krotalakrotale]]<ref>''Periegesis tes Hellados'', VIII.</ref>. Resztki stymfalidów znalazły schronienie na Wyspie Aresa (Aretias) na [[Morze Czarne|Morzu Czarnym]], skąd ostatecznie zostały przepędzone przez [[Argonauci|Argonautów]] w ich drodze do [[Kolchida|Kolchidy]].

Świadectwem upamiętnienia tego mitu przez starożytnych są monety z podobiznami Heraklesa i ptaków bite w IV w.wieku p.n.e. przez peloponeskie miasto [[Stymfalia]]. Scena walki herosa z morderczymi ptakami występuje już w [[malarstwoMalarstwo wazowe|greckim malarstwie wazowym]]; później wyobrażali ją twórcy różnych epok: od [[Albrecht Dürer|Albrechta Dürera]] do [[Gustave Moreau|GustawaGustave’a Moreau]].

* {{cytujCytuj książkę | nazwisko = Grimal | imię = Pierre | autor link = Pierre Grimal | tytuł = Słownik mitologii greckiej i rzymskiej | wydawca = [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Ossolineum]] | miejsce = Wrocław | data = 2008 | strony = 131 | isbn = 83-04-04673-3}}

* {{cytujCytuj książkę | nazwisko = Pietrzykowski | imię = Michał | tytuł = Mitologia starożytnej Grecji | wydawca = [[Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe|WAiF]] | miejsce = Warszawa | data = 1979 | strony = 242 | isbn = 83-221-0111-2}}

* {{cytujCytuj książkę | nazwisko = Parandowski | autor link = Jan Parandowski | imię = Jan | tytuł = Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian | wydawca = [[Wydawnictwo Poznańskie|Wyd. Poznańskie]] | miejsce = Poznań | data = 1989 | strony = 128 | isbn = 83-210-0677-9}}

* {{cytujCytuj książkę | nazwisko = Kreyser | imię = Krystyna | tytuł = Śladami mitów starożytnej Grecji i Rzymu | wydawca = [[Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza|LSW]] | miejsce = Warszawa | data = 1992 | strony = 203 | isbn = 83-205-4167-0}}