Czerwonogród: Różnice pomiędzy wersjami

'''Czerwonogród''', '''Krystynopol'''<ref>Egzonim wariantowy wprowadzony na [http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zmiany_egzonimow/zmiany_egzonimow_na_68_posiedzeniu.pdf 68 posiedzeniu KSNG].</ref> ([[język ukraiński|ukr.]] Червоноград, ''Czerwonohrad''; do 1953 r. Кристинопіль, ''Krystynopil'') – miasto wydzielone na [[Ukraina|Ukrainie]], w [[obwód lwowski|obwodzie lwowskim]], na obszarze [[Rejon sokalski|rejonu sokalskiego]], 9 km na południe od miasta [[Sokal]], 15 km na wschód od granicy z [[Polska|Polską]], u ujścia [[Sołokija|Sołokiji]] do [[Bug]]u,

W 1692 roku [[Feliks Kazimierz Potocki]] – [[hetman wielki koronny]] i wojewoda krakowski – założył na części ziem dzisiejszego Czerwonogrodu miasteczko, które nazwał dla uczczenia swojej żony Krystyny z Lubomirskich – Krystynopolem i uczynił z niego swoją główną siedzibę (poprzednią rezydencja hetmana znajdowała się w miasteczku [[Tartaków]]). W tym samym roku Potocki ufundował też drewniany kościół katolicki św. Ducha, który wkrótce spłonął, oraz pierwszy klasztor. Z końcem XVII wiekuw. powstał także pierwszy pałac.

Syn Feliksa, [[Józef Felicjan Potocki]], w 1703 rokur. wzniósł nowy murowany [[KościółCerkiew Bernardynówśw. Włodzimierza w KrystynopoluCzerwonogrodzie|kościół]], który po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] i wysiedleniu z tutejszych terenów [[Polacy|Polaków]] popadł w ruinę, a w 1988 rokur. został przekazany prawosławnym i przez nich wyremontowany, obecnie znajdujejest sięużytkowany wjako nim [[Cerkiew św. Włodzimierza w Czerwonogrodzie|cerkiew św. Włodzimierza]]. Kolejny właściciel Krystynopola – syn Józefa, [[Franciszek Salezy Potocki (1700-1772)|Franciszek Salezy Potocki]] – wzniósł w latach 1756–1762 na miejscu starego, nowy murowany pałac zwany zamkiem<ref name="komor">{{cytuj pismo |autor=Jarosław Komorowski |tytuł=Tragedia Gertrudy Komorowskiej |czasopismo=[[Spotkania z Zabytkami]] |wydanie=grudzień 2007 |wolumin=Nr 12/2007 |strony=16–18}}</ref>. Za jego czasów w mieście znajdował się już klasztor bernardynów swoją architekturą współgrający z miejscowym pałacem. Franciszek Salezy był także fundatorem cerkwi św. Jura i klasztoru Bazylianów.

W 1781 r. jego syn, [[Stanisław Szczęsny Potocki|Szczęsny Potocki]], sprzedał Krystynopol i przynależne doń dobra, gdyż w 1772 roku znalazły się one w wyniku [[I rozbiór Polski|rozbioru Polski]] we władaniu [[austria]]ckimaustriackim, a sam przeniósł się z rodziną do [[Tulczyn]]a na [[Podole|Podolu]]. Od tego czasu Krystynopol przechodził z rąk do rąk. Nabywcą po Potockich został [[Adam Poniński (zm. 1798)|Adam Poniński]], marszałek sejmu z lat 1773–1775, a później Krystynopol stanowił własność m.in. Starzeńskich i Fuschów. W XIX wieku miasto i okolice należały do rodziny Wiśniewskich, mających duże wpływy na dworze cesarskim. 29 grudnia 1876 rokur. [[Tadeusz Stanisław Wiśniewski|Tadeusz Stanisław Konstanty Zefiryn Wiśniewski z Wiśniewa herbu Prus I]] otrzymał tytuł hrabiowski, był też szambelanem C.K.

W okresie międzywojennym Krystynopol znajdował się ponownie w granicach [[PolskaII Rzeczpospolita|PolskiII Rzeczpospolitej]], w [[województwo lwowskie|woj.województwie lwowskim]]. We wrześniu 1939 r. zajęty przez Sowietów, ale na mocy tajnego protokołu do [[Pakt Ribbentrop-Mołotow|Paktu Ribbentrop-Mołotow]] przekazany Niemcom. 19 lipca 1944 rokur. Krystynopol został zdobyty przez wojskaArmię Czerwoną i wkrótce potem przekazany pod władzę ''Polski radzieckieLudowej''<ref>[http://web.archive.org/web/20090810041940/http://www.victory.mil.ru:80/war/sib/1944.07.html ВОВ-60 – Сводки].</ref>, a w pierwszych latach powojennych był miejscowością przygraniczną na terenie Polski, w [[Województwo lubelskie|woj.województwie lubelskim]]. W latach 1934–1951 siedziba [[gmina Krystynopol|gminy Krystynopol]].

15 lutego 1951 rokur. został przekazany [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], na mocy [[Umowa o zmianie granic z 15 lutego 1951|umowy międzypaństwowej]]. W zamian za część [[województwo lubelskie (1944–1975)|województwa lubelskiego]] z kilkoma miastami bogatymi w substancję zabytkową, Polska otrzymała 3 czerwca 1951 r. ówczesną wieś [[Ustrzyki Dolne]] i ubogie ziemie w [[Bieszczady|Bieszczadach]]. Nieoficjalnym powodem wymiany były bogate złoża [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]], dzięki eksploatacji których miasto w latach późniejszych rozrosło się kilkakrotnie.

Pałac w Czerwonogrodzie w okresie ZSRR pełnił funkcję muzeum ateizmu i obecnie znajduje się w czasie remontu. Ponownie otwarty w 1990 roku kościół Ducha Świętego z 1692 r. został przekazany prawosławnym na cerkiew<ref name="komor" />.

W 2010 r. Rada Miejska CzerwonohraduCzerwonogrodu nadała [[honorowe obywatelstwo]] Czerwonogradumiasta [[Stepan Bandera|Stepanowi Banderze]], postanowienie weszło w życie 1 stycznia 2011 roku (z okazji rocznicy urodzin Bandery)<ref>[http://www.kresy.pl/volgal,aktualnosci?zobacz/bandera-zostal-honorowym-obywatelem-czerwonohrada Bandera został honorowym obywatelem kolejnego miasta].</ref>.

W Krystynopolu urodziła się w 1894 r. [[Janina Hurynowicz]] – polska neurofizjolog, profesor [[Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu|Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu]], a przed II wojną światową [[Uniwersytet Wileński|Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie]], neurolog i psychiatra, natomiast w 1895 [[Stanisław Malec]] – polski fizyk, nauczyciel, popularyzator techniki, dyrektor Państwowego Instytutu Robót Ręcznych w Warszawie. Z Krystynopolem jest związana powieść [[Antoni Malczewski (poeta)|Antoniego Malczewskiego]] ''Maria''.

* [[Pałac Potockich w Czerwonogrodzie|pałac Potockich]] nazywany zamkiem, wzniesiony w XVIII wiekuw. przez [[Franciszek Salezy Potocki (1700-1772)|Franciszka Salezego Potockiego]], obecnie oddział lwowskiego muzeum historii religii

* cerkiew i klasztor [[Bazylianie|oo. bazylianów]] z XVIII wiekuw., obecnie cerkiew św. Jura