Cyberpunk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Gry: poprawa linków |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 1:
{{dopracować|źródła=2008-12}}
'''Cyberpunk''' – odmiana [[Fantastyka naukowa|fantastyki naukowej]]<ref>{{Cytuj|tytuł=cyberpunk - definicja, synonimy, przykłady użycia|data dostępu=2017-08-14|opublikowany=sjp.pwn.pl|url=https://sjp.pwn.pl/slowniki/cyberpunk.html|język=pl}}</ref>, skupiająca się na negatywnych konsekwencjach funkcjonowania ludzi w otoczeniu zaawansowanej [[technologia|technologii]] [[komputer]]owej i informacyjnej
Słowo „Cyberpunk” pojawiło się jako tytuł opowiadania [[Bruce Bethke|Bruce’a Bethke]] wydanego w 1983 roku w ramach antologii „[[Amazing Stories]]”, jednak jako nazwy na określenie nowego nurtu literackiego po raz pierwszy użył go pisarz i wydawca fantastyki [[Gardner Dozois]]<ref>[http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3271 Krzysztof Księski – „Dystopijna wizja świata bliskiego zasięgu. Cyberpunk jako złożone zjawisko kulturowe. Zarys zjawiska.”] Czasopismo naukowe „Kultura i Historia”</ref>.▼
* [[dystopia|dystopijny]] obraz stechnicyzowanego i rządzonego przez korporacje świata przyszłości, ▼
*rozkład moralny towarzyszący postępowi technologicznemu - zasada określana jako „high tech & low life” ([[Franz Rottensteiner]]), czyli „zaawansowana technologia i niski poziom życia”, ▼
Pojęcie cyberpunku można rozważać również pod kątem postawy życiowej, filozofii lub ideologii, gdzie porównania człowieka z maszyną ([[cybernetyka]]) prowokują pytania na temat duszy, Boga oraz świadomości.▼
Za ojca literackiego cyberpunku uważa się powieściopisarza [[William Gibson (pisarz science fiction)|Williama Gibsona]], którego najważniejsze utwory to tzw. „Trylogia Ciągu”: „[[Neuromancer]]”, „[[Graf Zero]]”, „[[Mona Liza Turbo]]”). Jest on też autorem licznych opowiadań. Rozkwit gatunku nastąpił w [[Lata 80. XX wieku|latach osiemdziesiątych XX wieku]]. Jego dość sztywna konwencja spowodowała jednak wkrótce wtórność, a autorzy poszukując oryginalnych pomysłów zaczęli przekształcać zasady świata stworzonego przez [[William Gibson (pisarz science fiction)|Gibsona]]. W efekcie pojawił się [[postcyberpunk]] [[Neal Stephenson|Neala Stephensona]], czy [[Steampunk|steam punk]] - specyficzna odmiana [[historia alternatywna|historii alternatywnej]] czasów [[Rewolucja przemysłowa|rewolucji przemysłowej]].▼
== Charakterystyka ==
Do cech charakterystycznych utworów z tej odmiany fantastyki naukowej można zaliczyć:
▲*
▲*rozkład moralny towarzyszący postępowi technologicznemu - zasada określana jako „high tech & low life” ([[Franz Rottensteiner]]), czyli „zaawansowana technologia i niski poziom życia”,
*istnienie związanej z technologią [[kontrkultura|kontrkultury]], z której wywodzą się bohaterowie,
*istnienie sieci przesyłu danych łączącej cały realny świat, a tworzącej osobną rzeczywistość ([[cyberprzestrzeń]]), w której często rozgrywa się znacząca część [[fabuła|fabuły]],
Linia 9 ⟶ 18:
*stechnicyzowanie języka [[narracja|narracji]], połączone z wulgaryzacją i wprowadzaniem elementów [[gwara|gwar]] środowiskowych (przestępczych, młodzieżowych, zawodowych) zarówno do narracji jak i języka używanego przez postaci,
*powszechność scalania elementów ludzkich i technicznych ([[cyborg]]izacje, wprowadzanie świadomości w cyberprzestrzeń, przenoszenie ludzkiej świadomości do [[sztuczna inteligencja|SI]]),
*mroczny, pesymistyczny klimat utworów<ref>{{Cytuj |tytuł = Megakorporacje, hakerzy i implanty. Witamy w cyberpunku |czasopismo = Atavist |data = 2016-11-02 |data dostępu = 2017-08-14 |url = http://extra.innpoland.pl/cyberpunk |język = en}}</ref>.
▲Słowo „Cyberpunk” pojawiło się jako tytuł opowiadania [[Bruce Bethke|Bruce’a Bethke]] wydanego w 1983 roku w ramach antologii „[[Amazing Stories]]”, jednak jako nazwy na określenie nowego nurtu literackiego po raz pierwszy użył go pisarz i wydawca fantastyki [[Gardner Dozois]]<ref>[http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3271 Krzysztof Księski – „Dystopijna wizja świata bliskiego zasięgu. Cyberpunk jako złożone zjawisko kulturowe. Zarys zjawiska.”] Czasopismo naukowe „Kultura i Historia”</ref>.
▲Pojęcie cyberpunku można rozważać również pod kątem postawy życiowej, filozofii lub ideologii, gdzie porównania człowieka z maszyną ([[cybernetyka]]) prowokują pytania na temat duszy, Boga oraz świadomości.
Cyberpunk zdaje się być uosobieniem zasady postulowanej przez futurystów „3M – Miasto, Masa, Maszyna”. Te trzy elementy składowe stanowią esencję cyberpunku. Akcja rozgrywa się najczęściej w ogromnych, przeludnionych miastach-molochach, gdzie ludzie są zdemoralizowani przez technikę, relacjami ludzkimi rządzi [[darwinizm społeczny]], a dekadencka młodzież zażywa narkotyki i modyfikuje swe ciała, często do celów przestępczych takich jak [[haker (bezpieczeństwo komputerowe)|hakerstwo]], [[walka uliczna|walki uliczne]] ([[punk]]). Clou cyberpunku to jednak Maszyna – [[cyberprzestrzeń]] i dek – szybki komputer. Ponadto niebagatelną rolę odgrywa [[cybernetyka]] – cybernetyczne [[Implant|wszczepy]] wszelkiego autoramentu, od sztucznych oczu, po sztuczne mięśnie i wzmocnione organy wewnętrzne ('''cyber-''').
Linia 20 ⟶ 25:
Estetycznie mamy do czynienia z brudnym [[Naturalizm (sztuka)|naturalizmem]]. Filmy często utrzymane są w jednolitej kolorystyce – tonacji ciemnoniebieskiej (nie zawsze, np. ciemnozielony [[Matrix]]). Popularne są ciemne kadry z kontrapunktami oślepiających neonów i ujęcia zatłoczonych ulic (cyberpunk rozkwitł w latach 80., kiedy powszechnie obawiano się problemu [[przeludnienie|przeludnienia]] Ziemi) moknących w nieustającym deszczu.
▲Za ojca literackiego cyberpunku uważa się powieściopisarza [[William Gibson (pisarz science fiction)|Williama Gibsona]], którego najważniejsze utwory to tzw. „Trylogia Ciągu”: „[[Neuromancer]]”, „[[Graf Zero]]”, „[[Mona Liza Turbo]]”). Jest on też autorem licznych opowiadań. Rozkwit gatunku nastąpił w [[Lata 80. XX wieku|latach osiemdziesiątych XX wieku]]. Jego dość sztywna konwencja spowodowała jednak wkrótce wtórność, a autorzy poszukując oryginalnych pomysłów zaczęli przekształcać zasady świata stworzonego przez [[William Gibson (pisarz science fiction)|Gibsona]]. W efekcie pojawił się [[postcyberpunk]] [[Neal Stephenson|Neala Stephensona]], czy [[Steampunk|steam punk]] - specyficzna odmiana [[historia alternatywna|historii alternatywnej]] czasów [[Rewolucja przemysłowa|rewolucji przemysłowej]].
== Literatura ==
| |||