Woodrow Wilson: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Wipur (dyskusja | edycje)
różne poprawki
ten link akurat akcentowany w zdaniu + przywrócenie dat
Linia 25:
|quote = Thomas Woodrow Wilson
}}
'''Thomas Woodrow Wilson''' (ur. [[28 grudnia]] [[1856]] w [[Staunton (Wirginia)|Staunton]] w stanie [[Wirginia]], zm. [[3 lutego]] [[1924]] w [[Waszyngton]]ie) – dwudziesty ósmy [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|prezydent USA]] (1913–1921).
 
== Dzieciństwo i młodość ==
Thomas Woodrow Wilson urodził 28 grudnia 1856 w Staunton się jako syn Josepha Rugglesa Wilsona i Jessie Janet Woodrow{{r|Pastusiak559}}. Ojciec przyszłego prezydenta był nauczycielem a następnie [[pastor]]em [[prezbiterianizm|prezbiteriańskim]], natomiast matka była córką pastora{{r|Pastusiak559}}. Początkowo Wilsonowie mieszkali w [[Georgia|Georgii]], a następnie przenieśli się do [[Columbia (Karolina Południowa)|Columbii]]{{r|Pastusiak560}}. W 1873 rozpoczął kształcenie się w Davidson College w [[Piedmont (Karolina Południowa)|Piedmont]], a dwa lata później w [[Uniwersytet w Princeton|College of New Jersey]] w Princeton{{r|Pastusiak560}}. W czerwcu 1879 ukończył naukę w Princeton i w październiku rozpoczął [[nauki prawne|studia prawnicze]] na [[Uniwersytet Wirginii|Uniwersytecie Wirginii]]{{r|Pastusiak560}}. Ze względu na słaby stan zdrowia przerwał naukę, dokończył ją zaocznie i uzyskał dyplom 30 czerwca 1881{{r|Pastusiak560}}.
 
== Kariera naukowa ==
Linia 52:
Stany Zjednoczone ingerowały także w politykę wewnętrzną w [[Kostaryka|Kostaryce]], [[Honduras]]ie i [[Gwatemala|Gwatemali]]{{r|Pastusiak575}}. Wilson, mimo wielokrotnych zapewnień, że jest przeciwny ekspansji terytorialnej, [[Doktryna grubej pałki|polityce grubej pałki]] i [[Dyplomacja dolarowa|dyplomacji dolarowej]], często posuwał się do interwencji zbrojnych w celu ulokowania proamerykańskiego przywódcy w krajach [[Ameryka Łacińska|Ameryki Łacińskiej]]{{r|Pastusiak575}}.
 
W czasie trwania pierwszej kadencji Wilsona w Europie wybuchła [[I wojna światowa]]{{r|Pastusiak577}}. 7 grudnia 1914 prezydent USA ogłosił [[Państwo neutralne|deklarację neutralności]] i zaoferował mediację między skonfliktowanymi stronami{{r|Pastusiak577}}. Amerykańskie koncerny zbrojeniowe rozpoczęły wówczas sprzedaż broni na wielką skalę państwom [[Ententa|trójporozumienia]]{{r|Pastusiak578}}. Gdy w lutym 1915 [[Cesarstwo Niemieckie]] ogłosiło strefę wojny wokół [[Wyspy Brytyjskie|Wysp Brytyjskich]] i zagroziły zatapianiem okrętów państw neutralnych, Wilson uznał to za złamanie traktatów międzynarodowych{{r|Pastusiak578}}. Gdy 7 maja niemiecka łódź podwodna zatopiła statek pasażerski „[[RMS Lusitania]]”, na którym znajdowało się ponad 100 amerykańskich obywateli, nastroje prowojenne w USA znacznie się nasiliły{{r|Pastusiak579}}. Mimo to Wilson wstrzymywał się od przystąpienia do wojny i z hasłem „On trzymał nas z dala od wojny” wystartował w [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1916 roku|wyborach prezydenckich w 1916]]{{r|Pastusiak580}}. Na czerwcowej konwencji demokratów w [[Saint Louis]] uzyskał nominację poprzez aklamację{{r|Pastusiak564}}. W wyborach powszechnych zdobył przeszło 9 milionów głosów, czyli ponad pół miliona więcej niż jego republikański kontrkandydat [[Charles Evans Hughes]]{{r|Pastusiak564}}. W głosowaniu Kolegium Elektorów zdobył 277 wobec 254 dla Evansa{{r|Pastusiak564}}.
 
=== Druga kadencja ===
Linia 74:
 
== Emerytura i śmierć ==
Po zakończeniu prezydentury Wilson nie udzielał się publicznie{{r|Pastusiak600}}. Zamieszkał w Waszyngtonie, gdzie zmarł 3 lutego 1924 roku{{r|Pastusiak600}}. Został pochowany w [[Katedra Narodowa w Waszyngtonie|Katedrze Narodowej w Waszyngtonie]]{{r|Pastusiak600}}.
 
== Życie prywatne i zdrowie ==