Kolęda: Różnice pomiędzy wersjami

{{commonscat|Christmas carols|Kolędy}}

'''Kolęda – '''pierwotnie radosna [[Pieśń (forma muzyczna)|pieśń]] [[Nowy Rok|noworoczna]], która współcześnie przyjęła powszechnie formę pieśni bożonarodzeniowej (nawiązującej do świąt [[Boże Narodzenie|Bożego Narodzenia]]). Utrzymywana najczęściej w konwencji religijnej, początkowo wywodząca się z tradycji ludowej, w późniejszym okresie komponowana jest również przez wielu wybitnych kompozytorów. Odmiana kolędy o wątkach zaczerpniętych z życia codziennego nazywana jest [[pastorałka|pastorałką]], która w odróżnieniu od kolędy we współczesnym, potocznym tego słowa rozumieniu, nie jest wykorzystywana w chrześcijańskich nabożeństwach religijnych ze względu na swój świecki charakter{{odn|Chodkowski|1995|s=451-452}}.

Co roku w Polsce odbywają się liczne przeglądy i festiwale kolędowe, z których największym, gromadzącym kilkadziesiąt tysięcy wykonawców jest [[Ogólnopolski Festiwal Kolęd i Pastorałek]] w [[Będzin]]ie.

 

W [[liturgia|liturgii]] [[Kościół katolicki|Kościoła katolickiego]] kolędy wykonuje się od [[msza|mszy]] o północy w święta Bożego Narodzenia (noc [[24 grudnia|24]]/[[25 grudnia]]) do święta [[Chrzest Pański|Chrztu Pańskiego]] (niedziela po [[6 stycznia]]). W polskiej tradycji dopuszcza się śpiewanie ich do [[Ofiarowanie Pańskie|Święta Ofiarowania Pańskiego]] ([[2 lutego]]). Od współczesnych kolęd (wykorzystywanych w nabożeństwach religijnych) odróżnić należy utwory o tematyce związanej nie z narodzeniem [[Jezus Chrystus|Jezusa]], lecz z okresem potocznie związanym ze świętami Bożego Narodzenia, jak np. polską piosenkę ''[[Jest taki dzień]]'', niemiecką ''[[O Tannenbaum]]'' czy angielskie ''[[Jingle Bells (utwór Jamesa Pierponta)|Jingle Bells]]'' i ''[[White Christmas]]''. Według tradycji chrześcijańskiej autorem pierwszej kolędy był św. [[Franciszek z Asyżu]]{{r|Kolędy i pastorałki}} i była ona śpiewana w zorganizowanej przez niego szopce. Najstarsza polska kolęda to ''[[Zdrow bądź, krolu anjelski]]'' z 1424 roku. Najsłynniejszą kolędą jest ''[[Cicha noc]]'', którą przetłumaczono na ponad 300 języków i [[dialekt]]ów. Powstała w roku 1818 w małym austriackim miasteczku [[Oberndorf bei Salzburg]] w [[Alpy|Alpach]]. Jej autorami byli wikary miejscowego kościoła [[Joseph Mohr|Józef Mohr]] oraz jego organista [[Franz Xaver Gruber]].