Henryk Pruski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot dokonuje drobnych zmian redakcyjnych oraz typograficznych
drobne redakcyjne
Linia 25:
}}
[[Plik:HeinrichvonPreussenTischbein1769.jpg|thumb|right|220px|Portret księcia Henryka Pruskiego namalowany przez Johanna Heinricha Tischbeina Starszego, 1769]]
'''Henryk Pruski''', [[język niemiecki|niem.]] ''Friedrich Heinrich Ludwig'' (ur. [[18 stycznia]] [[1726]], zm. [[3 sierpnia]] [[1802]]) – wódz pruski i dyplomata, młodszy brat króla [[Fryderyk II Wielki|Fryderyka II Wielkiego]]. Mąż [[Wilhelmina von Hessen-Kassel|Wilhelminy von Hessen-Kassel]], z któraktórą wziął ślub [[25 czerwca]] [[1752]] r. Często popadał w konflikty ze swoim koronowanym bratem, a kłótnie te są dziś niemal owiane legendą.
 
== Życiorys ==
Henryk uczestniczył w [[wojna siedmioletnia|wojnie siedmioletniej]] ([[1756]]-[[1763]]1756–1763), w której zasłynął tym, ze nigdy nie przegrał żadnej bitwy. Tak samo jak przed nim [[Eugeniusz Sabaudzki]], książę był mistrzem działań protokomandoskich, tj. niewielkich skoncentrowanych błyskawicznych uderzeń w określony punkt oporu nieprzyjaciela.
 
O swym bracie Fryderyku II powiadał: „''On umie jedynie staczać wielkie bitwy''”. Wszyscy żołnierze chcieli służyć u Henryka, gdyż oszczędzał on ich życie, nie ryzykując, gdy nie było szans powodzenia.
 
Mimo to książę Henryk, pozostający podobnie jak [[Fryderyk II Wielki|Fryderyk]] i [[Wilhelmina Pruska (1709–1758)|Wilhelmina]] pod przemożnym wpływem kultury francuskiej, potrafił świetnie porozumieć się z bratem. Był nie tylko wybitnym wojskowym, ale także, a może przede wszystkim, dyplomatą. Fryderyk zaś doskonale zdawał sobie sprawę z talentów brata i wysoko je cenił. Henryk wielokrotnie posłował m.in. do Petersburga.
 
To książę Henryk w największej mierze przyczynił się do zrealizowania idei [[I rozbiór Polski|rozbioru Polski]]. Niektórzy historiografowie poprzednich epok przypisywali mu wręcz autorstwo tego planu, jednak obecnie, przy większej znajomości struktur i mechanizmów rządzenia fryderycjańskich Prus oraz samej osobowości Fryderyka II, odchodzi się od tej opinii, uznając, że książę Henryk mógł być co najwyżej „jedynie inteligentnym wykonawcą ogólnych założeń polityki pruskiej, ustalonych wyłącznie przez Fryderyka II”<ref> S.Salmonowicz, ''Prusy, dzieje państwa i społeczeństwa'', Warszawa 1998</ref>. Jego elokwencja i inteligencja pozwoliły na sondowanie postawy Katarzyny II wobec jego protektora, a umiejętnie wykorzystane aluzje, sugestie, własne słowa imperatorowej i zmieniające się sytuacje polityczne w Europie pozwoliły na rzecz niemal niemożliwą jeszcze w 1770 r. (zobacz też: [[I rozbiór Polski|podział Rzeczypospolitej]]).
Linia 38:
On również prowadził rozmowy w związku z [[wojna o sukcesję bawarską|sukcesją w Bawarii]] po [[Maksymilian III Józef|Maksymilianie III Józefie]]. W ich trakcie brano pod uwagę jego kandydaturę na przejęcie księstw [[Ansbach]] i [[Bayreuth]] i założenia tam nowej gałęzi rodu Hohenzollernów, jednak on sam nie był tym zainteresowany. Można przypuszczać, że kierował się tutaj, podobnie jak jego brat, interesem Prus jako państwa, a nie jako zwykłej domeny Hohenzollernów.
 
W [[1786]] r. [[Nathaniel Gorham]], szef amerykańskiego [[Kongres Kontynentalny|Kongresu]], albo amerykański pruski gen. [[Friedrich Wilhelm von Steuben]] zasugerowali [[Alexander Hamilton|Alexandrowi Hamiltonowi]] kandydaturę Henryka na króla USA.
 
Gdy w [[1786]] r. zmarł [[Fryderyk Wielki]], Henryk miał nadzieję być głównym doradcą następnego króla, [[Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern|Fryderyka Wilhelma II Hohenzollerna]], lecz ten go nie słuchał. Większy za to dawał mu posłuch panujący od [[1797]] r. król [[Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern]].
 
Adresat licznej korespondencji Fryderyka II Wielkiego.