Roman Turczynowicz: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne |
wzbogacenie |
||
Linia 23:
|www =
}}
[[File:Katarzyna, córka bandyty, strona tytułowa programu, 1850.jpg|thumb|Program baletu ''[[Katarzyna, córka bandyty]]'' w choreografii Romana Turczynowicza, 1850|alt=|403x403px]]
[[File:Roman Turczynowicz, ok. 1879.jpg|thumb|Roman Turczynowicz, ok. 1879|alt=|409x409px]]
'''Roman Turczynowicz''' (ur. [[14 marca]] 1813 w [[Radom]]iu, zm.21 maja 1882 w Warszawie)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195173697.001.0001/acref-9780195173697-e-1769 | tytuł = Turczynowicz, Roman | praca = Oxford Reference | opublikowany = [[Oxford University Press]] | język = en | data dostępu = 2017-10-27}}</ref> był czołową postacią polskiego baletu romantycznego, tancerzem i pedagogiem szkoły baletowej, ale przede wszystkim baletmistrzem, choreografem i dyrektorem baletu [[Warszawskie Teatry Rządowe|Warszawskich Teatrów Rządowych]]. W połowie XIX w. odegrał w Warszawie podobną rolę, jaką ojciec duńskiego baletu romantycznego [[August Bournonville]] w [[Kopenhaga|Kopenhadze]].
Linia 34 ⟶ 35:
Niedługo potem, zaledwie w 32. roku życia Turczynowicz porzucił pracę tancerza. Z inicjatywy [[Filippo Taglioni]]ego, który pełnił w Warszawie funkcję dyrektora baletu w latach 1843-1853, przyjął bowiem w 1846 roku obowiązki tzw. reżysera baletu w Teatrze Wielkim, łącząc teraz pracę baletmistrza, nauczyciela tańca i asystenta dyrektora. W tym samym roku zadebiutował jako choreograf baletem ''Okrężne pod Kielcami'' z muzyką [[Józef Stefani|Józefa Stefani]]<nowiki/>ego. Po wyjeździe Taglioniego z Warszawy, w 1853 roku został mianowany dyrektorem baletu. Pełnił tę funkcję do połowy 1867 roku (z przerwą w sezonie 1856/57, kiedy zastąpił go na krótko inny sławny baletmistrz włoski [[Carlo Blasis]]){{r|ency}}. Przez wszystkie te lata wysyłany był regularnie przez dyrekcję teatru do Paryża, a z czasem także do Wiednia, by zapoznawać się z nowym europejskim repertuarem baletowym, który realizował potem na scenie warszawskiej.
== Prace choreograficzne ==
* 1846: ''Okrężne pod Kielcami'', divertissement, muzyka [[Józef Stefani]]
* 1847: ''Hrabina i wieśniaczka, czyli Przemiana żon'', balet czarodziejsko-pantomimiczny w 2 aktach i 3 obrazach wg ''Le diable à quatre'' Josepha Maziliera, muzyka [[Adolphe Adam]]
* 1848: [[Giselle|''Gisella'']]'', czyli Willidy'', balet fantastyczny w 2 aktach wg [[Jean Coralli|Jeana Corallego]], muzyka Adolphe Adam / Józef Stefani
* 1848: ''Panorama Warszawy'', divertissement, muzyka Józef Stefani (?)
* 1848: ''Piękna dziewczyna z Gandawy'' , balet w 3 aktach i 8 obrazach wg ''La Jolie Fille de Gand'' Françoisa Alberta, muzyka Adolphe Adam / Józef Stefani
* 1849: ''Diabeł kulawy'', balet czarodziejski w 3 aktach wg ''Le Diable boiteux'' Jeana Corallego, muzyka Casimir Gide / Józef Stefani
* 1849: ''Tańce perskie'', divertissement, muzyka Józef Stefani
* 1850: [[Katarzyna, córka bandyty|''Katarzyna córka bandyty'']], balet w 3 aktach i 5 obrazach wg ''Catarina, ou La Fille du bandit'' [[Jules Perrot|Julesa Perrota]], muzyka Cesare Pugni / Józef Stefani
* 1851: [[Esmeralda (balet)|''Esmeralda'']], balet w 3 aktach i 5 obrazach wg ''La Esmeralda'' Julesa Perrota, muzyka Cesare Pugni / Józef Stefani
* 1852: ''Bal kostiumowy dzieci'', divertissement, muzyka N.N.
* 1852: ''Uroczystość róż'', divertissement, muzyka Józef Stefani
* 1852: ''Pałac kryształowy w Londynie'', divertissement, muzyka Józef Stefani
* 1853: ''Asmodea, diabeł rozkochany'', balet w 5 obrazach wg ''Le diable amoureux'' Josepha Maziliera, muzyka Giuseppe Alessandro Scaramelli / Józef Stefani
* 1854: ''Paquita, czyli Cyganie'', balet 3 aktach wg Josepha Maziliera, muzyka Édouard Deldevez / Józef Stefani
* 1856: ''Wyspa miłości'', balet fantastyczny w 2 aktach, muzyka Weenzel Gährich, Józef Stefani, Franciszek Maciej Małgocki, Konstanty Majeranowski
* 1857: [[Korsarz (balet)|''Korsarz'']], balet w 3 aktach, 5 obrazach wg ''Le Corsaire'' Josepha Maziliera, muzyka Adolphe Adam / Józef Stefani (ze wstawionym mazurkiem [[Fryderyk Chopin|Fryderyka Chopina]])
* 1858: ''Marco Spada, czyli Córka rozbójnika'', balet pantomimiczny w 3 aktach, 6 obrazach wg ''Marco Spada, ou La Fille de bandit'' Josepha Maziliera, muzyka [[Daniel Auber]] / Gabriel Rożniecki
* 1858: ''Tańce chińskie'', divertissement, muzyka Tomasz Nidecki
* 1859: ''Modniarki, czyli Karnawał paryski'', balet w 3 aktach wg ''Carnevals Abenteuer in Paris'' Pasquale Borriego, muzyka Matthias Strebinger / Gabriel Rożniecki
* 1860: ''Dziewice jeziora'', balet w 3 aktach, muzyka Gabriel Rożniecki
* 1866: ''Monte-Christo'', balet w 3 aktach wg Giuseppe Roty, muzyka Paolo Giorza i [[Stanisław Moniuszko]]
== Twórczość ==
Romantycznego przełomu w balecie warszawskim dokonał już wprawdzie Maurice Pion, wystawiając w Teatrze Wielkim m. in. ''[[Sylfida|Sylfidę]]'' według [[Filippo Taglioni]]<nowiki/>ego (1839). Po nim jednak to właśnie Roman Turczynowicz ugruntował nowy nurt estetyczny w warszawskim repertuarze baletowym. To on opracował dla sceny warszawskiej choreografie sztandarowych dzieł romantycznych, wzorując się na głośnych inscenizacjach paryskich. Były to kolejno: ''Le Diable á quatre'' (u nas pt. ''Hrabina i wieśniaczka,'' 1847), ''[[Giselle]]'' (1848), ''Piękna dziewczyna z Gandawy'' (
Poza tymi wielkimi widowiskami tworzył autorskie ''divertissements,'' a wśród nich popularne potem przez wiele lat ''Tańce perskie'' (1849) i ''Uroczystość róż'' (1852) – oba do muzyki [[Józef Stefani|Józefa Stefaniego]]. Wystawił także oryginalny balet pełnospektaklowy ''Dziewice jeziora'' z muzyką Gabriela Rożnieckiego (1860). Opracowywał sceny taneczne w przedstawieniach operowych. Był m.in. pierwszym choreografem tańców polskich w operach narodowych [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]]: ''[[Halka (opera)|Halce]]'' (1858), ''[[Hrabina (opera)|Hrabinie]]'' (1860) i ''[[Straszny dwór|Strasznym dworze]]'' (1865){{r|ency}}. Podczas swej wieloletniej pracy pedagogicznej w szkole baletowej Teatru Wielkiego wykształcił dziesiątki polskich tancerzy. W 1867 roku zasłużony baletmistrz otrzymał emeryturę [[Warszawskie Teatry Rządowe|Warszawskich Teatrów Rządowych]]. Żył jeszcze potem 15 lat, nieczynny już zawodowo, ale serdecznie i z uznaniem wspominany przez prasę przy każdej nadarzającej się okazji. Zmarł w Warszawie 21 maja 1882 roku i pochowany został na Powązkach.
| |||