Ośrodek międzygwiazdowy: Różnice pomiędzy wersjami

'''Ośrodek międzygwiazdowy''' ([[Język angielski|ang.]] ''interstellar medium'', ''ISM'') – ośrodek składający się z [[Materia międzygwiazdowa|materii międzygwiazdowej]] (materii nieskupionej w gwiazdach, składającej się głównie z [[gaz]]u, [[plazma|plazmy]] i [[pyłPył międzygwiazdowykosmiczny|pyłu]]), ale także z innych form energii takich jak [[Neutrino|neutrina]] i [[promieniowanie elektromagnetyczne]] (międzygwiazdowe pole promieniowania, ''interstellar radiation field''), zawartych w przestrzeni pomiędzy [[gwiazda]]mi w [[Galaktyka|galaktyce]]. Ośrodek międzygwiazdowy nie jest jednorodny; obserwowane są zagęszczenia materii zwane [[Obłok międzygwiazdowy|obłokami międzygwiazdowymi]].

Ośrodek międzygwiazdowy składa się z bardzo rozrzedzonych mieszanin [[jon]]ów, [[atom]]ów, [[Cząsteczka|molekuł]], większych [[Pył kosmiczny|okruchów]], [[promieniowanie kosmiczne|promieni kosmicznych]] oraz galaktycznych pól magnetycznych (Spitzer 1978). Pod względem [[masa (fizyka)|masy]] materia składa się w 99% z gazu i w 1% z pyłu. [[Gęstość]] wynosi od kilku tysięcy do kilkuset milionów cząstek na [[metr sześcienny]], natomiast w naszej Galaktyce wynosi około milion cząstek na metr sześcienny. Na skutek [[Pierwotna nukleosynteza|pierwotnej nukleosyntezy]], gaz składa się w ok. 90% z [[Wodór|wodoru]] i w 10% z [[Hel (pierwiastek)|helu]], licząc [[Jądro atomowe|jądra atomowe]]. Do tego dochodzą jeszcze śladowe ilości cięższych [[Pierwiastek chemiczny|pierwiastków]] (w żargonie astronomicznym zwanych „[[Metale (astronomia)|metalemetalami]]” – mówiąc w żargonie astronomicznym).

Z wyjątkiem świecących obłoków gazu w postaci [[Mgławica emisyjna|mgławic emisyjnych]], które możemy obserwować bezpośrednio, ośrodek międzygwiazdowy przejawia się zazwyczaj poprzez zaburzenie światła dochodzącego do nas od innych ciał niebieskich. Przykładowo, obecność pyłu powoduje osłabienie światła gwiazd i innych [[obiektCiało kosmicznyniebieskie|obiektów kosmicznych]], znajdujących się za danym obłokiem pyłu. Powoduje również jego poczerwienienie, ponieważ rozprasza silniej promieniowanie krótkofalowe niż długofalowe, czyli żółte i czerwone. Zaburzenia światła mogą również przyjmować formy [[Linie spektralne|linii absorpcyjnych]] (dla [[Ciemna mgławica|mgławic absorpcyjnych]]) czy efektów [[Mikrosoczewkowanie grawitacyjne|mikrosoczewkowania grawitacyjnego]] (dla [[MACHO]]). Ponadto ośrodek międzygwiazdowy poprzez swoje oddziaływanie grawitacyjne może zmieniać ruch innych ciał niebieskich.