Wersja z 18:57, 12 sie 2018 edytuj Michał Sobkowski (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 127 942 edycje Anulowanie wersji 54197262 autora 94.254.183.162 (dyskusja), Potrzebne źródło Znacznik: Anulowanie edycji ← poprzednia edycja		Wersja z 00:49, 12 gru 2018 edytuj anuluj edycję 188.146.227.144 (dyskusja) drobne techniczne i red., galeria inaczej następna edycja →
Linia 10: \|grafika6_opis = \|Inne nazwy = iskrzyk, złoto głupców \|Skład chemiczny = {{chem\|FeS~~<sub>~~\|2~~</sub>~~}} \|Twardość w skali Mohsa = 6,5 \|Przełam = muszlowy Linia 30: }} [[Plik:Pyrite foolsgold.jpg\|thumb\|240px\|right\|Agregat kryształów sześciennych]] '''Piryt''' – [[minerał]] [[żelazo\|żelaza]] z gromady [[siarczki\|siarczków]], [[wielosiarczki\|nadsiarczek]] żelaza(II), {{chem\|FeS~~<sub>~~\|2~~</sub>~~}}. Nazwa pochodzi od [[gr.]] ''pyr'' ~~= 'ogień'~~‘ogień’ oraz ''pyrites'' ~~= 'iskrzący'~~‘iskrzący’, gdyż minerał ten iskrzy się pod wpływem uderzeń [[krzesiwo\|krzesiwa]] ([[krzemień\|krzemienia]], twardego [[metal (materiałoznawstwo)\|metalu]]). == Właściwości == Linia 39: Występuje najczęściej w asocjacji z [[sfaleryt]]em, [[galena\|galeną]], [[chalkopiryt]]em, [[markasyt]]em, [[arsenopiryt]]em oraz [[pirotyn]]em. Pod wpływem [[tlen]]u i wilgoci atmosferycznej ulega szybkiemu powierzchniowemu [[wietrzenie\|wietrzeniu]], utleniając się do [[Tlenki żelaza\|tlenków]] i [[wodorotlenek żelaza\|wodorotlenków żelaza]] (np. do [[limonit]]u) oraz [[Siarczan żelaza(II)\|siarczanów żelaza]] ([[korozja atmosferyczna]]). Nawet dotknięcie palcem ścian kryształu pirytu może skutkować pojawieniem się [[rdza\|rdzy]] na jego powierzchni w ciągu kilku dni, zez ~~względu~~powodu nanaturalnej ~~naturalną wilgoć~~wilgoci i ~~kwaśny~~kwaśnego [[Skala pH\|~~odczyn~~odczynu]] skóry. == Geneza == Linia 49: [[Włochy]] – Rio Marina, Elba, Campiano, Toskania; [[Hiszpania]] – Rio Tinto, Tharsis, Huelva; [[Grecja]] – [[Ksanti]]; [[Norwegia]] – Grong Lokken; [[Szwecja]] – Gallivare, Klefva; [[Rosja]] – Ural, Kaukaz, Dalniegorsk; [[Stany Zjednoczone\|USA]] – Kolorado, Pensylwania, Tennessee, Utah; [[Peru]]; [[Meksyk]]; [[Uganda]]. W Polsce: [[Rudki (powiat kielecki)\|Rudki]] k. [[Nowa Słupia\|Nowej Słupi]], [[Kowala (powiat kielecki)\|Kowala]], [[Kostomłoty (gmina)\|Kostomłoty]], [[Ślichowice (Kielce)\|Kielce Ślichowice]] ([[Góry Świętokrzyskie]]); [[Sosnowiec]], [[Szczygłowice]], [[Bytom]] ([[Górnośląskie Zagłębie Węglowe\|GZW]]); [[Wałbrzych]], [[Nowa Ruda]] ([[Dolnośląskie Zagłębie Węglowe]]); [[Turoszów]]; [[Olkusz]], [[Trzebinia]], [[Bytom]], [[Tarnowskie Góry]] (śląsko-krakowskie złoża [[cynk]]u i [[ołów\|ołowiu]]); [[Sieroszowice]], [[Lubin]], [[Rudna (województwo dolnośląskie)\|Rudna]] ([[Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy]]); [[Wieściszowice]], [[Miedzianka (województwo dolnośląskie)\|Miedzianka]], [[Ciechanowice]] ([[Rudawy Janowickie]]); [[Złoty Stok]]; [[Radzimowice (województwo dolnośląskie)\|Radzimowice]] ([[Góry Kaczawskie]]); [[Borów (powiat świdnicki)\|Borów]] k. [[Strzegom]]ia, [[Szklarska Poręba]] ([[Dolny Śląsk]]). == Odmiany pirytu == <gallery mode=packed heights=140> Plik:PyritWuerfel.jpg Plik:Pyrite elbe.jpg Linia 62: == Zastosowania == Piryt, jako siarczkowa ruda żelaza (~~33-45~~33–45% Fe, ~~32-45~~32–45% S), jest surowcem do otrzymywania [[dwutlenek siarki\|dwutlenku siarki]] i [[Surówka hutnicza\|surówki żelaza]]: : 4 {{chem\|FeS~~<SUB>~~\|2~~</SUB>~~}} + 11 {{chem\|O~~<SUB>~~\|2~~</SUB>~~}} → 2 {{chem\|Fe~~<SUB>~~\|2~~</SUB>~~\|O~~<SUB>~~\|3~~</SUB>~~}} + 8 {{chem\|SO~~<SUB>~~\|2~~</SUB>~~}} Z uzyskanych półproduktów wytwarza się [[kwas siarkowy]] i [[żelazo]]. Ponadto z pirytu uzyskuje się inne metale stanowiące domieszki.

Piryt: Różnice pomiędzy wersjami