Megiddo: Różnice pomiędzy wersjami

Wzgórze Tell Megiddo wznosi się na wysokość 167 metrów [[n.p.m.]] u północnego wylotu z [[Wadi Ara]] do [[Dolina Jezreel|Doliny Jezreel]], w [[Dolna Galilea|Dolnej Galilei]] na północy [[Izrael]]a. Po stronie zachodniej wznosi się płaskowyż [[Wyżyna Manassesa|Wyżyny Manassesa]]. Wśród tamtejszych wzgórz dominuje Giwat Joszijahu (235 m n.p.m.), z którego zboczy spływa strumień Megiddo. Po stronie południowej znajduje się [[Ued|wadi]] strumienia Keini, natomiast na wschodzie rozciąga się urodzajna Dolina Jezreel. Na południowy zachód od wzgórza jest położony kibuc [[Megiddo (kibuc)|Megiddo]].

Wzgórze Tell Megiddo jest [[Stanowisko archeologiczne|stanowiskiem archeologicznym]] typu [[tell]]. Odkryto na nim 20 kolejnych warstw historycznych. Samo wzgórze wznosi się zaledwie 60 metrów powyżej dna Doliny Jezreel, jednak zajmuje strategiczną pozycję na skrzyżowaniem ważnych dróg prowadzących z [[Zatoka Hajfy|Zatoki Hajfy]] do [[Bet Sze’an]] i [[RówDolina Jordanu|Doliny Jordanu]], oraz z [[Równina Szaron|równiny Szaron]] do [[Wzgórza Golan|Wzgórz Golan]] i dalej do [[Damaszek|Damaszku]]. Jeszcze w [[Starożytność|starożytności]] dostrzeżono znaczenie tego miejsca, które umożliwiało sprawowanie kontroli nad skrzyżowaniem szlaków handlowych i stanowiło klucz do obrony Doliny Jordanu (od południa) i równiny przybrzeżnej (od północy){{odn|zbiorowa|1991|s=306}}. Kontrola nad wejściem do Wadi Ara umożliwiała czerpanie zysków ze [[Starożytność|starożytnego]] szlaku handlowego [[Via Maris]], łączącego [[Starożytny Egipt|Egipt]] z [[Asyria|Asyrią]]. Dodatkowym korzystnym czynnikiem była żyzność ziem Doliny Jezreel oraz dostępność wody i innych potrzebnych surowców w okolicy. Wszystko to razem powodowało, że już od najdawniejszych czasów Tell Megiddo było zamieszkane. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z [[chalkolit]]u z IV tysiąclecia [[Przed naszą erą|p.n.e.]] W owym czasie istniała tutaj niewielka wioska{{odn|Sanger|2000|s=184}}. Na początku III tysiąclecia p.n.e. ([[epoka brązu]]) Megiddo było już miastem otoczonym [[Mur obronny|murami obronnymi]]. Domy były położone przy utwardzonych ulicach, które z czasem wyposażono w [[Kanalizacja|kanalizację]]{{odn|Bahn|2006|s=332}}. W XX wieku p.n.e. Megiddo było warownym miastem z bogatą [[świątynia|świątynią]]. Całe miasto zajmowało powierzchnię około 20 hektarów, a na wzgórzu wznosiła się [[cytadela]]. Większość ludności mieszkała na wschodnich zboczach wzgórza, chroniąc się w cytadeli w razie niebezpieczeństwa. Po kolejnej przebudowie miasta zauważalne jest wyodrębnienie się władzy świeckiej od religijnej - powstał [[pałac]] w pobliżu [[Brama miejska|bramy miejskiej]]. Prace archeologiczne odkryły między innymi tzw. „wyżynę” kananejską - wielki kopiec o charakterze kultowym (XIX wiek p.n.e.), system zaopatrzenia miasta w wodę, mury obronne wraz z bramami, zbudowane w podobny sposób jak w [[Gezer]] i [[Chasor]]. Nazwa miasta Megiddo pojawia się w grupie egipskich [[Teksty złorzeczące|tekstów złorzeczących]] z XX-XVIII wieku p.n.e.{{odn|Negev|2002|s=432}} Warstwy archeologiczne z końca XIX wieku p.n.e. wskazują na upadek kultury miejskiej Megiddo. Na ruinach starożytnego miasta zamieszkała ludność [[NomadaKoczownik|koczownicza]] tworząca tymczasowe struktury budowlane. Okres ten jednak bardzo szybko minął, gdyż wykopaliska ujawniły kolejne ślady życia miejskiego z odnalezionymi fragmentami [[Ceramika|ceramiki]]{{odn|Bahn|2006|s=332}}.

Pierwsze [[wykopaliska]] [[Archeologia|archeologiczne]] w Megiddo przeprowadzono w latach 1903-1905. Prowadził je [[Stany Zjednoczone|amerykański]] archeolog Gottlieb Schumacher. W latach 1925-1939 były one kontynuowane przez wyprawę archeologiczną z [[Uniwersytet Chicagowski|University of Chicago]], dzięki wsparciu finansowemu [[John D. Rockefeller Jr.|Johna Rockefellera]]. W latach 1960-1967 wykopaliskami kierował [[Jigael Jadin]]. Od 1994 roku nadzór nad pracami sprawuje [[Uniwersytet Telawiwski]], oraz archeolodzy Israel Finkelstein i David Ussishkin<ref name=unesco/>. Prace archeologiczne odsłoniły pozostałości z dwudziestu odrębnych okresów historycznych od 4000 do 400 roku p.n.e. Dostrzeżenie jednak dawnej świetności tego starożytnego miasta wymaga obecnie dużej wyobraźni, ponieważ pozostały po nim jedynie ruiny{{odn|Humphreys|2000|s=312}}<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.antiquities.org.il/article_heb.aspx?sec_id=36&subj_id=70&id=69&module_id=#as | tytuł = Tel Megiddo - Sezon 2002 był początkiem kolejnych wykopalisk | data dostępu = 2015-04-13 | praca = Israel Antiquities Authority | język = he}}</ref>.