Wikipedia

Stonawa: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
wójt a nie burmistrz
D T G (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
19 084 edycje
Panic namieszał o pierwszej wzmiance, Stozny nie ma w Liber fundationis; merytoryczne, redakcyjne
Linia 40:
|www = http://www.stonava.cz
}}
'''Stonawa'''<ref>''Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I'', 2009 [http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zeszyty/zeszyt_11.pdf Publikacja w formacie PDF]</ref> ([[język{{w czeskijęzyku|cs|cz.]] ''Stonava''}}, [[język{{w niemieckijęzyku|de|niem.]] ''Steinau''}}) – wieś gminna i [[gmina]] w [[Kraj morawsko-śląski|kraju morawsko-śląskim]], w [[powiat Karwina|powiecie Karwina]] w [[Czechy|Czechach]]. Przez miejscowość przepływa rzeka [[Stonawka]], lewy dopływ [[Olza (rzeka)|Olzy]].
 
Miejscowość znajduje się w [[Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie|Ostrawsko-Karwińskim Zagłębiu Węglowym]] i na północy i wschodzie graniczy z [[Karwina|Karwiną]] (z [[KopalnieDoły (Karwina)|Kopalniami]] i [[Darków|Darkowem]] na północy, a z [[Łąki (Karwina)|Łąkami]] na wschodzie), na zachodzie z [[Sucha Górna (Czechy)|Suchą Górną]], a na południu z [[Olbrachcice (kraj morawsko-śląski)|Olbrachcicami]].
 
Na jej obszarze funkcjonują kopalnie spółki akcyjnej [[Ostravsko-karvinskéOKD doly(przedsiębiorstwo)|OKD]].
 
== Ludność ==
Linia 80:
| 1809
|}
 
Według [[Austro-Węgry|austriackiego]] spisu ludności z 1900 roku w 331 budynkach w Stonawie na obszarze 1383 hektarów mieszkało 3135 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 226,7 os./km², z tego 2456 (78,3%) mieszkańców było [[kościół łaciński|katolikami]], 650 (20,7%) [[luteranizm|ewangelikami]], a 29 (0,9%) wyznawcami [[judaizm]]u. Pod względem językowym 3081 (98,3%) było polsko-, 29 (0,9%) niemiecko-, a 4 (0,1%) czeskojęzycznymi<ref>{{cytuj książkę|autor=|tytuł=Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien|url=http://wiki-commons.genealogy.net/images/8/89/Oesterreich-11.djvu?djvuopts&page=15|miejsce=Wien|rok=1906|język=de}}</ref>. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 420, a mieszkańców do 3952, z czego 3916 było zameldowanych na stałe, 3876 (98,1%) było polsko-, 22 (0,6%) niemiecko-, a 18 (0,5%) czeskojęzycznymi. Podział według religii kształtował się następująco: 3072 (77,7%) katolików, 835 (21,1%) prostestantów, 3 (0,1%) wyznawców [[judaizm]]u i 42 innych religii lub wyznań.<ref>{{cytuj książkę|autor=Ludwig Patryn (ed)|tytuł=Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien|url=http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=11734|miejsce=Troppau|rok=1912|język=de}}</ref>.▼
 
W 2001 [[Polacy w Czechach|Polacy]] stanowili 25,8% ludności, [[Słowacy]] 7,7%, [[Ślązacy]] 0,7%, a [[Morawianie]] 0,6%<ref name="spis2">{{cytuj stronę| url = http://www.czso.cz/sldb/sldb2001.nsf/obce/599140?OpenDocument| tytuł = Sčítaní lidu, domů a bytů 2001 | data dostępu = 2010-09-16| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = cs}}</ref>. Polakiem jest także [[Andrzej Feber]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://gazetacodzienna.pl/node/85550| tytuł = O wójcie co śliwowicę pędzi| autor = Wojciech Trzcionka |data dostępu = 23 grudnia 2012| data = 7 sierpnia 2007| praca = Gazeta Codzienna | opublikowany = 7 sierpnia 2007}}</ref>, jej pięciokrotny wójt<ref>{{cytuj stronę | url = http://wiadomosci.ox.pl/wiadomosc,21262,wojt-malego-kuwejtu.html| tytuł = Andrzej Feber: wójt małego Kuwejtu| data dostępu = 23 grudnia 2012| data = 23 września 2012| praca = ox.pl | opublikowany = 23 września 2012}}</ref>, były senator. Wierzący stanowili 54,8%, z czego [[Kościół łaciński|katolicy]] 79,4%<ref name="spis2"/>.
 
== Historia ==
PierwszePo pisemneraz wzmiankipierwszy omiejscowość Stonawiewymieniono pochodząw zźródłach rokubyć 1335,może aw hipotycznie1388 możnaroku jąjako również''Stozna'', identyfikowaćpierwsze zpewna miejscowościąwzmianka jako ''StoznaStonawa'' wzmiankowanąpochodzi w rokuz 13931432<ref name=nazwy>{{cytuj książkę | inniimię = [[IdziRobert Panic]]| nazwisko = Mrózek (redakcja)| tytuł = ŚląskNazwy Cieszyńskimiejscowe wdawnego średniowieczuŚląska (doCieszyńskiego 1528)| wydawca = Starostwo[[Uniwersytet Śląski|Uniwersytet PowiatoweŚląski w CieszynieKatowicach]] | miejsce = CieszynKatowice| rok = 20101984 | strony = 312166 | isbn = 978-8382-92692900-300622-52}}</ref>. Miejscową [[Parafia św. Marii Magdaleny w Stonawie|parafię pw. św. Marii Magdaleny]] założono na przełomie XIV i XV wieku i po raz pierwszy wzmiankowano w spisie parafii [[dekanat Cieszyn|dekanatu cieszyńskiego]] w 1447 jako ''Stinavia''<ref>I. Panic, 2010, s. 412, 415</ref><ref>{{cytuj pismo | czasopismo = Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens | tytuł = Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti| url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=15085&from=publication | wolumin = 27| strony = 369-372| rok = 1893 | wydawca = H. Markgraf | miejsce = Breslau| język = de}}</ref>. W XVIII wieku po raz pierwszy pojawiła się niemieckojęzyczna nazwa ''Steinau''<ref name=nazwy/>.
 
W XIX wieku w okolicy odnaleziono pokłady [[węgiel kamienny|węgla]], co przyczyniło się do rozwoju ekonomicznego i demograficznego okolicy jak i samej Stonawy. W 1869 roku wieś liczyła 1516 mieszkańców<ref name="historyczne statystyki"/>, do 1910 wzrosła do blisko 4000 osób, m.in. dzięki znacznej imigracji z [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]].
 
Po zniesieniu poddaństwa miejscowość ustanowiła gminę, w powiecie sądowym Frysztat [[Powiat polityczny Frysztat|powiatu politycznego Frysztat]] na [[Śląsk Austriacki|Śląsku Austriackim]]. W pierwszych powszechnych wyborach do parlamentu wiedeńskiego w latach 1907 i 1911 dwukrotnie wygrał tu ze znaczną przewagą nad konkurentami polski socjalista [[Tadeusz Reger]]<ref>{{cytuj pismo | tytuł = Niechaj mówią cyfry!| czasopismo = Poseł Związku śląskich katolików| wolumin = XXXIV| strony = 9| data = 1908| wydawca = [[Związek Śląskich Katolików]]| miejsce = Cieszyn | url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=12096| data dostępu = 2018-12-22}}</ref><ref>{{cytuj pismo | tytuł = Zwycięstwo!| czasopismo = [[Robotnik Śląski]]| wolumin = 24| strony = 2| data = 16 czerwca 1911| wydawca = [[Związek Śląskich Katolików]]| miejsce = Cieszyn| url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/20558/edition/18006/content?ref=desc| data dostępu = 2018-12-22}}</ref>.
▲Według [[Austro-Węgry|austriackiego]] spisu ludności z 1900 roku w 331 budynkach w Stonawie na obszarze 1383 hektarów mieszkało 3135 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 226,7 os./km², z tego 2456 (78,3%) mieszkańców było [[kościół łaciński|katolikami]], 650 (20,7%) [[luteranizm|ewangelikami]], a 29 (0,9%) wyznawcami [[judaizm]]u. Pod względem językowym 3081 (98,3%) było polsko-, 29 (0,9%) niemiecko-, a 4 (0,1%) czeskojęzycznymi<ref>{{cytuj książkę|autor=|tytuł=Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien|url=http://wiki-commons.genealogy.net/images/8/89/Oesterreich-11.djvu?djvuopts&page=15|miejsce=Wien|rok=1906|język=de}}</ref>. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 420, a mieszkańców do 3952, z czego 3916 było zameldowanych na stałe, 3876 (98,1%) było polsko-, 22 (0,6%) niemiecko-, a 18 (0,5%) czeskojęzycznymi. Podział według religii kształtował się następująco: 3072 (77,7%) katolików, 835 (21,1%) prostestantów, 3 (0,1%) wyznawców [[judaizm]]u i 42 innych religii lub wyznań.<ref>{{cytuj książkę|autor=Ludwig Patryn (ed)|tytuł=Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien|url=http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=11734|miejsce=Troppau|rok=1912|język=de}}</ref>.
 
Po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] doszło do wybuchu [[Wojna polsko-czechosłowacka|polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego]],. aWedług wporozumienia trakcielokalnych działańorganów zbrojnychwładzy przeprowadzonychStonawa przezzostała armiępodporządkowana czechosłowackąpolskiej wadministrakcji. Po wybuchu [[wojna polsko-czechosłowacka|wojny polsko-czechosłowackiej]] 23 stycznia 1919 rokuStonawa pojmanychzostała izajęta przez Czechosłowację, która 26 stycznia 1919 roku [[Zbrodnia w Stonawie|zamordowanych zostałozamordowała 20 żołnierzy]] [[12 Pułk Piechoty (II RP)|12 Wadowickiego Pułku Piechoty]]. Dziś w miejscowości znajduje się ich zbiorowa mogiła<ref>[http://www.zaolzie.org/zaolzie2006/200601/PBI200601.htm Zaolzie - Polski Biuletyn Informacyjny] [ostatnia edycja 2009-01-08]</ref>.
 
W 1920 roku miejscowość znalazła się w granicach [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]],. wW 1930 roku liczyła rekordowe 4819 mieszkańców<ref name="historyczne statystyki"/>. W październiku 1938 roku Stonawa została przez Czechosłowację zwrócona [[II Rzeczpospolita|Polsce]], ale podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] była okupowana przez [[III Rzesza|nazistowskie Niemcy]], a po wojnie wróciła pod władzę Czechosłowacji. W 1961 roku w Stonawie żyło 4511 osób, w następnych latach liczba ta zaczęła spadać, w 1970 roku 4036, w 1980 roku 2516, a w 1991 roku 1714<ref name="historyczne statystyki"/>. Jako miejscowość górnicza znacznie ucierpiała na skutek [[szkoda górnicza|szkód górniczych]]. 20 grudnia 2018 r. w miejscowości doszło do [[Katastrofa górnicza w kopalni ČSMStonawie|katastrofy górniczej w kopalni ČSM]].
 
== Ludzie związani ze Stonawą ==
Linia 117 ⟶ 119:
== Bibliografia ==
* {{cytuj pismo |nazwisko = Rudnik|imię = Czesława|autor link = |tytuł = Stonawskie memento|czasopismo = [[Zwrot (czasopismo)|Zwrot]]|wolumin = |wydanie = |strony = 8-10|data = Luty 2009|wydawca = |miejsce = |issn = |doi =}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* {{SgKP|XI|370|Stonawa}}
 
{{Powiat Karwina}}
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Stonawa”