Nowy Cmentarz Żydowski w Cieszynie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Gower (dyskusja | edycje)
+kat.
drobne redakcyjne
Linia 33:
 
=== Założenie cmentarza ===
Powstanie cmentarza związane było z brakiem miejsc grzebalnych na starym kirkucie. W 1898 r. gmina żydowska nabyła od Andrzeja Folwarcznego fragment gruntu położony powyżej starszej nekropolii i wystąpiła do władz miasta o pozwolenie na urządzenie nowego cmentarza, które uzyskała w roku 1900. Protesty okolicznych mieszkańców spowodowały jednak wstrzymanie jego wykonania przez [[Austro-Węgry|austro-węgierskie]] Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w roku 1902 i dopiero po odwołaniu się gminy do Naczelnego Sądu Administracyjnego w [[Wiedeń|Wiedniu]] władze cofnęły swe zastrzeżenia. W 1906 r. rozpoczęto budowę cmentarza, którą zakończono w połowie roku następnego. Powstanie cmentarza związane jest z osobą prezesa gminy żydowskiej - Josepha Philippa Glesingera (zm. w 1909 r.), który był także jedną z pierwszych osób na nim pochowanych. Do dziś stoi grobowiec Glesingerów, który został wykonany przez firmę kamieniarską Theodora Becke z [[Morawska Ostrawa|Morawskiej Ostrawy]], a nagrobek z piękną płaskorzeźbą przedstawiającą pejzaż górski z zachodzącym słońcem wykonał Otto Jarl (1856-19151856–1915), znakomity artysta szwedzki zamieszkały w Wiedniu.
 
Plan cmentarza oraz domu przedpogrzebowego wykonał cieszyński budowniczy Alojzy Jedek, jednak ostatecznie przyjęto projekt domu przedpogrzebowego architekta Jakoba Gartnera z Wiednia. Dom przedpogrzebowy został wybudowany w centralnej części założenia cmentarnego, zaś na południowym krańcu zbudowano budynek kancelarii cmentarza oraz kostnicę. Cmentarz o powierzchni 1,14 [[hektar]]a ogrodzono, a w przedniej części wybudowano mur z efektowną bramą ozdobioną [[gwiazda Dawida|gwiazdami Dawida]].
Linia 40:
 
=== Podczas II wojny światowej ===
Na początku września 1939 r. cmentarz zostałyzostał zamknięty przez okupacyjne władze niemieckie, a w 1941 r. skonfiskowany na rzecz [[III Rzesza|III Rzeszy]]. W marcu 1943 r. wydano zarządzenie o przekształceniu cmentarzy cieszyńskich w parki, gdyż po "[[Holocaust|przesiedleniu]]" miejscowych Żydów nie będą już używane. Do końca wojny nic jednak w tej kwestii nie przedsięwzięto i kirkut przetrwał okupację w dobrym stanie.
 
=== Po wojnie ===
Po wojnie cmentarzem opiekowała się Kongregacja Wyznania Mojżeszowego w Cieszynie, a od 1966 r. Kongregacja w [[Bielsko-Biała|Bielsku-Białej]]. Pochowano tu niewiele osób, a ostatni pochówek miał miejsce w 1961 r. ([[Edward Weber]]). Następowała szybka dewastacja cmentarza - liczne [[marmur]]owe i [[granit]]owe [[obelisk]]i masowo rozkradano i przerabiano na nowe chrześcijańskie nagrobki lub stosowano jako materiał budulcowy na okolicznych osiedlach. W 1974 r. wojewoda katowicki wydał decyzję o zamknięciu cmentarza dla celów grzebalnych, a w 1986 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Po 1989 r. [[Gmina Wyznaniowa Żydowska w Bielsku-Białej]] usiłuje zachować czystość i na bieżąco dokonywać niezbędnych napraw na terenie cmentarza. W latach 1997-19991997–1999 ze środków Edwarda J. Phillipsa - amerykańskiego Żyda z [[Minneapolis]] w [[Stany Zjednoczone|USA]] oraz Tadeusza J. Dordy - [[protestantyzm|ewangelika]] z Cieszyna zamieszkałego w [[Kalifornia|Kalifornii]] uporządkowano teren cmentarza oraz wyremontowano bramę wejściową. Niestety dom pogrzebowy był w stanie uniemożliwiającym powrót do wyglądu pierwotnego, dlatego też pozostawiono tylko frontową ścianę budynku jako tzw. "trwałą ruinę"<ref>Burchard błędnie identyfikuje budynek domu przedpogrzebowego jako synagogę</ref>.
 
Obecnie na terenie o powierzchni 0,75 ha zachowało się około 100 nagrobków.