Zaratusztrianizm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
drobne techniczne
Linia 2:
'''Zaratusztrianizm''' (''zaratustryzm,'' ''zoroastryzm'', ''zoroastrianizm'', [[język awestyjski|awest.]] ''Daēnā Vañuhi''; [[język perski|pers.]] '''آيين زرتشتی''' ''Âjin-e Zaratoszt-i'') – [[religia]] [[religie irańskie|irańska]] wywodząca się od [[Zaratusztra|Zaratusztry]].
 
Zaratusztrianizm wywodzi się z pierwotnych wierzeń [[Indoeuropejczycy|ludów indoeuropejskich]], żyjących na terenach obecnego północnego Iranu. Muzułmanie nazywają jej wyznawców ''czcicielami ognia''. Świętą księgą zaratusztrian jest [[Awesta]], której najważniejszą część tworzą [[Awesta|Gaty]], zgodnie z wierzeniami napisane przez samego Zaratusztrę (zobacz: [[język awestyjski]]). Zaratusztrianizm był [[religia państwowa|religią państwową]] w istniejącym na terenie współczesnego Iranu i [[Irak]]u [[Sasanidzi|imperium Sasanidów]]. Według niektórych badaczy wywarł on wyraźny wpływ na [[judaizm]], a poprzez niego także na [[chrześcijaństwo]] oraz [[islam]], i według części religioznawców istnieją poważne przesłanki do twierdzenia, że takie podstawowe zasady tych religii jak [[Sąd Ostateczny]], wędrówka duszy po śmierci do [[Piekło|piekła]] lub [[Niebo (katolicyzm)|nieba]], wiara w istnienie diabła i nadejście [[Pomazaniec|mesjasza]] powstały pod silnym oddziaływaniem zaratusztrianizmu<ref>Jacques Duchesne-Guillemin [http://www.britannica.com/eb/article-9207 ''Zoroastrianizm'' w Encyclopaedia Britannica] {{lang|en}}; Gherardo Gnoli [http://www.iranica.com/articles/dualism ''Dualism'' w Encyclopaedia Iranica.] {{lang|en}}; Shaul Shaked [http://www.iranica.com/articles/eschatology-i ''Eschatology in Zoroastrianizm and Zoroastrian Influence'' w Encyclopaedia Iranica] {{lang|en}}</ref>, inni badacze są zdania, że pogląd ten jest przestarzały i bierze swoje źródło w oświeceniowej krytyce chrześcijaństwa, sprzeciwiającej się wszelkiej jego oryginalności<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Jelonek |tytuł = Kultura Perska a Biblia |data = 2010 |miejsce = Kraków |wydawca = Petrus |s = 158 }}</ref>.
 
[[Plik:Yazd fire temple.jpg|thumb|Świątynia Ognia w [[Jazd (miasto)|Jazdzie]], w środkowym Iranie]]
[[Plik:Chakchak Barry Kent.jpg|thumb|Świątynia w [[Chak Chak]] koło Jazdu]]
 
Upadek tej religii wiąże się z ekspansją islamu, na który po [[Podboje arabskie|podboju arabskim]] przeszła większość Irańczyków. W samym Iranie pozostało obecnie ok. 40&nbsp;000tys. zaratusztrian, cieszących się statusem [[konstytucja|konstytucyjnej]] mniejszości, w praktyce administracyjnej jednak często dyskryminowanych. Najliczniejszą grupę współczesnych zaratusztrian stanowią [[Indie|indyjscy]] [[Parsowie]] (ok. 150&nbsp;000tys.), którzy przybyli do Indii po najeździe arabskim. Poza tym znaczniejsze wspólnoty istnieją jedynie w [[Stany Zjednoczone|USAStanach Zjednoczonych]] i [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]. Łącznie na świecie jest obecnie nie więcej niż 250&nbsp;000tys. wyznawców zaratusztrianizmu. W ostatnich latach notuje się spadek liczby wiernych (na rzecz [[bahaizm]]u, islamu i [[hinduizm]]u) oraz spadek aktywności religijnej.
 
== Teologia zaratusztrianizmu ==
Linia 68:
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj|autor = Mary Boyce |tytuł = Zaratusztrianie |data = 1988 |isbn = 83-218-0683-X |inni = Bolesław J Korzeniowski (tłum.); Zofia Józefowicz-Czabak (tłum.); Barbara Majewska (posł.) |miejsce = Łódź |wydawca = Wyd. Łódzkie |oclc = 749245004 }}
 
== Przypisy ==
Linia 78:
* [http://www.zoroastrian.org/ Światowa organizacja Zaratusztrian]
* [http://www.avesta.org/ Bogaty materiał literatury średnioperskiej]
* [http://www.avesta.org/zglos.html#Glos Glosariusz zaratusztriański (ang.)] {{lang|en}}
 
{{Religioznawstwo}}
Linia 84:
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Zaratusztrianizm|* ]]
[[Kategoria:Byłe artykuły na medal]]